ENTRE LUSCO E FUSCO -IV-

.../...

A radio vella

Unha coma esta téñoa, consérvoa, eu.

Pero a mellor das que levo tido foron aqueles parladoiros das nosas lareiras. ¡Afellas que si! Na miña, coma en todas, ten habido estridencias, falares máis altos e máis baixos, contos e referencias máis ou menos axeitadas, xente da boa, ou máis que boa, ¡boísima!, alternando con algún hipócrita, ¡que os houbo, e haberá, en todo tempo e lugar, mentres o mundo sexa mundo, séxase, ata o Xuízo Final, pois, o que é máis aló, será imposible resucitar contradicións!

Da xente de cerca non vou falar, nin para ben nin para mal, xa que se trata da intimidade persoal, pero teño lembranzas de moitos de lonxe que, con todo selo, estiveron cerca de min, da boa impresión que me causaron, e do moito que deles aprendín.

Segundo as radios captan ondas, curtas, medias e longas, así os nenos aprendíamos os falares e mailas novas, con tal de que fosen circulares, concéntricas, vividas e traídas por aquelas visitas inesquecibles, que tanto nos impresionaban. No meu caso concreto non tardei en percibir que ata na lingua había diversidade de formas para certas cousas, termos distintos, desde as ferramentas aos pensares, e iso que á miña lareira só acudían galegos da rodeada, que non eran de tan lonxe posto que dacabalo viñan e volvían. Claro que tamén ocuparon aquelas bancas da cociña uns cantos madrileños, da propia familia, pero tamén doutras, que eses viñan en tren, e máis ben no verán. ¿Falaban castelán? ¡Xunto da lareira castrapeaban!

Os de Pol pouco se diferenciaban dos do Val, pero os parentes da avoa materna xa tiñan outro estilo, traíanme aires e matices de Lexo, de Baralla, de Becerreá, de Oselle… ¡Galicia, unha, pero, variada!, que iso era o que pensaba eu, daquela! ¿Hoxe? ¡Hoxe, entre as viaxes e os mass media, somos máis iguais, máis…, ata diría que, amorfos!

Os nenos estabamos calados, case sempre, salvo que nos preguntasen. ¿Por un respecto esaxerado? ¡Si, e tamén, pero máis ben porque o cerebro infantil é esponxoso, sempre sedento de saberes e de entenderes, sexan ou non positivos, nocivos ou non!

Naqueles abanos parlamentarios, viñese ou non a conto, nunca faltou unha evocación das nais para os seus fillos de América; os pais, tradicionalmente machistas, máis ben oían e calaban, acaso para que non os tivésemos por débiles de carácter. Estas lembranzas foron exactas, análogas, entenrecedoras, en dous momentos diferentes: antes e despois da Guerra. ¿Naqueles tres anos…, esquecéronse dos emigrantes? ¡En certo modo, si, pois, nas poucas ocasións en que deles se lembraban era para envexalos con un, ¡Grazas a Deus que se foron a tempo…!

Agora, de presente, encarreirados polo XXI arriba, globalizados, trasladados os parladoiros da lareira á terraza do café da esquina, sen familia para máis inri, que por non haber nin matrimonios quedan, ou máis ben escasean, fálase do tempo e desa maxia dos políticos, desa cleptomanía xeneralizada, de quen coñece a quen para ver se…, un enchufiño, así sexa co salario mínimo! Cando paseo polas beiravías do meu barrio, a pregunta que máis me fago é: ¿Deus, por qué pasamos da emigración externa á interna, cos pais e / ou coas nais ausentes, separados, divorciados, e non só os fillos? Pero vou calar, vou facelo por amor ao próximo…, para non facervos chorar, se é que vos quedan bágoas, que igual as tedes…, globalizadas!

-.-

A arte de falar sen dicir nada

¡Existe, si, de verdade, que volo digo eu, e cadora máis, só que niso hai un erro, pois, máis que arte, compre chamarlle…, artimaña! ¿É que non saben, ou non queren dicir o que saben? Na miña experiencia, as máis das veces falan, falamos, por falar; quere dicirse, farfallan, farfallamos.

Farfalláns sempre os houbo; na aldea, menos, pero algún, tamén. A tal momento estoume lembrando do señor Xusto de Gandoy que, cando non podía, ou non quería, dicir verdades, era cando máis verídicos lle saían os pensamentos; ¡verídicos, convincentes para os seus oíntes! Para mostra: Tiña unha vaca, a Toura, que xa lle chamaba así porque daba menos leite que un touro. Con esta experiencia, nada máis venderlle a súa primeira cría, mantida, criada máis ben con caldeadas, antes de que secase de todo tívoa unha semana sen muxir, que así se lle puxo unha ubre de campionato. Xa na feira de Castroverde, un comprador tentou descubrir a verdade daquela oferta:

-Xusto, ti, que es de Montecubeiro, e por tanto verdadeiro, dime a verdade: ¿Esta vaca dá tanto leite como aparenta?

Xusto, facendo honor ao seu nome:

-¡Mira, ho, e míraa ben, que non sabes o que levas!

-Pero, dá, ou non dá?

-¡Mira, ho, se cho digo non o vas crer!

Así, dicíndollo, non llo dixo, e a vaca por boa foi comprada. ¿Comprada, ou vendida? Xusto non mentiu, nunca o facía, pois certo é que, se lle concreta a súa capacidade láctea, o outro non mercaría, e a vaca seguiría coméndolle ao Gandoy por riba do seu produto.

Do mesmo Xusto: Tiña unha neta guapísima, guapísima e boísima, pero sempre andaba co pescozo comido das pulgas. Cando lle preguntaban ao avó a causa daquel asañamento das Siphonapteras, respondía invariablemente:  -Métense con ela pola súa docilidade, pero, como Deus a críe, ha dar qué sentir! ¿Qué era o que dicía, e non dicía? Quitáballes a culpa ás pulgas, á vez que lle asignaba á rapaza un carácter prometedor, forte, loitador. ¿Un contrasentido? ¡Non; contrario, non, de dobre intención si, pois á vez que disimulaba a súa miseria enxalzaba a sensibilidade e maila valía da moza!

Outro caso notable, entre os moitos que lembro, é o de Amaro, que andaba polas feiras con unha tenda de tecidos barateiros, anticipándose aos chinos en medio século, nas que vociferaba: -¡Amaro no vende; Amaro regala! ¿Que se regalaba? ¡Á súa maneira, si, pois en cada venda regalaba un alfineteiro, dicíndolle á paisana: -¡Aquí ten o meu regalo…, para que despois digan que Amaro non regala! Á miña avoa, que lle preguntou o por qué dos alfinetes, respondeulle: -En previsión, e non os perda, para cando teña que remendar esta saia! El ben sabía que eran tecidos baratos, propensos ás roturas inminentes.

Isto nas aldeas, pero, na capital? Nas urbes sempre tiveron, sempre tivemos, a palleta máis solta, máis aínda, e xa non digamos hoxe en día, que tanto sabemos mal sabido, mal oído e mal entendido, mal dixerido, pasando dunha sinatura á seguinte en menos dunha hora; entre a curtidade do curso e o tempo dedicado ao móbil, á tele, ao botellón, vacacións e latares, á fin de curso chégase antes que ao San Xoán, obrigándonos o profesor a saltar de folla en folla coa rapidez, coa soltura, dun saltón. A comida mal mastigada non trae máis que gases, saian pola boca ou polo ano; gases, verbas gasificadas, inconexas, soltas, presas tan só neses falares con aceleramento cerebral impropio da dixestión, da asimilación, do cultivo humano. Un cerebro, o noso, que nolo fixo Deus, a Verba Divina, á súa imaxe e semellanza: daquela, como El non ten présa, que é Eterno…, por qué nós si, que somos menos artistas, e non digamos científicos?

Non de fronte, senón en paralelo, están as farfalladas abreviadas, as curtas, das que non chegaría un libro para recoller, para amosar tan só as que coñecemos a maioría dos analfabetos. Algunhas:

De Madrid, al Cielo! Slogan creado e fomentado, divulgado, por aqueles xerifaltes que ascenderon á fortaleza madrileña, cortesá, desde os seus castelos periféricos. ¿Qué pretendían? Que os vasalos se sentisen atraídos pola Villa y Corte, pero sen perder a súa condición vasalar, barateira, tal que a de desprazarse para aleitarlles os fillos, con abandono dos propios, que lles quedaban a medio criar, encomendados a avoa, e como xa secara, por delegación, á vaca Marela!

Barcelona es bona si la bossa sona.- Invitación aos inmigrantes, para que acudisen a encherlles a bolsa…, a cambio de traballar barato, de renderlles …, para que soase a deles! ¡Explícase por si mesma!

Coruña, ciudad en la que nadie es forastero. ¡Tamén é certa, pois, nun conglomerado de forasteiros ninguén se pode chamar forasteiro! Vaian, por exemplo, á rúa Barcelona, e alí pregunten se son cataláns ou lugueses; ¡pregunten, pregunten! Cando os romanos levantaron o seu faro, ese que chaman de Hércules, foi precisamente para que acudisen os seus barcos, para repoboar a que entón era unha illa desértica, e aínda así quedou sitio, pois tras deles viñeron os suevos, e poboaron o ensanche, establecéndose, asentándose, no actual Suevos.

Lugo, a ben murada. Non foi Lugh, nin os de Lugh, os que cerraron de sobre si ese bosque, que foron os mangantes, para que nos lles roubasen o roubado! Daquela, foi ben murada? ¡Ao contrario, indebidamente murada, e para máis inri, pola xente do país, con pedra do país, concretamente de Labio (Lapido), a golpe de látego!

Parando cos localismos, vaiamos aos personalismos:

La calle es mía! ¡Vaia forma de advertirlles aos pisados que non laiasen, e menos na rúa, posto que non era deles senón do Centurión!

Spain ist different! Unha dobre verdade: Pois este país era dos poucos que seguían crendo, aceptando, a doutrina  Tout pour le peuple, rien par le peuple! Por outra parte, outro dobre efecto: Que así se lles facía crer aos turistas potenciais que aquí atoparían…, o nunca visto, nunca visto ou desaparecido, e era verdade, en tantas cousas, en tantas antigallas demodé, que xa non se vían noutros países! Por parte, presumindo de turismo, escondíanse as miserias patrias, aquel torrente de divisas, salpicado de bágoas, que nos viña da nosa emigración, dos nosos ¿turistas? Forzosos! Con estes disfraces carnavalescos, os economistas, que non somos precisamente os economizadores, aforramos os nosos cálculos: ¿canto hai que importar, canto hai que gastar no país, para atender aos turistas, co cal, do que traen, descontado o que comen, o que usan, o que manchan, o que fornican, canto nos queda deles é pouco máis que este slogan! Minto: Que tamén nos quedaban os Paradores de Turismo…, para as prima noctis dos  especuladores!

Puedo prometer y prometo… ¡Inocente, meu crédulo, que esperabas che deixasen cumprir o prometido, o merecido!

¿Chégavos? Se é así, cambio e corto, pois, do que non, esta noite non poderedes acudir ao botellón, que precisaredes as oito horas para ollar estes parágrafos espiñentos!

-.-

¡Xa que espertamos, levantémonos! ¿É que estamos en guerra? ¡Si, pero con nós, con nós mesmos, coa nosa preguiza histórica! Primeiro de nada, revista de armas: ¿Quén somos, de onde vimos, onde estamos, a onde queremos chegar, pois, sen metas distantes non hai competición! Ao de qué somos: Fidalgos, fillos d´algo, desde logo que non, que iso é un arcaísmo, así que, démolo por superado. ¡Somos o que queiramos ser, con axuda de Deus, e se tamén nolo permiten as circunstancias! ¿Resucitamos a Ortega y Gasset…, para que nos axude a europeizarnos? Chéganos co seu análise básico: Eu son eu, eu e maila miña circunstancia! Grazas, don José, que xa o tiñamos esquecido. Somos unha xeración que aspira ao título de Self-made, que o inventaron os ingleses, pero como tanto nos levan roubado, eles, piratas incluídos, con aplicarlles a Lei do Talión…!

Como queremos ser máis, máis do que somos, mellor do que somos, apliquémonos a auto análise: Trouxéronos ao mundo, criáronos…, agora tócanos a nós, a nós mesmos, perfeccionarnos! Non debe ser doado, xa que poucos o fan, poucos o fixeron, polo menos ao longo dos dous últimos séculos, que máis ben parece que estamos nunha degradación social, sociolóxica…

¿Por onde empezamos? ¡Pola aplicación escolar, pois é unha vergoña que, con tantos medios postos ao noso alcance, pais, avós, profesores, Estado…, e logo que esta xeración pode ir ás clases de continuo, que non teñen que garda-lo gando, cabras, ovellas, vacas, cochos…, teñamos o fracaso escolar que temos! ¡A tódolos niveis, pois abonda con ollar os concursos da Televisión para decatarnos de que, se pouco sabemos, menos razoamos! ¡Saber non é só memoria, que se precisa, senón, e tamén, ou máis ben, asimilar; para asimilar cómpre deglutir, rumiar, afondar no por qué das cousas!

¿Quén é o principal interesado nesta, na propia elaboración, neste Self-made referido? Por egoísmo, nós, nós mesmos; por agradecemento a aqueles que nos axudan, os de hoxe, pero tamén aos predecesores da nosa cultura; por apostolado, polo deber social de abrirlles camiño aos nosos sucesores!

¿Cómo facelo? ¡Sóbrannos medios, bibliotecas incluídas, que, con todo ser poucas, están medio desertas, a maior parte do día! Lembremos a filosofía grega: Oito horas para traballar, outro tanto para o lecer, e o resto, cama! ¡Xa; pero tamén dicían aqueles sabios da antigüidade que sen ocio non hai filosofía, pois o contrario é: negocio! Co tempo que lle dedicamos actualmente ao ocio, se nos parásemos a pensar, o parnaso quedaríanos curto: todos sabios, todos artistas, todos eficientes, un auténtico Renacemento; este, si!

Todo isto compórtao o ser, pero, onde queda o estar? ¡Ah, si, iso das miñas circunstancias, que tamén cómpre telo presente, conxugalo en todos os seus tempos! A anticultura está maiormente en estudar Historia a estilo papagaio: datas, nomes, casamentos, sucesións, guerras, fosen civís ou internacionais… ¡Todo iso é palla, palla de reencher as albardas! O que cómpre, o realmente interesante, é analizar as cousas polas súas causas, e de paso sopesar a transcendencia e maila permanencia das consecuencias de tales causas. Non hai causa inocua, por cativa que sexa, por intranscendente que nos pareza, pois todas serven para acender o lume, ou é que non se acende con un simple fósforo? Analizar, e de analizado poñer os antídotos posibles, aínda posibles, para deter o curso das epidemias. ¡Si, das epidemias, pois epidemia é, gravísima, aqueles vicios, aquelas fantasías, aquelas desviacións dos malos gobernantes, tantos que tivemos, así que vai sendo hora de coñecelos, de tratalos como é debido!

¡Compañeiro, camarada Self-made, cave ne cadas, como lle clamaban ao César; ten coidado, no caias, nos decaias, e nos momentos de decaemento, tira forzas da túa fraqueza, que non hai fraqueza, debilidade, que non admita un reconstituínte! E de paso, paz na terra, tanta como desexo para min mesmo, para min e para os meus! Por separado podemos desanimarnos, desintegrarnos; unidos, xuntos, venceremos!

-.-

¡Despois dun curto veraneo debaixo dos carballos da miña carballeira, estamos, de novo, na Herculina, así que, adeus lúa, pois aquí, con tanto farol só vemos as dos escaparates! Vosa avoa estame dicindo que temos a neveira baleira, e que me faga cargo do carro para ir de subministres. Esta pillabana o que quere é conducir ela o teu, meu benxamín, o teu carricoche, para ir pola beirarrúa presumindo de neto / de neta, así que me encamba o da compra. Ben está, que moito te quere, que xa cho demostrou cando te trouxeron do paritoiro, que te colleu en brazos, e subiute no colo, ¡polas escaleiras!, a pretexto de que o ascensor era un xeito ordinario de acceder ao fogar. Ti irás no teu vehículo, amorosamente conducido, pero eu estarei cerca, usando a telepatía, pois no súper hai sempre demasiada xente, e se che falo en alto, como iso non se adoita facer en público coas criaturas, vanme tomar por un vello chocho, deses que falan solos; ¡inxustos que son, pois eles tamén falan sos, se ben doutra maneira, achegando un móbil á súa orella…, para disimular!

…

Como vedes, hoxe toca Historia. ¿É, ou non é, Historia a que transmiten estes andeis de cousas, importadas, as máis delas por culpa duns empresarios que, en vez de producir, de elaborar, de conservar, tan soberbios son que, para parecer importantes, dedícanse a importar? Comecemos polas etiquetas:

Estas noces veñen de Francia… ¿E logo as nosas, tan ben que se dan aquí as nogueiras, maiormente en terras calcarias? Meu neno / miña nena, captei perfectamente a túa resposta, que a maiores sírveme para catalogarte de preguntón / preguntona, cousa que celebro pois non hai sabio que non comezase preguntando. Pero, ao que íamos: As nogueiras deste país, as grandes, as vellas, as que estaban en produción, mercounas a Fábrica de Armas, da Coruña, para facer culatas, utilizando, incluso, as raíces, porque delas facían as cachas das armas curtas. Daquela os patrucios, temerosos de que lles fallase a Seguridade Social, en vez de plantar nogueiras, de repoñelas para os netos, puxeron eucaliptos, que ademais, para máis inri, regalábanlles os plantóns as propias fábrica da celulosa! Matinaron deste xeito: se nos falla a Seguridade Social, se as Preferentes deixan de selo, e se os netos se dedican a preitear cos cónxuxes en lugar de coidar de nós, daquela…, malvendemos os eucaliptos!

Sigamos con túa avoa, que das noces pasou ás patacas. Olla o caso: Decidiuse por estas que veñen de Exipto, que lle dixeron que son ricas en calcio…, porque alí abonan as pataqueiras con ósos de faraón! Aquí deixamos de botalas a pretexto de que xermolan deseguida, e daquela só valen para a cría, para a reprodución. A eses tales, se vivise meu pai, teu bisavó, explicaríalles cómo daquela das cotas e das requisas discorreu de cavar unha especie de trincheira na propia leira das patacas; lastrou con palla; e despois descargou non sei cantas caínzas de tubérculos, recubrindo con palla, outra vez palla, e logo unha cuarta da propia terra extraída. Ao ano seguinte consumimos patacas en conserva, mes tras mes, boísimas, e sen xermolos! Neno / nena, aprende a lección, que non hai nada coma as situacións apuradas para discorrer á présa e con tino.

Agora paso ao viño… ¡Ía sendo hora de atopar algo do país, e para iso, estamos fomentando o alcoholismo, así que, outro acerto!

Kiwis de Nova Zelanda… Os do país podían igualarlles, máis para iso hai que seleccionar as razas. Co resto da froita, outro tanto, que case toda vén de América, pasada polas cámaras. Voulle preguntar a esta rapaza se é que nosoutros nos as temos…, ¡iso, as cámaras! ¿Oíches a súa resposta? Por se acaso, repítocha: -Temos, señor, temos, que non hai galego que non teña cámara e recámara, as dúas, tranca e retranca, pero só a usamos…, cos veciños! Con isto visto e oído, meu neno / miña nena, para qué seguir preguntando?

¡Ah, que che faltan as leitugas! Muller, agora que nos estaba chegando a vez, nesta cola da caixa, mira ti por onde temos que volver á horta, pero non á nosa senón a esta do súper. Aquí pon, no envoltorio, Marrocos…; ¿é verdade que veñen estas verduriñas dese país tan seco, de alén do Estreito? ¡Vai ser cousa de estar alerta, pois eses veciños, como teñen pouco regadío, o Lukus e pouco máis, calquera día volven a Covadonga, a pola auga dos lagos!

¿Oes o que di a avoíña? Estame dicindo: ¡Paga ti, que non teño solto! Isto é o colmo: os artigos, do estranxeiro; e os cartos, da miña carteira! Desde que nos vimos na beirarrúa protesteille seriamente, pero ela foi convincente, moito, que sempre o é! Díxome: Mira, neno, ¡leva medio século chamándome así, que ata debe ser porque medrei pouco; tampouco son altas as mulleres, e iso que levan tacóns dun furco! Repítoche o que dixo: Mira, neno, así gañamos uns segundos, que non tivemos que agardar polo cambio, que abondo retrasamos por culpa da moza de diante: Só mercou un frasco de colonia, e para iso pagouno…, con tarxeta Visa! Pasar a tarxeta, teclear o código, firmar a tira, etcétera.

Nada lle contestei, pero estiven pensando no caso: ¡Para unha muller torpe, tal que a da colonia, hai cen listas, tal que a miña!

-.-

O hábito non fai ao monxe.

A miña é católica, e Sakina musulmá; porén lévanse ben, que nin que fosen nai e filla. ¿Daquela, con estas experiencias, por qué nos resulta tan difícil a convivencia con eses veciños de alén do Estreito? Un pacto similar, de mans collidas, debían facelo os do Vaticano cos da Meca, e á viceversa. Polo que toca a Francisco, a xulgar polos feitos que lle levamos coñecido, a cousa non ía quedar en proxecto.

¡E pensar que só nos separan dúas verbas! Para os cristiáns, Xesús foi xerado e non creado; para os musulmáns, foi creado e non xerado. Como vedes, cuestión de semántica, pero aqueles nestorianos ensinaban a relixión do revés; ¡que consecuencias non trae, a toda a Humanidade, século a século, unha lección mal sabida e peor explicada!

Se eu fose teólogo, xuro polo Al Qurán que ía escribir un libro, traducido ao árabe, exclusivamente dedicado a este malentendido. ¡Como non sei, non podo, así que deixo aquí a idea…, por se alguén se atreve!

-.-

Que me di o retrovisor?

¡Menos mal que o dos coches é obrigatorio, pois os outros, nesta España dos meus pecados…, puntos suspensivos!

Usando o meu, que o fago de vez en cando, aínda que non sempre, ¡confeso!, reparei que nas Cortes do señor Castelar se discutía sobre moral; ¡daquela!

“Consagrado desde edad temprana al cultivo de las ideas abstractas, de las ideas puras, en medio de una sociedad entregada con exceso al culto de la materia, en medio de una sociedad muy aficionada a la letra de cambio, en esta especie de indiferentismo en que ha caído un poco la conciencia olvidada del ideal, admito, sí, admito algo de divino, si es que ha de vivir el mundo incorruptible y ha de conservar el equilibrio, la armonía entre el espíritu y la naturaleza, que es el secreto de su grandeza y de su fuerza”. (Emilio Castelar, nas Cortes, o día 12 de Abril de 1869).

¿En medio de una sociedad entregada con exceso al culto de la materia…? Señor Castelar, non se lle ocorra ollar para a Carrera de San Jerónimo, que no Ceo non se pode cuspir, e se o fai, daquela vanlle entrar ganas!

Afixémonos á velocidade, ao materialismo, así que nin por penso se nos ocorre calibrar o que deixamos detrás, ¡as consecuencias do noso materialismo salvaxe, ofuscante! Tanta présa nos corría a orxía democrática que entramos nela, tanto os de arriba como os de abaixo, cos mesmos calzóns do franquismo, ¡quili quá!

Facer leis é como face-lo caldo, que se non se engraxa un pouco, -no caso das leis con un chisco de moral, de previsión moral-, en vez de caldo sae cocido…, dos porcos! ¡Vaia ocorrencia que tiven: caldo dos cochos, meus pobres, que o comen todo, que o admiten todo!

-.-

Consellos

Aquí en España, onde está o Museo dos Consellos? Supoño que se evaporaron pois entrei en Internet, de mil maneiras, a maldito un atopei, salvo os publicitarios. Como os rapaces de agora todo o buscan no Internet, xa que desapareceron os paterno-filiais, o propio será poñérllelos niso, nas nubes virtuais.

Eu buscaba o seu rescaldo entre a cinsa do tempo ido, pero…, igual os levou o demo, séxase, este diabólico modernismo, pragado de complexos de superioridade! Obvio: non hai lareiras, non hai consellos, así que, coas lareiras, co fume das lareiras, fóronse os consellos!

A verdade é que tampouco eran unha panacea, pois requirían sabenza e prudencia no dador, e receptividade no receptor. Meu pai, que toda a súa vida foi Mestre daqueles do ferrado, ¡mestre absoluto, que outros non había, ou escaseaban!, tiña por hábito facernos esta puntualización: Se é verdade o que me dis, o meu consello é este: “…”. Premisa básica: Consultar con xeito, con franqueza e con verdade. A elaboración das consultas tamén tiña a súa arte, que por algo, non en  balde nin de balde, todo preiteante debía consultar, e consultaba, presentándose en dous bufetes distintos: nun deles, como contrario, e no outro, coa verdadeira personalidade. ¡Listos aqueles paisanos, que por algo sempre se dixo que ser galego era unha carreira…, das longas!

O don de consello sempre foi unha das atribucións patriarcais, pero agora, cómo non os hai! As últimas xeracións aprenderon a captar as ondas, así que non precisan dos entregos: ¡entréganse eles, e se o consello é publicitario, ou político, aló van, de cabeza! (Son consecuencias desta comodidade de apagar o noso cerebro cando se acenden os alleos)

-.-

¡Xa está ben de tiranía, que estou farto desta moda, desta dexeneración de que nesta xeración manden os fillos nos pais! Os da miña nacemos, e criámonos, co signo da escravitude: Nunha guerra incivil, o que se di, intestina, de cagarrías; non sei se xustificada pero inicua, na que se cultivaron dous temores: o medo a Franco, e por ende, aos pais, que desafogaban con nós, coas criaturas, os seus males, tratándonos como inimigos, escondéndonos os seus secretos, por se nos íamos da lingua! Friaxe na casa, e tamén fóra dela.

Medramos no físico, pero a nosa mente seguía anana, encollida, cativa dunha ditadura xeneralizada que nin case deixaba pensar, para canto máis falar, exteriorizarnos. Neste plan, a nosa natural rebeldía díxonos: Isto ten que rematar con nós, en nós, así que, de aquí en diante, liberdade para os fillos, absoluta; liberdade e bos alimentos! A intención era boa, liberal, xenerosa, pero como só sabíamos obedecer non acertamos niso de mandar…, e os cabalos desembocáronse, pasando do paso ao trote, e do trote ao galope; da liberdade á libertinaxe!

Cando chegou a democracia, cando veu de lui-même, que nós non fomos capaces de traela en vida do ditador, como viñamos dunha castración non soubemos montala, domala; e os rapaces, que tampouco viñan dun ambiente convivencial, participativo, deron en berrar: ¡A imaxinación ao poder! A polo poder foron, iso é verdade, e algún logrouno, pero o seu foi un poder tiránico, deses de quítate de aí para que me poña eu, eu mesmo, en por min, coas raiceiras asentadas naquela ditadura enquistada, así que a nós, aos maiores en idade, ¡que non en goberno!, tocounos bailar coa fea da festa: primeiro, a tiranía dos pais; e despois, a dos fillos! ¡Todo sexa pola Patria! ¿Pola de pater patres, pola dos pais? ¡Que va, pola dos filius!

¡Pero xa está ben, que algún día tiña que ser: vou deixar o teclado, tanto ordenador desordenado…, e de paso, cambiar este pixama por un pantalón a cadros, deses cantinfleiros, deses que se levan coa cueira baixada, para seguidamente esixirlles aos meus rapaces que me leven, hoxe, polo menos hoxe, que fai un bo día, cos netiños / coas netiñas, de excursión campeira, pero coa cesta da merenda, que estou farto dos comedores alfombrados, tanto na primeira como na segunda das vivendas! Hoxe quero, esixo, comer a empanada no chan, como se facía antigamente, tombados nunha alfombra verde, con bordados de flores. ¡Hoxe mando eu, que ía sendo hora!

Despois de impoñerme, o que lles fago, o único que lles fago, é ir en busca de empanadas, así teña que recorrer dez panaderías, pero non volvo á casa, meu corazón, meus ollos de esperanza, que me estades ollando con asombro, desconcertados por esta reacción, por este pronto do avó, sen unha empanada, ¡ou dúas!, de mazás, que desta voulles ensinar cómo é o pracer de comelas ao aire libre, aló arriba, panza arriba, nun monte, en calquera deles con tal de que o mapa marque 500 m., ou máis, sobre o nivel do mar. Xa veredes, tamén, de paso, o que é unha sobremesa de osíxeno puro, lonxe destes cheiros urbanícolas, na rúa monóxidos e nas casas bufidos dos ascensores. O propio Cristo, ¡e mirade se sabía o qué facía, que cando non predicaba nas orelas do mar de Galilea facíao na montaña!, explicou as benaventuranzas no monte, ¡no monte!, así que, ben vedes que as cousas de altura están…, nas alturas!

Meu rapaciño / miña rapaciña, de vez en cando cómpre dar un golpe de temón, para non mergullarse neste mar das rutinas, das rutinas e das cesións! ¿Qué; estase ben aquí arriba, debaixo dunha caducifolia, papando estas mazas da empanada; a qué si? Pois a sobremesa tamén vai ser celestial, que xa veredes o ben que presta unha sestiña nesta alfombra verde, nesta alfombra de herba e de flores! Aquel Paraíso levouno, acabou con el, o Diluvio Universal, e tan só se salvo esta punta, esta FinisTerrae, repoboada por Noé daquela que atracou coa barca no noso Noia. ¡Démoslle as grazas ao Avó Noé por esta recuperación, polo seu rescate, que vai sendo hora de facelo!

-.-

UN ESPELLO NO CAMIÑO DA FEIRA

Precisámolo, moitísimo; ¿Para qué? ¡Para ve-lo camiño, para escolle-lo camiño! Daquela vexamos, ollemos:

“O que non nada, afonda; e o que compra máis do que vende, afúndese”. Este refrán non entraba nos programas das carreiras de Económicas, polo menos nos do século pasado, pero eu, un cidadán veterano, desde este ordenador tan desordenado pido e propoño que se incorpore aos plans actuais, agora que estamos de reformas educativas, e tamén en Dereito, xa que de Dereito veñen gran parte deses torcidos, deses “entuertos”, como dicía Cervantes, destes que nos están rexendo, rexendo e administrando. ¡Cura, Letrado, ou Secretario de Casa Real!, era o lema das fidalguías hispanas, pero a xente de agora rise dos refráns pois demos en dicir que son cousa dos antigos, e por tanto, dos iletrados… ¡Que se lle vai facer!

Doutra banda, neste país prosperou a crenza de que os noticiarios son o mellor entretemento dos vellos… ¡Que va: os noticiarios desfanlles os nervios, toléanos; hai que ir á feira por outro camiño! En definitiva: que aínda nos queda moito sen aprender, sen dixerir!

O que confortaba aos vellos, moitísimo, era acudir ás feiras…, non para vender sobrantes, que poucas veces os tiñan, senón para desfacerse dunha parte dos seus produtos, pois aqueles si que engadían valor: ¡Do leite facían queixos e manteiga; agachábanse para recoller as landras, e con elas eses irmáns tan agradecidos, chamados porcos, que aínda non sei por qué, traducíanas en unto, elemento indispensable para o caldo galego; e máis, moitas máis! Das catro cadelas así logradas, no meu país unha dábanlla ao Acevedo…, para que seguise tocando a pandeireta, para que cantase coplas de escarnio e maldicir!

Nas aldeas, a preguiza, ¿ou foron os predicotes dos políticos, estes sucesores daqueles frades predicadores?, levounos ao monocultivo: vacas ou eucaliptos! E nas cidades a fantasía…, como din os mouros, “vesaf la fantasía…, e con ela a barriga vacía!, levounos a montar servizos, ¡todo servizos! ¿Da fase intermedia, da secundaria, ese precepto económico, básico, de engadir valores, qué? ¡Nada, cero, vesaf la fantasía! Aló lonxe, mesmo na Fisterra, e por tanto un emprazamento axeitado para fabricar, para elaborar, para engadir valor ás cousas exportables, había unha cidade na que o seu Alcalde non se cansaba de pregoar: “La Coruña, ciudad de servicios!”. Pois ben, os servizos só teñen venda cando hai ricos, e non hai ricos onde non se produce, onde non se elabora, así que a tal cidade, maiormente nas rúas máis céntricas, precisamente nas do servizos, converteuse nun escaparate monumental onde só se ven uns letreiros que din: “¡Pechamos por inanición!”. En vista diso, vou á feira de Barcelos, que alí os galos son galos de verdade, de verdade e non de pantalla televisiva, cacarexando do que non entenden…, ou non queren entender! ¿Onde? ¡Baixando, á esquerda!

-.-

Só perde o que non pelexa.

إلا أنه يفقد تلك المعركة لا

¡Que certo é este proverbio! Das pelexas, das pacíficas por suposto, sempre se tira unha experiencia; e, ¿que é a vida senón un edificio construído a base de experiencias? Pode resultar unha chabola ou un rañaceos, segundo os anos de vida, pero está máis ben en proporción directa á dedicación, e coa dedicación á perseveranza que lle prestemos.

Para Horacio, “¡Eheu! Fugaces labúntur anni!”. ¡Ai! Os anos esvaran fugaces. Se somos conscientes diso, razón de máis para aproveitalos; e nada de “matar o tempo”, que xa se mata só, de por si, por lei natural.

Malgastar o tempo é un suicidio consecutivo; non matamos o tempo, matámonos a nós mesmos pasando pola vida de baleiro, que é igual a dicir, estériles. ¡Boa paciencia ten Deus cos vagos, que lles deixa vexetar sine die, aínda que, por regra xeral, canto máis baleiros máis lixeiros, antes chegan ao desenlace final. ¡Encima de que non deixan obras aceptables, hai que pagarlles o enterro!

Hai dous tipos de pelexa, pero a máis importante é a ad intra, a que sostemos fronte á nosa pereza, sexa innata ou contraída. A outra, a competitiva, a dos cóbados laterais, pode gañarnos batallas, pero só batallas, pois, a propia experiencia nos di que o mal gañado acaba sendo mal gastado, se non polo interesado si polos seus inmediatos descendentes. O diñeiro falso, tarde ou cedo acaba descuberto, por moito que se abeire en paraísos fiscais!

-.-

Labor improbus omnia vincit

O traballo obstinado vence tódalas dificultades ( Virxilio, nas Geórgicas, I, 144). E digo eu que, no Paraíso, sen tendas de roupa, e con froitas a escoller, moi aburrido debía ser aquilo de vivir de man branca, sen darlle ao dáctil nin ao sacho; así caeron cando aquel político da oposición, o tal Lucifer, os invitou a subir ao poder con só subirse á maceira. ¡A cabra, co vicio, dá coas cornas no cu, que daquilo debe vir este refrán!

Pero, de presente? ¡Analicemos! A incivil, non só matou persoas senón ocupacións: As materias primas utilizáranse en fabricar material de guerra; as divisas, en ídem de ídem; as mulas de Castela, despois de arrastrar canóns, pasaron aos matadoiros de Intendencia; os técnicos de certa altura escalaron grados nas fábricas de armas; etcétera, etcétera. Cando en España “empieza a amanecer” a despensa estaba baleira, e os cerebros idos, uns ao Camposanto, e a México os restantes. Por engado, os veciños non nos fiaban… ¿Qué nos quedaba? ¡Fiar, darlle ao fuso!

Naquel abismo, con un case nada de cultura ascendíase coma en globo; un pisco de calor, e, ¡ala!, para arriba. Os primeiros deixaron ocos para os segundos; os segundos para os terceiros; e así sucesivamente, de xeito tal que o arado quedou…, para os nenos e para as mulleres! Daquela, en vista do fácil que era ascender de categoría social, para qué estudar alén das catro regras? Así foi subindo a ola das incompetencias, a tal punto que, de emigrantes pasamos a inmigrantes: Encheuse o país de analfabetos; en letras, non, en artes laborais!

Con estes antecedentes, de presente que? ¡Que non hai traballo do que queremos facer, do que pensamos que sabemos facer! ¿Solución? ¡Apearnos deste cabalo do orgullo e poñernos á faena, rozar, sachar, sector primario…, previa tala dos eucaliptos, por suposto! ¡Volveremos a cabalgar cando teñamos desandado o mal andado!

-.-

Señor, ensínanos a orar (Lucas 11, 1). Pero, outra vez? ¿Xa esquecestes o Evanxeo? Señor, coido que si, moito me temo que si, pois veño de certa igrexa, que se ten de católica, pero eu saín protestante, quero dicir, protestando! ¡Un run-run, alí dentro, que nin o vento cando zoa no xardín fronteiro! A min, modestamente, non me parece que sexa rezar ese monocorde repetir das verbas, a toda velocidade, que nin tempo nos demos para entender o que estabamos dicindo, uns e outros!

¿Pedíamos, ou agradecíamos? Eu, que veño da labranza, tiven, repetín, aquela impresión de cando afalabamos ás vacas mentres o carro, de untados os eixes, cantaba por riba das nosas voces, así que, de qué servía berrarlle á Marela? Como, naquelas circunstancias, non podía oírnos, por grandes que tivese as orellas, dabámoslle á aguillada; ¡ah, pero con Deus non valen aguilladas, pois o Amo é El!

Se eu fose Deus maldita graza me ía facer iso de que falen comigo coma quen le anuncios nunha emisora de radio. ¡Amodo, fregueses, que unha Misa só dura, como moito, media hora, e tempo vos quedará para tomar o vermú; tamén para esbardallar de fútbol, ese gran antídoto da política! De postos a buscar causas, igual ten a culpa esa tele trasnoitadora, que non a damos apagado porque segue, e segue, e segue…, ata infinito! ¿Vinte e catro horas? ¡Non, pois ás vinte e catro aínda segue de programas, a cal mellor! Con este trasnoitar, é imposible ter a mente esperta, e menos un domingo, así que…, que esperte Deus, que nos entenda Deus, que para iso é Deus, a Intelixencia Suma!

Papa Francisco, estou por dicirche que deixes Roma e te metas nesas pantallas da tele, que así oirémoste ata nos Picos de Europa!

-.-

Se certo é que, por veces, as árbores non deixan ve-lo bosque, non o é menos que as anécdotas presentes, as do presente, tapan, esconden, impiden a reflexión que nos compre facer cada vez que pensamos e/ou actuamos sobre as consecuencias que traerá o noso comportamento actual, sexa para nós mesmos e/ou para terceiros, próximos ou remotos.

¿Un galimatías? ¡Que va: é unha lei física, pois tódalas cousas teñen causas, e por veces, remotas! Este é un tema, para min, apaixonante, que se me vén á cabeza con frecuencia, así que ben raro debo ser xa que disto pouco vexo na literatura actual. Desde que alguén inventou aquilo de, La imaginación al poder, todo é imaxinación, fantasmas, explosións, efectos especiais…, de tanto poder que moito me temo que sexan capaces de trastornar ás criaturas…, antes tempo!

¿La imaginación al poder? Oubliez tout ce que vous avez appris. Commencez par rêver.  Olvídense de todo lo que han aprendido. Comiencen a soñar. Dá igual dicilo en francés que en castelán, ou en galego, pois o poder da imaxinación…, xera monstros! ¿Non si, amigo Goya? A imaxinación é boa, indispensable, pero…, se vai de brazo co razoamento, co cálculo, coa sensatez! Por moito que imaxinemos, a realidade só se cambia co autocontrol, co raciocinio.

Imaxinemos un porvir, un futuro, perfecto, ideal, incluso utópico… Pois ben, para conseguilo, para facelo posible, hai que camiñar apoiándonos no físico, na realidade do presente, e a partires diso, co compás na man, aderezar rumbos, forzar a máquina, ou poñela a ralentí, segundo o estado da mar, da mar circundante; ¡en definitiva, tomar medidas, elixir medidas, sopesar as consecuencias, non sempre previsibles, de cada fórmula! Así que, ademais de imaxinación, física!

Non é nauta calquera, pois, de primeiras, hai que baixar á auga, ao medio natural, aprender a nadar; e se aprendemos a nadar e, de paso, a garda-la roupa, mellor que mellor! ¿Qué lle pasou á Armada Invencible, vencérona os elementos? ¡En parte, si, pero tamén se debeu a certas imprevisións, entre elas a de que o seu Almirante…, non era mariño, senón de terra a dentro! Estaba previsto que a mandase un experto, Don Álvaro de Bazán, marqués de Santa Cruz, mais, por irse prematuramente de viaxe, coa súa querida, con dona Parca, foi substituído, improvisadamente, por un tal Alonso Pérez de Guzmán, á sazón VII duque de Medina-Sidonia, Grande de España, e todo iso, pero confundía a mar cos campos de trigo, así que mandou segar, ¡segar olas!, con 127 barcos, coma quen lanza 127 segadores polas searas adiante. ¡Meu pobre, tiña imaxinación, pero faltáballe sabenza, experiencia! Pois, na vida, na vida cotiá, outro tanto, que mal se pode dirixir un a si mesmo, canto máis un país, se primeiro non se aprende a nadar, a elixir tempos e lugares. ¿Verdade que si?

-.-

Rapaz / rapaza, estiven matinando que xa levamos unha tempada de consideracións materiais, e temos algo abandonadas as espirituais. Nestes días de tanta diatriba con respecto ao aborto, se vises a tele, ou leses os periódicos, ou escoitases a radio, seguro que estarías cavilando na sorte que tiveches de ser xerado por un matrimonio normal, sacramental, cristián en definitiva, pois, noutras circunstancias, ¿quén sabe se a estas horas non estarías criando malvas!

Eu teño as ideas clarísimas ao respecto, pero o que me falta é autoridade teolóxica para saber expresalas, e por ende, que me fagan caso. Aínda que só sexa de min para ti, vouche mostrar a Biblia. Ábroa polo principio, que iso quere dicir o de, Xénese: principio, orixes da xeración humana. Este libro foi escrito, coma o resto dos que compoñen a Biblia, por inspiración divina, pero non hai que equivocarse, pois non é un libro de ciencia, e tampouco de historia: É, e con iso xa é moito, un libro que fala, que trata, do rescate; una demostración de que o Creador comezou unha iluminación paulatina, pero eficaz, para que se lles abrisen os ollos aos descendentes de Adán e de Eva. O seu pecado deixounos atordados, descendidos ao mundo animal, ou pouco menos, e ben bondadoso foi Deus que, aínda así, tendeulles unha man para axudarlles a saír da lama na que se meteran, para saír a flote. En consecuencia este libro, o que nel se di, hai que interpretalo como o que é, un paso adiante no camiño da recuperación, da salvación, que culminaría coa vida, coa encarnación do Fillo de Deus, ¡nada menos que do seu Unixénito!

¿A cousa da transmisión do pecado orixinal? ¡É ben sinxela a pouco que reflexionemos: unha cuestión de lóxica! Deus creou un alma, a de Adán; e ao tirar á Eva do seu corpo, ¡cómo o fixo non nos importa!, tamén a fixo partícipe daquela alma, unha especie de partenoxénese anímica. Cando cometeron aquel, terrible, pecado de soberbia, pois o da mazá é alegórico, aínda non tiñan fillos, que a saber cal era o plan de Deus, o seu programa para darlles descendencia, que o home non era o que se di animal antes da súa caída; ¡foino despois!

Embrión inicial

Cando xeraron os fillos, os fillos e tamén as fillas, que non podemos escandalizarnos de que houbese incesto xa que outra solución non parece viable, fixérono dun xeito carnal, animal, co cal, nos seus gametos ía un retallo das súas almas, xa corrompidas, corruptas, e por tanto, as das criaturas así xeradas, desgaxadas dos proxenitores, algo así como cando se fai unha estaca para reproducir unha árbore, manchada, corrupta, ía, e así seguirían obrándose as sucesivas partenoxéneses anímicas. Etcétera, etcétera.

¿Decátaste agora da animalada que é un aborto provocado? Os gametos xa conteñen un retallo, un ADN, tanto carnal como anímico, así que hai ser, un ser vivo, alma e corpo, desde o intre da xeración; dito doutro xeito: cando nacen os nenos xa levan uns nove meses de desenrolo físico, pero tamén anímico. ¿Verdade que é doado de entender? Coido que máis doado de entender que de explicar, pero os abortistas seguen na inopia, negando a Deus, negando a obra de Deus, esta realidade herdada, transmitida de xeración en xeración!

-.-

A herdeira herdada

Mira que é difícil entender esta clase política herdeira do franquismo, pero tampouco era doado para os rapaces da posguerra entender aqueles parladoiros das nosas lareiras en tanto en canto se tocaban temas de escándalo; un esforzo dos nosos avós para que as criaturas non herdásemos malicias; agora recoñézoo, e de paso, agradézollelo, pero naqueles tempos ben que me tiñan intrigado. Un daqueles contos que, repito e insisto, de conto nada tiñan senón de crónica local, ¡polo menos local!, foi o da señora Virtudes do Fato, máis coñecida despois da súa morte polo alcume de A Herdeira Herdada. Vouno referir tal cal o lembro:

Achegada á igrexa, tanto, que non había mes que non ofrecese un galo ou un coello para as Ánimas, ou para San Antonio, dicían dela que sempre a vían confesarse con curas que non fosen da parroquia. Ía moito aos enterros das freguesías circundantes, e como daquela había curas para todo, que nin case cabían no presbiterio, un ou dous baixaban aos confesionarios, e tras deles, a Virtudes do Fato. A penitencia seica a cumpría na parroquia pois era o noso o que lle mandaba, para coidalos, cantos vellos desafiuzados e solitarios ían quedando na rodeada. ¡Meus pobres, qué ben coidados estarían que nunca un ano lle duraron!

¿Cómo era posible…? Aínda que sempre abundaron as viúvas, de cando en vez alguén quedaba viúvo, viúvo e achacoso, e aló ía o noso Cura, co seu macho, para levarllo á Virtudes. ¡Hoxe chamariámoslle Teresa de Calcuta, ou similar, por máis que non se lle parecese, como irei dicindo! Nunca fallaba: Vello trasladado e Escribán solicitado, que adoitaba ser o propio Crego o que acudía a Castroverde para pasarlles o recado.

Virtudes, así chamada, e por tal tida, non era egoísta, ¡que va!, así que nunca testamento firmou onde non quedase claro que herdaría o sobrevivente, fose ela ou o patrucio. Eles non tardaban en morrer, así que a xente da bisbarra non dubidaba en propalar que a causa da morte fora a felicidade, desproporcionada para aqueles patrucios que tiñan os fillos en América, ou…, sobre dos luceiros, que tamén había deses!

¿Qué lles daba? Pola forma de falar da veciñanza, cariño! ¡Tanto os amaba, que se lles ía a fala, en cuestión de semanas! Ata que un día…

Pero aquí vén a parte cru da historia: Presentouse na reitoral un home xa maior, que se non era vello viña avelloado, ¡traballos da emigración! Díxolle ao señor Cura que eran tan grandes os seus baúis, que os deixara en Castroverde, na taberna do Escardel, para que llos gardasen en tanto en canto organizaba a súa vida. Máis lle dixo: Que deixaba terra na Habana, ¡fanegas!, plantada de cana do azucre, tanta coma a superficie de media parroquia; que non quería nada da herdanza de seu pai, pero si agradecerlle á Virtudes os coidos que tivera con el. Despois de darlle a cea, aló se foron, con unha lanterna de pilas que traía o cubano, a visitar á Virtudes, para darlle as grazas, para tranquilizala, e de paso para repetir a súa historia: aquela terra na Habana, os baúis, pesos na Coruña na Banca dos Sobrinos de Pastor, etcétera, etcétera. Máis nisto, o diabro, que sempre se levou mal cos cregos, ocasionoulle unha indixestión ao cubano, estando aínda na casa da Virtudes, e saíu ao curral, á presa, onde seica se meteu os dedos na boca para forzar o vómito. Isto foi o que deu en dicir a xente, pero, como antes referín, en metáforas!

Virtudes preparoulle a cama de hóspedes, a mesma onde as diñara o pai do cubano, tan do seu agrado que, ao día seguinte, xa reposto da súa ¿calculada? indisposición, desfíxose en afagos coa Virtudes:

-¡Ai muller, se estaba agradecido polo que coidaches a meu pai, agora, con isto meu, o duplo! Voucho dicir sen rodeos, que aló en Cuba aprendemos a ser directos: Véñoche desafiuzado dos médicos, que teño un cancro…, de estómago; por iso me dan estes trousos, así que me apresurei á viaxe porque quero ser enterrado cerca de meu pai.

-Daquela vou avisar a don Valerio, que entre o médico e os meus coidados vaste recuperar, deseguida. ¡Tan pronto te cures, vou encargar un novenario, para darlle as grazas á miña Virxe, a das Virtudes!

-Muller, non esperaba menos de ti, que xa me informei do pródiga en coidos que fuches con meu pai, pero no meu caso é tempo perdido, que che repito que veño desafiuzado. O que che propoño son dúas cousas, ambas urxentes: Que lle pidas ao señor Cura que nos case de inmediato, sen amoestacións, para ganar tempo, e de paso, que nos traia un escribán, que quero testar. Esta noite, notando que ía a peor, decidino: A miña riqueza ten tres saídas: Para ti, para o Cura, ou para o Estado, que ben sabes que a riqueza abandonada pasa ao Estado, inexorablemente.

-Home, así, sen pensalo…, pero…, para o Estado, non, que teñen abondo; e o señor Cura tampouco está na miseria! Desde que tomes este caldiño, vou á reitoral!

Dito e feito, coa particularidade de que cando volveu co cura e co escribán, unha charca na cociña, da enésima trousada!

Tanta presa corría o casoiro que se fixo de inmediato, pero…, aos quince días o cubano sandara, e a Virtudes morrera! ¿De morte natural? ¡Tamén sería de amores, que xa era costume naquela casa! O caso foi que Virtudes pasou á historia local co nome de, A Herdeira Herdada! Lección: ¡Quen a ferro mata, a ferro morre!

-.-

Penépole moderna

A vida dá que tecer, tanto aquí coma en Ítaca, non si miña Penépole? Ti esperabas por Ulises; pero todos agardamos un porvir, ese porvir que non acaba de vir!

No entrementres, non nos cansamos de tecer e de desfacer: Propósitos, promesas, ilusións…, seguidos de frustracións! Temos pretendentes a barullo: luxos, vicios, tentacións, que non se cansan de chamar á porta, ¡á porta inferi! ¿E nós, mentres, qué? Pois…, de continua convalecencia: Tratámonos, medicámonos, facemos propósito da emenda, pero…, vivimos no mundo, e o mundo dá que facer, dá que loitar!

Nacemos como nacemos, uns máis limpos cá outros, a uns bautízannos e a outros, non, pero aínda así, dun xeito ou do outro, nome temos, que xa é moda poñérnolo antes de nacer, agora que se coñece de antemán o sexo da criatura. Lávannos a todos, sexa coa auga bendita ou coa outra, pero a mesma auga adoita traer impurezas; e logo que as toallas tamén conservan reminiscencias, por de estrea que sexan. Só se librou a Inmaculada…, soamente ela, e para iso por obra e graza do Gran Xefe! Os outros…, os outros si que somos fillos de Eva, de Eva e daquel Adán, que moi adán debeu ser para que así o nomeasen!

Nada máis nacer comezamos a respirar, e, ¿qué respiramos? ¡Contaminación; nuns lugares máis, e noutros menos, pero algo diso en todo tempo, en todo lugar, en tódalas familias! Ademais das tendencias que nos veñan nos xenes, que seica algo diso hai, antes de falar xa oímos, xa oímos que nos din guapos aínda que non o sexamos: ¡Aí comeza a hipocrisía, e nós sen vacinarnos dela!

Tempo adiante vacinarannos doutras cousas, pero diso da hipocrisía, pouco, pois é unha epidemia universal: ¡teremos que auto vacinarnos segundo vaiamos aprendendo a discernir, a distinguir o ben do mal, sinatura terrible, cadora máis! Así, pouco a pouco, iremos lavándonos da costra, da propia, destas e doutras desviacións, dos cheiros, dos malos exemplos, das tentacións da propia carne, pero…, o pero está en que, aínda que nos lavemos de mañá, a carraña, tanto a externa coma a interna, agarda por nós, solicítanos en todo tempo, en todo lugar; solicítanos dun xeito parecido a como lle facían a Penélope aqueles sucios pretendentes emperrados en facela infiel ao seu Ulises. Ela tiña a desculpa de facelos esperar a que rematase coa tea, e así foi librando!

Nós, a imitación daquela Penépole, de tódalas Penépoles habidas e por haber, tamén lles podemos argüír ás tentacións que o estamos matinando, que a ver se mañá…, e así, nestas dilacións, algún día chegará a morte: se nos pilla inocentes, os pretendentes, as tentacións, xa non poderán con nós, definitivamente, xa non deformarán a nosa vontade salvífica!  

-.-

Desertores do arado

Mulleres arando. E logo, os homes?

¡Na guerra, ou na emigración!

Cómo, cando, onde, por qué? ¿Non será que queremos deixar as leiras a monte, para despois cercalas, como fixeron en Toledo, onde a súa Deputación gastou 500.000 euros en cercar unha finca de 3.000 metros, para albergar nela catro lobos e unha loba…; unha loba para catro, que se aínda fose ao revés! ¡Hai ocasións nas que apetece cambiar de nacionalidade, pero, qué país está limpo? ¡Agora, de vello para máis inri, resignación!

¿Cómo foi…, aquí, no noso país, semellante deserción? Os vellos sabémolo, todos, pero esta xeración do XXI, tan afeccionada á Internet, igual se pregunta polo “tema”! Rapaces, a cousa vén de vello: Cando aló en América se quedaron sen escravos, deixaron de interesarse polos negros, ¡a fortiori!,

Dulcia linquimus arva

“Abandonamos as doces campiñas, os verdes campos…”; expresión que puxo Virxilio en boca do pastor Melibeo cando deplorou o desterro ao que estaba condenado. (Véxanse Bucólicas, I, 3).

Con estas verbas, ou parecidas, ¡cantos galegos non levarán evocado a súa terra natal, pois, se verde era a de Melibeo, a nosa, qué? Verde, si, pero o de acolledora, comme ci, comme ça, que din os franceses; se tal fose, se houbese evolucionado no pasado, e máis concretamente no XX, na mesma proporción dos seus natalicios, en tódolos sectores, asemade, que materia prima houbo, menor sería a súa poboación irredenta, a desterrada.

Deixaron de ser veciños milleiros e milleiros, particularmente os desterrados en América, pois da Europa puxante, das últimas décadas, foron volvendo, retornando, na súa inmensa maioría. ¿Deixaron de ser veciños? ¡No senso censal, oficial, físico, si, pero no espiritual, non, nunca! Máis é: a querenza pola terra nai fortalécese en proporción directa coa distancia, coa separación. Isto é indiscutible. De feito, dous veciños-veciños poden levarse mal, poden vivir en permanente ausencia un do outro, pero, na emigración…? Por algo e de algo naceron, xurdiron, as asociacións de, “Veciños de Tal Lugar”.

Hai unha sinatura que teñen pendente todos aqueles que non precisaron fuxir, fuxir da miseria! É, con qué facilidade esquecen os afincados aos seus ausentes! Non é censurable, non son eu quen para facelo, pois está inserto na condición humana, no egoísmo humano, na desconsideración humana. Xa non oio citar aquel refrán, tan certeiro como adoitan ser tódalas filosofías experimentais, que dicía, “Lonxe da vista, do corazón tamén”. Pero só é aplicable univocamente, só o cultivan os asentados, pois nos ausentes o sentimento é inverso, e habería que darlle a volta: “Lonxe da vista, o corazón treme, salouca!”.

¿A qué vén esta filípica? ¡Simplemente quero maldicir aos malos administradores, a todos aqueles que se soben á ponte de mando cando nin remar saben, causando a emigración, os desterros! Non hai país pobre de ben administrado, con xenerosidade e con iniciativa, pois ata se dá o caso de que os mellores pozos petrolíferos están nos grandes desertos. Certo é que hai riquezas naturais doadas de explotar, unhas máis que outras, pero de todas partes se pode sacar algo, con preparación e laboriosidade, por suposto. Dicía meu avó, que ademais de menciñeiro foi un gran pensador, -eu téñoo por tal-, que, “Comparados los bienes con los males, todos los pueblos son iguales!”. De ser así, ¿de quen é a culpa? Non fai falta dicilo pois o lector ben o sabe, e non obstante, aplaudimos!

Xosé María Gómez Vilabella