A GUERRA DE IFNI EN SÍNTESE FOTOGRÁFICA -II-

.../...

Vida social..., ¡de película!

¡Facendo Patria, Patria casineril se entende!

Da rapaza da esquerda, Mary Güemes, futura heroína, falaremos máis adiante.

Fidalgos, ¡Fillos de Algo!, no Casino. Para os outros, o Club!

Dúas caras da mesma moeda: soberbia e prodigalidade. Unha boa colonización consiste en facer parque nos oasis, onde podíamos ter hortas. ¡A verdura víñanos de Agadir, no Marrocos francés!

No Parque tiñamos unha avestruz; sabido é que cando ventan perigo, esconden a cabeza: ¡todo un símbolo!

Pero na avestruz só se fixaban os nenos, e para iso, armados!

Dos irmáns Barber. ¡Por se era pouca película vivir en Ifni!

Unha sentinela na praia-desembarcadoiro. ¿Para que, se con tal de que fosen cargamentos dos “Notables” non se rexistraban? 

Desembarcando, ao lombo! Mentres, os soldadiños marcando o paso, pero a ninguén con mando en praza se lle ocorreu proporcionarlles unhas carretillas para que fixen na praia un espigón pétreo!

Os bidóns da gasolina quentándose ao sol, ¡os bidóns, tamén!, ata que unha noite lles pegaron lume os terroristas do Istiqlal, e nós, os veciños da zona, fuximos cara ao monte. ¡Que razón tivo Fraga cando dixo aquilo de “Spain is different”!

 

Por facer, ata lles fixemos unha mesquita, pero do Corán non sabíamos nin que existise!

Cando alguén desvariaba, dicíase del que estaba “Asirocado”. Contemplando este cadro do noso Regueiro, a explicación resulta clara, evidente.

 -.-

As verduras do noso cocido.

Antecedentes.

Comecemos polo desastre de Annual. ¿10.000 mortos, 13.000? ¡Só Alá o sabe, pois, entre mortos e desaparecidos, non houbo forma de contalos! Pouca xente para tanto terreo, e encima diso, mal armada, mal instruída, e peor mantida.

O General Silvestre, ¡iso, silvestre!, boa persoa pero, un inculto: A primeira foi facerlle caso a don Alfonso, que lle mandou avanzar sen limitacións..., “tranquilo, que yo mandaré a tu retaguardia recursos abundantes”. A outra foi a súa ignorancia de que o verdadeiro interesado nas minas do Rif non era España senón dous españois, D. Álvaro de Figueroa (Conde de Romanones), e mailo seu cómplice D. Juán Antonio Güell. O señor Silvestre esquecera, e iso que estaba recente, que os militares perderan América por moito abarcar e pouco apertar!

O pacto, ¡frustrado!, entre Don Hermenegildo e Hitler para que os alemáns nos obsequiasen co Marruecos francés, para Francia foi imperdoable, e dun modo especial para De Gaulle, rancor que lles perdurou xa que chegou ata a protección que tiveron os galos cos nosos etarras, tempo adiante, onte mesmo.

Hendaya: ¡Tanto pidió, que calabazas recibió!

Don Hermenegildo, que encima de levalos a Covadonga, no 36, e de facilitarlles a subida ao Sétimo, ao das hurís, sentíase obrigado a pagarlles os servizos da súa escolta persoal.

Cando Francia mandou a Mohamed V para Madagascar, don Hermenegildo enfadouse moito, e a partir de entón os ¿profesores coránicos? cobraron, ensinaron, e refuxiáronse en España. En Ifni cobraban 1.000 pesetas mensuais facendo de..., de profesores coránicos! Pero como Roma non paga a traidores..., tempos virían para a súa cobranza en especie!

¿Volverían? ¡Volveron; en parte grazas ao seu Istiqlal!

Os bidóns do noso aceite en Ifni: ¡Foron utilísimos para pagarlles aos nosos espías, que os levaban ata a fronteira, e desde o alto, a roulón, baixábanos ao Marrocos francés! Aquela espionaxe non valía un can, pero o aceite era boísimo, e por ende, rendible.

Almacén do Banco Exterior de España, na calle Seis de Abril, onde se pignoraban as ¿mercadorías?

Neste mesmo almacén tiveron, ocultas, as armas da sublevación os Boaida e Cia., dentro de sacos rotulados como “azúcar pilón”, que llelos deixaron desembarcar as nosas ¿autoridades?, máis cegatas cá Cega de Gondel, aquela do violín.

Como o noso irmandamento era incuestionable, só esixía man aberta para os catro ¿notables? Facelos ricos, por suposto, que así tirarían do cordel suxeitándonos aos levantiscos, que, como cabe supoñer, eran precisamente os seus, os das clases baixas. Pero a súa notabilidade consistía en ter, eles, forza e cartos para que nos acometesen as súas “cabras”..., ¡cando chegase a ocasión propicia! Mal podíamos decatarnos diso porque..., ¡alí en Ifni non había un só español que soubese arabía, que soubese e puidese espiar, escoitar!

O bordel das nativas converteuse daquela nun centro de espionaxe, tanto, que cando chegou Zamalloa ordenou substituílas por profesionais de Canarias, levadas en dous Bristol. ¡Inocencia española, Presente!

¿Notables? ¡Aproveitados, máis ben!

-.-

¡Colaboradores, ou vítimas?

A miña muller pariu no hospital e os nativos, casualmente aquel día, ás portas, en plan de asaltalo, e berrando “Ahia al Malik”. A nosa Policía, mentres, dentro, no seu cuartel, supoño que tomando té con pinchos!

¡A miña, persoal, Odisea!

O noso salvador. Co meu De Soto, aínda coa matrícula do Marrocos Francés. ¡Debémoslle a vida á súa consistencia, ao seu aceiro, pero disto falarei máis adiante..., agora que podo falar, que xa non mo prohibe Don Hermenegildo e mailos seus..., ¿adláteres?!

Dous meses de vacacións, cada dous anos, ¡que “colonial” lle chamabamos; unha contradición, outra, xa que Ifni non se consideraba colonia!. Íase casar meu irmán, e nós chegaríamos a tempo da súa voda, co meu auto, -mercado a uns franceses que se retiraban do seu Marrocos-, para levalos de lúa de mel a Portugal, ¡á nosa Galicia do Sul!

A saída de Ifni por estrada facíase por Tabelcut, onde xa estivera daquela que aprendín a conducir. ¡Ah, que se me esquecía referir a anécdota do meu carné de conducir, e coido que vale a pena..., pois é outro retrato elocuente! Primeiro compráralle ao médico Montero un Austín A-30, pequerrechiño, que tiña de matrícula IF-222, tres doses tan ben debuxados que máis parecían tres patiños.  Nada máis comprar o Austin fun ao Casino para falar co Tenente Miguel de Guadalfajara y Dodero, á sazón Jefe de Automóviles.

-Miguel, acabo de comprarle el coche a Montero, que se le hacía pequeño para sus tres hijos, así que tengo que sacar el carnet...

-¿Tienes dos fotos de carnet?

-Si que las tengo,  casualmente en la cartera...

-Paga estos whiskys y vamos a la Tercera...

A “Tercera” era a Tercera Compañía, onde daquela mesmo me firmou un Carné de Conducir, púxolle as fotos, e seguidamente díxome, ordenoume:

-Ahora, ¡aprende!

De apreso, de dominado o auto, pedín as vacacións.

A nosa fronteira, pola estrada Norte, estaba en Tabelcut. Pero alí ninguén nos advertiu da inminencia de perigos. ¡Meus pobres, que nin eles mesmos estaban informados do que pasaba no novo Marrocos; se o estivesen, o Cabo da Guardia Civil, Juán Rubio Martos, tan boa persoa que era, non deixaría de informarme, por en segredo que o tivese/tivesen!

En Agadir merecía a pena parar, deternos turisticamente, pero o noso plan era xantar en Safí, onde pensabamos visitar ao Padre Gonzalo, Gonzalo García Gómez, un franciscano, de Ribadavia, que nos fora presentado en Ifni polo Comandante Capelán Pedro Sánchez Pumariño, padriño de pías do noso fillo.

Nisto,  que..., máis ou menos neste punto, xa chegando a Safí:

¿Estaría de Deus, de Alá, ou do diabro? O caso foi que a estrada era anchísima e rectilínea. Víase á distancia; e o que vimos foi un camión aberto, con xente armada e bandeiras, vociferando; ¡do Istiqlal, que o tivemos claro! A punto xa de cruzarnos con eles, deron un volantazo cara a nós, adrede, ao salvaxe. ¿Non sería que algún ¿colega? deles, os avisase da nosa ida pola estrada de Safí, tal que desde a súa aduana fronteiriza con Ifni, (Mirleft), ou desde o restaurante de Agadir onde tomáramos algo, e así, con antelación, saíron ao noso encontro co seu  camionazo, ás portas do mesmo Safí, acaso os mesmos que se refuxiaban en Sidi Ifni, meses antes, acollidos aos nosos abrazos, -como profesores coránicos, pagados por España-, daquela cando os nosos xerifaltes gozaban coa fraternidade dos terroristas que cometían atentados no Marrocos francés? Para min, aquela mutación era lóxica na súa mentalidade e nas súas circunstancias.

Nas tres ou catro voltas de campá que deu o coche, eu seguín dentro, sen cinto, que daquela non se levaban pero agarrado ao volante; o neno, de meses, a dez ou doce metros, na cuneta; e á miña dona, Josefina, saqueina de debaixo dunha roda do De Soto, sangrando por dez ou doce feridas. Os do atentado, ¡teño claro que me coñeceron, que coñecían o auto así como a miña función no Banco, institución que tanto lles estorbaba, daquela, en Ifni, aproveitaron a ocasión para meterlle aquel gol a España, un máis! De feito, cometido o atropelo, seguiron a toda velocidade, pero deuse o casual, ¡a Providencia!, de que ao instante chegou un coche, con un matrimonio de franceses, que nos recolleron e nos levaron de inmediato, directamente, ao hospital de Safí, onde uns médicos, ¡ou máis ben veterinarios!, lle coseron as feridas todo o ben que souberon e puideron. Máis tarde soubemos que aos practicantes do Marrocos francés fixéranos médicos con un cursiño de tres meses!

Deixando á miña dona no hospital, fun á Misión Católica en busca do P. Gonzalo. Para alí xa levaran ao neno aqueles franceses. O padre Gonzalo ía en Marrakech, pero atendeunos o seu Superior, Padre Pais. (Acabou os seus días en Lugo). Sen perder un minuto, xeneroso como bo franciscano, saímos para o hospital. Terminaran de..., ¿cosela? Entón o P. Pais, coa súa influencia, conseguiu que aqueles..., ¿médicos? nola deixasen levar para a clínica dun médico holandés, onde lle deron un bo repaso. Adán seica lle cedeu unha costela á Eva, pero a miña pagou por ela, con creces, pois desde aquel atentado sempre padeceu das súas, das costelas esmagadas.

Da clínica do holandés pasamos a un taller mecánico, tamén amigos dos franciscanos, e desde alí fomos ao punto do... ¡do salvaxe atentado!, coa grúa, por suposto. O De Soto estaba na cuneta, mesmo onde o deixáramos ao recollernos aqueles benditos franceses, pero da nosa equipaxe..., ¡nin rastro! Roubárannos incluso o botiquín, ¡absolutamente todo!

Algo recuperada Josefina das súas feridas e das súas magulladuras, aqueles benditos franciscanos -xa volvera de Marrakech o P. Gonzalo-, en vista do carísima que era aquela clínica privada, leváronnos para a Misión, onde nos acolleron xenerosamente, fraternalmente, ata que ela mellorou un pouco, e tivemos o auto reparado, ¡grazas á súa carrocería, de auténtico acorazado! Naqueles días da Misión, da clínica holandesa estiveron mandándonos enfermeiras para facerlle as curas. Xa nestas circunstancias, o P. Gonzalo, que era de Ribadavia, ofreceuse para ir connosco ata Lugo, prestándonos con xenerosidade a súa asistencia, en moitos aspectos, pois aquel home, ademais da súa santidade, era un polifacético. 

A salvación do coche non sería total, definitiva, satisfactoria, sen estes anxos do convento franciscano de Safí.

Dúas anécdotas:

-Para mellor resgarda-las feridas que tiña nas pernas, para a viaxe, Josefina mercou en Safí uns pantalóns, que daquela as francesas comezaban a levalos. Aproximándonos a Lugo, alí polo Corgo, pediume que parase de conducir para saír e cambiarse aqueles pantalóns por unha saia. -Ante o roubo da equipaxe tivéramos que comprar algo de todo-. Pero o P. Gonzalo díxolle: -Os pantalóns son tan decentes, ou máis, cás saias. ¡Non te cambies! Así entramos en Lugo, e alí, para mercar outras cousas, aparquei mesmo diante do Goberno Civil, afeito a facelo en Ifni onde me petase. Baixados do coche, toda a xente daquela rúa se volvía cara a nós para escandalizarse de ver, en Lugo..., ¡unha muller con calzóns!

-A outra tamén foi de catálogo: Baixados do coche, non tardou en achegarse un Garda Municipal: -Aquí non se pode aparcar, pero como nos ten dito o señor Alcalde que debemos protexer aos turistas..., e xa que vostedes veñen das Illas Filipinas..., por esta vez, pase! ¿Illas Filipinas? En Lugo aínda non sabían que IF era a matrícula dos coches de Ifni. ¡Aqueles si que eran inocentes!

Voltos a Ifni, unha chamada do palacio do Gobernador para darme esta orde, terminante, inmediata, ¡de parte do Altísimo! ¡Que ben funcionara o Servicio Secreto español, pero en Safí ningún deles acudiu para ofrecernos axuda; para levar ao Pardo a nova do atentado, para iso, si! Ben sabían, e ben se decataran os nosos espías que o atentado non fora contra a miña persoa, senón contra a miña pertenza a aquel Banco que facía posible a permanencia de España en Ifni.

-¡No se te ocurra decir, pero jamás, que lo vuestro fue atentado; fue un simple accidente! ¡Tengo órdenes expresas, directas, de..., ya me entiendes, de S.E.!

-Sí, bwana!!!

Esta resposta, este acatamento, cumprino relixiosamente, ¡máis que por respecto, por mieditis!, ata o ano 1975.

-.-

Pasa a

A GUERRA DE IFNI EN SÍNTESE FOTOGRÁFICA

-III-

Xosé María Gómez Vilabella