O XUÍZO

TEATRO PARA AFECCIONADOS

O XUÍZO

Xosé María Gómez Vilabella

O Xuízo

O XUÍZO DOS QUE FORON PUROS…,

PORQUE NON TIVERON OCASIÓN DE SER IMPUROS!

Sóubose do caso porque volveu do seu coma
unha beata das de Lugo,
e contouno para alertar ás seguintes.

Aquí vémolas nun soto da
Iánua caeli
onde as reteñen en purga para cumpri-las penas do seu

XUÍZO CONTRADITORIO.

¡E menos mal que lles puxeron un anxo negro,
un eunuco,
para que lles toque a pandeireta no ínterim!
-.-

ACTO ÚNICO

Escena I

Tribunal de Admisión constituído para xulgar, en Xuízo Contraditorio, unha nómina de opositoras ao Ceo que non tiveron pase directo porque se considerou que aínda estaban en fase de maduración.

No pano de fondo este letreiro, ben visible:

TIBI DABO CLAVES REGNI CAELÓRUM.
ET QUODCÚMQUE LIGÁVERIS SUPER TERRAM,
ERIT LIGÁTUM ET IN CAELIS;
ET QUODCÚMQUE SÓLVERIS SUPER TERRAM,
ERIT SOLÚTUM ET IN CAELIS.

Preside San Pedro, obviamente. Á súa dereita, San Froilán, Patrón de Lugo, e por ende, das luguesas. A continuación, como Secretaria da Defensa, María Castaña, redimida dos seus pecados. Pola esquerda, o Santo Mártir José María Díaz Sanjurjo, un Fiscal terrible que non concibe a santidade sen sacrificios; de Secretaria súa, Enriqueta Otero, que, como Mestra que foi, é moi esixente coas do seu oficio.

De alguacís, dous Anxos, que presentan a cada opositora coa mesma seriedade que se fosen gardas civís.

Pregúntalle San Pedro a unha das opositoras:

-Empece por dicirme a súa graza, e manifeste en que situación a declara a súa propia conciencia.

Dolores. (Moi coqueta):

-¡A graza xa ma ve! ¿Ou non percibe o meu sorriso virxinal, o vertical, casta e pura coma a que máis? Na escola chamábanme dona Dolores..., ¡que sempre fixen por quitárlle-lo don aos demais..., para acumulalos eu! No persoal tanto me entreguei aos nenos, precisamente aos nenos, que nunca ollei para os mozos..., ¡e iso que os había impoñentes, alí na Fonsagrada! En canto á conciencia..., ¡indaguen vostedes, xa que me sitúan en interdito!

San Froilán:

-¡Calma, muller, que a oposición, como de costume, te-la gañada! Aquí trátase unicamente de afinar méritos e responsabilidades para que entres no Ceo cunha pureza acrisolada!

Dolores:
-Déronme un dez na reválida de Maxisterio..., ¡e iso só llelo daban ás beatas acreditadas!

San Froilán:

-Pasemos por alto que te recomendou o Abade de Samos, don Mauro, aquel patrocinador dos enchufados...; pasemos, tamén por alto, que nunca miraches á cara aos mozos da Fonsagrada...; pasemos dos aburrimentos da túa mocidade, pero...!

María Castaña, que de bispos entende canto haxa que entender, sae en apoio daquela alma desconcertada:

-Domine Froilán, coa venia, déixeme avogar pola nosa beata, que está habituada a examinar pero non a ser examinada, e por iso se extravía. Mira, muller, xa sabemos que es virxe, pero aquí non abonda con selo xa que veñen de dúas clases: as que o son porque puxeron toda a súa alma en perfeccionarse, resistíndose ás tentacións mundanas; e por outra parte, as que o sodes por outros motivos, entre os que están o de ser feas, o de ser mandonas, e por iso negadas aos homes, etcétera, sen omitir aquelas egoístas que querían chegar perfectas a un matrimonio perfecto, quedándose célibes porque..., porque non se cruzaron con un macho da súa, suposta, altura! ¿Ti, en conciencia, onde encadras?

Dolores:
-¿Eu? Como a miña modestia non me permitía mirarme no espello, ignoro se son guapa ou fea... ¡Iso, iso; (Trata de disimular) non me tentaron por fea, así que son inocente!

María Castaña:

-¡De fea, nada, que diso, o que é en Lugo, nin as castañas o son, para canto máis as roibas; nin as roibas nin as morenas! O teu caso, querida Dolores, está en que saíches demasiado normalizada da túa Normal, ¡e fixeches coma as cinco mociñas do Evanxeo!

Dolores:

-¡Eran dez!

María Castaña. (Dirixíndose ao Presidente):

-¿Dom Petrus, decátase do ben que coñece os Evanxeos, Mateo incluído? ¡Esta muller vai para santa!

San Pedro:

-Daquela, ¿por que non deu a cara cando había que dála? ¿Por que non lles explicou ás alumnas os riscos que corrían deixándose engaiolar polos rapaces? Miña sogra sempre andou de rodriga tras de nós, ¡e non nos deixou bicar ata despois de que estivésemos atados coa estola do Patriarca!

María Castaña:

-Querida postulante, San Pedro ten razón... ¡Pídelles perdón ás túas alumnas, e deixarate pasar!

Dolores:
-Non acendín o candil, non chamei polos mozos porque era Mestra, e tiñan que ser eles os que me beixasen a man! En canto ao de explicarlles sexualidade ás nenas, ¡que llelo dixese o Cura, particularmente ás mociñas, que del non desconfiaban, pero, se as alerto eu, igual pensaban que o facía para competir con elas!

San Froilán:

-Xefe, o meu consello é que a poña en reflexión..., un novenario! ¡Cun novenario á súa Virxe, á das Dores, esta madura o pouco que lle falta! (Nun á parte, dirixíndose tamén a San Pedro: -Coide, Xefe, que non andamos sobrados de virxes, e se a esta lle poñemos unha aureola de santidade, na súa terra igual dan en rezarlle; e con iso, meigas fóra!)

San Pedro:

-¡Fiat! Entón, fiémonos dela, pero despois dese novenario terá que facerse visible na Fonsagrada, pois está subindo a temperatura dese lugar..., de tanto bailar!

A beata xunta as mans en acción de grazas, e os anxos apártanse para que faga mutis polo foro. Suponse que vai disposta a imita-las virxes prudentes pois recolle unha vela e acéndea para alumarlles ás pecadoras do seu lugar.

A vela quitáronlla..., un día que houbo lóstregos..., porque lle botaron a culpa!

-.-

Escena II

Os anxos traen á María III, que aínda lle dura o carmín. É moi lingoreteira, e rompe a falar antes de que lle pregunten:

-Se este é un xuízo de virxes, ¿por que me xulgan a min, que canto fixen foi atrae-los quintos para que deixasen en paz á respectiva? ¡Lémbrolles que son a neta de María dos Quintos, aquela muller que tanto fixo por Lugo, aquel pararraios de cinco xeracións!

Díaz Sanjurjo:

-Serénate, muller, pois, aínda que merecías que che cortasen a cabeza, ou cando menos a lingua, a Providencia deixoute morrer na cama, ¡iso si, dunha venérea!, e aquí Santa Enriqueta avogou por ti alegando, a contrariis, iso mesmo que invocas, que te sacrificaches para que as mulleres de medio Lugo chegasen virxes ao matrimonio. ¡Por iso te homologamos coas virxes..., sen selo!

María III:

-¡Claro, téndome a min, aqueles castróns deixaban en paz á cabrita respectiva! Ata que un deles me pegou o mal africano... ¡Xa que logo, acepten a miña querela, e mándeno ao inferno!

Enriqueta:
-Tranquila, muller, que no inferno xa está: Arestora leva máis cornos có propio Satanás..., ¡e os que lle esperan, casado cunha vampiresa! Ti, de natural, eras boa, pero no hospicio non souberon tratarte, non che inculcaron a virtude do traballo, e xa sabes, ¡onde hai folganza hai droganza!

María III:

-Eu quería que os rapaces fosen felices...; ¡non o fixen por mal! E ben arrepentida que estou..., ¡desde que me falaron da Madalena! Mire, Don José María, vostede que sabe diso: Pídalle aquí a San Pedro que me devolva á terra, que así terei ocasión de predicarlles aos infieis..., ¡a ver se me cortan o pescozo, pois, daquela, mártir, coma vostede, directa ao Ceo! ¿Non si?

Díaz Sanjurjo:

-Muller, iso xa non se estila, que arestora os martirios son doutro xeito; agora  consisten en levar con paciencia as adversidades e fraquezas do próximo! Basta con ser exemplar, que daquela cortaranche a cabeza, sen dúbida! Hoxe en día non hai maior heroicidade que vivi-la vida con honestidade, cousa un tanto difícil, pero o que quere chegar a santo...! Por se non o sabes, Xesús deunos estas instrucións: Amade aos vosos inimigos, facédelles ben aos que vos odian; ao que che zoupe nunha meixela, preséntalle a outra... Niso está a meirande heroicidade. Aquí tes o caso da Enriqueta, que foi maltratada e roubada, incluso nos seus hortos, pero devolveu ben por mal ensinando de balde aos pobres. ¡Non era virxe, iso non, pero chegou a merecer tanto ou máis que algunha delas, que por iso a temos aquí, na sala de espera das escolleitas!

Enriqueta:
-Non fagas rabiar á rapaza, que abondo penou en vida, e iso que lle chamaban de vida alegre! ¡Maldita vida a daquelas escravas da Rinconada; canto sufriron, elas, para que gozasen de falsos praceres aqueles pecadores! ¡Goces efémeros..., sen reparar nas consecuencias: abortos, enfermidades, etc., etc.!

María III:

-Pero eu non fun escrava...

Enriqueta:
-¿Que non? ¡As túas cadeas eran invisibles, pero grosas! Hoxe mesmo estás encadeada a todos e cada un daqueles mozos aos que quitaches a súa inocencia, que che botarán a culpa dos seus pecados. A miña proposta é que te nomeen anxo da garda de todos aqueles cos que pecaches..., para que lles sopres remorsos, a ver se así se salvan!

María III. (Insistindo):

-¡Eu quero ser mártir...! ¿Onde está Santa Teresa para preguntarlle como foi aquilo de que quixo pasarse con seu irmán á terra dos mouros para que os martirizasen? Déixenme ir, poño por caso, de embaixadora á Franxa de Gaza, que alí acabarei degolada, ¡seguro!, pois din que teño cara de xudía... ¿Será polo moito que xudín...?

Díaz Sanjurjo:

-Non insistas, muller; ¿non ves que Dom Petrus está levantando o dedo? Iso significa que che dá o pase. Agora, de xeonllos: Misereátur vestri omnipotens Deus, et dimissis peccátis vestris...

-.-

Escena III

Entran cunha virxe que se anunciou como Ama de Cura.

San Froilán:

-O teu caso vai ser dos máis problemáticos..., que aínda non chegou ningunha tan recomendada, tan cargada de responsos! ¿Quen tentou a quen..., na soidade da vosa reitoral, digo?

Ama de Cura:

-Señor, o chocolate dábame denteira, así que me limitei a servirllo, tantas cantas veces quixo!

San Froilán:

-Muller, non me refería a iso, pero, se o dis en sentido metafórico..., vale! Por outra banda, en Lugo, que eu saiba, nunca se caparon os curas!

Ama de Cura:

-Señor, o meu naceu para santo..., que se tal non fose, nos tempos que corren, vostede veríao de promotor de casas, e non de catequeses! Colleume de Ama porque viu en min, na miña virtude, unha boa colaboradora..., para que lle axudase a encarreira-los nenos... O problema téñoo eu, que tanto recei para chegar a santa, e aquí, polas trazas, dubidan de min!

María Castaña:

-Muller, non fagas caso, que a min tíñanme por sacrílega, e mais entrei pola porta grande. Cando se fan as cousas con intención de facer ben, se logo saen mal, a culpa é do diaño, que disfraza os feitos. En canto a ti, o noso asombro é que te pasaches de virtuosa: ¡tanto pucheiro, tanto chocolate, e ti, nin probalo! ¡Cústanos crelo!

Ama de Cura:

-Daquela terei que xuralo...

María Castaña:

-Non, muller, que eu creo que tes o expediente limpo, pero o caso é se escandalizaches ás túas freguesas, que daquela igual puxeron en ti feitos que se cadra só estaban na súa imaxinación..., ou no seu desexo! Escandalizar é unha cousa mala; ¡e dar pé ao escándalo, aí que se vai! Ti deberas durmir na túa casa, se non a tiñas lonxe...

Ama de Cura:

-¡Ai, si, e o pobre do señor Cura, el só, nesa casa vella de xunto da igrexa, nesa reitoral estartelada, sen un alma caritativa que lle quentase os pés!

María Castaña:

-¿Quentarlle os pés...? Así que durmías co cura...; coma quen durme cun irmán, supoño!

Ama de Cura:

-Non, señora; durmir, non, que antes de irme á cama sempre lle quentei a súa..., cunha bolsa desas de goma!

María Castaña:

-¡Renego! El, coa bolsa, e ti, aterecida...? ¿Non tiña abondo coa súa?

Ama de Cura:

-Non, señora, pois o señor Cura, antes de deitarse na súa cama, sempre me poñía dúas ou tres botellas de auga fervendo, na miña, cun cravo dentro para que non estoupasen; despois quitábase os calzóns, os interiores, e envolvíaas neles..., para que non me queimasen! ¡Un santo!

San Froilán:

-Para isto que oio non estou preparado, así que, Anxos, devolvede esta Ama á sala de espera, que teño que elevar consultas a Dom Petrus... Xa vos avisarei se a tedes que subir ao Sétimo por santa, ou descendela ao Purgatorio por mentireira. O que nos dixo resulta tan incrible que haberá que profundar na investigación desta alma. (Nun á parte: -¡Ou sabe latín, ou é máis fría que un can, así que o mérito desta virxe non vai ser doado de calibrar!)

Desde que a retiran os anxos, Petrus dille a Froilán:

San Froilán, en Lugo

-Eu fun capaz de negar a Cristo, ¡tres veces!, pero esta virxe minte máis cá nai que a pariu: ¡Presume de que foi Ama de Cura para que lle sirva de recomendación, pero nos meus antecedentes está que foi..., Conselleira da Xunta de Galicia! Froilán, dálle paso para arriba, canto máis arriba mellor, pois esta pícara, no purgatorio, é capaz de convencelos para que a elixan Defensora do Pobo, un luxo que atentaría contra a nosa imparcialidade! Esta chegou virxe porque non houbo guapo que con ela se atrevese..., nin a plantarlle unha moción de censura, canto máis tombala! ¿A que esperas, brandengue, ou é que te seduciu? Sae un momento, e fai cumprir o meu Ditame; non sexa o diaño que nos meta no Ceo a democracia, e daquela, en vez de rexer os bos, van mangonear os malos, os pícaros, que son os máis!

-.-

Escena IV

Levántase San Pedro e dilles aos Anxos:

-Traede a seguinte, e poñédema diante, que esa é unha monxa que se cre máis papista có Papa, así que compre toureala!

Un dos Anxos:

-¿Refírese a Sor Verónica da Fervedoira, non si? ¡Polas referencias...!

San Pedro asinte coa cabeza, e saen os anxos para retornar ao momento coa axustizada.

San Pedro:

-¿Que; segues opinando que as monxas deben celebrar e confesar...?

Sor Verónica. (Que nin case lle deixa terminar):

-¡Uih, a quen temos aquí! ¡Pero que ben te conservas, querido Simón, co que traballarás agora, co terceiro mundo desbocado, pois os pobres non fan máis que fornicar, e os misioneiros, que lles prohiben os profilácticos...! A terra xa se fai escasa, e os caiucos da emigración non dan abasto... Pero véxote ben asistido... Don José María Díaz Sanjurjo, a quen sempre admirei, pois, sendo de boa casa, dos Sanjurjo de Mondriz, tomouse a molestia de ir á terra dos matachíns... E logo está o noso San Froilán... Agora entendo por que lle poñen o seu nome a tan poucos nenos: ¡un padriño con este cargo no Ceo mal se pode ocupar dos cativos de Lugo! O que me desconcerta é ver aquí, nada menos que de Secretarias, a dúas prepas das do noso país: María Castaña, que en vez de axeonllarse diante do seu bispo para pedirlle unha esmola para os pobres de Lugo esixiulle que repartise as riquezas, e ata se di que acabou con el tirándoo ao Miño... ¡Soberbia, que fuches unha soberbia! De Enriqueta Otero paso, que polo menos tentou encubrir as súas demagoxias comunistoides fundando aquela escola do "Carriño", para analfabetos... ¡As Mestras, por pecadoras que sexamos, non deixamos de ser Mestras, con maiúscula!

Enriqueta Otero, tanto lle quería ao seu “Carriño”, que o levou para o Ceo.

San Pedro, que sempre foi de reaccións un tanto bruscas, enfróntase á Verónica da Fervedoira:

-A propósito daquel "Carriño" da Enriqueta: Xa que non detés o teu, xa que non es capaz de frear, e xa que predicas que as monxas deben ser confesoras..., -supoño que sería para confesa-los homes, e así coñecer as nosas debilidades-, vouche dar unha oportunidade: ¡Confésate a ti mesma!

Sor Verónica da Fervedoira:

-¡Vale, acepto! Para empezar, ¡Ave María Purísima! Como o meu nome indica, nacín na Fervedoira... Segundo referencias, miña nai tiña unha horta, de par daquela fonte onde abeberaban os maragatos, coa recua... Meu pai, que por aquí debe andar, e mais dubídoo porque con miña nai non foi de palabra: tanta secura lle entrou que a arrastrou ata o seu horto, e..., ¡violouna! Diso me vén a castidade, como froito natural, por natural reacción dunha mala acción!

San Pedro. (Impaciente):

-Muller, que esteamos na Eternidade non che dá bula para deterte en minucias. Abrevia, que hai sete mil, sete mil virxes, que merecen pasa-lo seu exame, tanto ou máis cá ti!

Sor Verónica. (Que fai na media, se cadra para mandar unha remesa aos nenos de Lugo, tan boa que é, a media!):

-Daquela, con iso da guerra, consumíase moita verdura, e logo que miña nai deu en vender leiras cambiándolles o nome cuns letreiros que poñían "Solar". Chegou a rica; quero dicir, de ricura pasou a rica, circunstancia que me levou, de primeiras, á escola particular de don Manuel González (Teixeiro de Gondel), un Mestre depurado que acabou de depurarse coas humidades do seu soto, alí na Fervedoira; despois diso, pasáronme á Normal, que lle dixo don Manuel á miña nai que era alí onde normalizaban ás nenas. ¿Vanme seguindo?

San Pedro asinte coa cabeza, e Verónica segue confesándose, pero sen deixar de palillar nunha media:

-Na Normal...; na Normal todas eran paletas, séxase, da aldea, pois das femias ricas de Lugo fun a única estudada! ¿Non me preguntan por que? ¡As ricas tiñan traballo abondo con pasear pola rúa da Raíña..., de caza, que é o deporte dos ricos! Nisto miña nai foi humilde, que me dixo: Nós somos ricos, pero non está mal que estudes para ensinarlles aos ricos, que a maioría deles son unhas acémilas, máis acémilas cás vinte mulas do teu pai! Por favor, non poñan cara de impaciencia, pois, xa que en vida non me deron a Cruz de Afonso X o Sabio, deixádeme axudarlle a Cristo..., que por algo me puxeron Verónica!

Enriqueta, interferindo:

-¡Tampouco a min ma deron, e seguro que a merecín máis cá ti!

Sor Verónica:

-¡Non tal, que de guerrilleira a monxa non se chega por oposición! Pero se non me volven a interromper, sigo: Déronme a escola nacional mixta da Fervedoira..., pero alí non había máis que maleducados, fillos de estraperlistas, e para máis calvario, o Fidalgo do lugar, o dono das mellores leiras, nin para min ollaba, e iso que deixei de ir ao rosario para acabalgar as pernas diante súa, na taberna dos señoritos. ¡Tan decepcionada me puxen, que lle pedín ao Párroco una recomendación para face-lo noviciado monxil! Aquel Cura coñecíame ben, que certificou: "Esta Mestra, a pesares de vir de onde vén, sempre foi honesta, lucindo as saias máis longas deste arrabalde. Eu propúxenlle entrar de "aliada", pero ela é ambiciosa: quere casar máis alto, co propio Deus". O señor Cura foi decente, que ben sabía que eu ía de monxa precisamente por non acada-la fidalguía, pero ese detalle pasouno por alto.

San Pedro:

-Veña, muller, que o de monxa xa o sabemos, pero, tendo esa vocación, como é que faltaches aos votos? ¡Non son o único que negou a Cristo!

Sor Verónica:

-¡Diso, nada! Eu pedín que me desen de zona petitoria precisamente a Fervedoira, así que, con esa credencial, presenteime na casa do Fidalgo. Aínda estaba de bo ver pois, como non casara, non tivera desgaste! -¿E logo, non te lembras de min, tanto que ollabas para as miñas pernas cando fun a Mestra desde lugar? El contestoume dándome unha aperta: -¡Ai muller, canto sentín que te foses, pois eu, daquela, en vista de que as señoritas de Lugo me torcían a vista, decidín abaixarme a ti, á preciosidade do teu corpo, pero..., deixáchesme plantado na primeira parte do meu ollar! Agora que volves, hai dous problemas: Un, que traes a saia aínda máis longa que daquela; e outro, que xa se abateu a torre do meu castelo, e non podo aspirar ás homenaxes dunha moza! Respondinlle, despois daquelas chuchas: -Se tan mal e tan arrepentido te sentes, podo deixar os hábitos, e coidarte, que saírme de monxa por unha boa causa igual non é pecado... -¿Serías capaz diso, por min? -¡Si, ho, que onde houbo lume, se a leña era boa, o remol tarda en apagarse! Tan só che vou poñer unha condición: Que me fagas unha venda do que tes, e iso por dous motivos: un deles, para que non pensen no convento que desertei sen máis. Isto aceptoumo, así que lle dixen o resto: -Cos teus bens, se te sobrevivo, ademais das Misas, vou fundar un hospicio... -¿Un hospicio? -¡Si, ho; xa que non imos ter fillos, para cargarte de adoptivos que recen por ti! O fidalgo, despois de todo, era un fidalgo, así que aceptou as miñas condicións, e aquí me tedes, Mestra, Monxa e Fidalga. ¿Que máis se me pode pedir?

San Pedro alzou o dedo, que é o sinal que adoita facer cando dá paso libre ás ánimas purgadas, e Sor Verónica da Fervedoira entrou no Ceo. ¡Outra santa, outra virxe!

Un dos anxos, daquela, levantou a palma, pedindo falar:

-¿San Pedro, pasámola sen máis, sen purgatorio?

San Pedro:

-¿Queres máis purgatorio que poñerse a dar escola sendo rica; aguanta-lo párroco da súa parroquia, que ata lle controlaba o Catecismo; namorarse dun fidalgo impotente, paspán e achacoso...? Iso ademais da súa decepción no Concilio, que o esperaban as monxas como unha promoción interna; e ter que deixa-las risas do claustro para aguanta-las toses daquel vello...? Mira, Anxo, levádea para xunto dos mártires, que esta deu a súa xuventude polos demais, que logo é tanto como dá-lo sangue!

Decatándose San Pedro de que na Sala se producía unha certa bulla, pois os mozos de hoxe en día teñen pouca cortesía, engadiulle ao Anxo:

-Tan pronto volvas, baixa ese pano, pois está visto que estes do século XXI, de adultos vólvense adúlteros, cando menos de pensamento…, porque non son capaces de presenciar un desfile, unha pasarela de virxes, e iso que é a cousa máis inocente e máis natural do mundo! ¡Ave María Purísima, ao que chegamos!

Coa mesma, cae o pano.

Xosé María Gómez Vilabella

-.-

O Autor non terá inconveniente en permitir que se represente calquera destas obras sempre e cando se faga co seu consentimento previo, del ou dos seus herdeiros, e, por suposto, con un mínimo de dignidade escénica. Se para entón estou reunido con San Pedro, que ninguén me interrompa; nese caso, falen cos meus herdeiros, que de seguro respectarán estas instrucións.

Xosé María Gómez Vilabella