BAILANDO NA PUNTA DUN FUSO -I-

BAILANDO

NA PUNTA DUN FUSO

Xulieta, cando aínda tiña as ás de anxo.

Xosé María Gómez Vilabella

Senatvs Popvlvsqve Romanvs

¡Al hamdu lillah! Romeu e Xulieta eran tan afíns, tanto, que incluso acabaron a carreira xuntos, no mesmo día e na mesma Facultade! Uns dixeron que tiveran padriño, e outros que padriños nunca lles faltaban se axuda precisaban. En todo caso, Alea jacta est, con sorte ou sen ela, con padriños ou sen eles, a sorte, de momento, estaba da súa parte! Obedeceran, ¡oh casualidade!, pois nas dúas familias, nas dúas casas, tiveran idéntico consello: ¡A mellor cadeira, a mellor carreira para arrasar, para pasarlle diante ao pobo raso, é a dos Senadores! Entón aquel rapazolo, aquel Romeu, fixo este comentario:

-¿Así que volvemos ao de, Tout pour le peuple, rien par de peuple? ¡Vaia, vaia; canto me faltaba por saber!

-¡Fillo querido, aprende, que estás no tempo, e non sexas inxenuo, pois nesta España dos nosos entregos nunca dese estado se saíu, e que se dean por satisfeitos os plebeos, pois nin en Roma tiveron outro tanto!

Xulieta, máis obediente, ¡daquela!, nin comentario fixo. ¡Aceptou, e acertou, rematando con matrícula!

Romeu procedía do Pazo do Monte, un señorío montesco, nas bocarribeiras do Miño alto, que o facían derivar dunha villae romana herdada dun Centurión que participara na batalla do Medullius. ¡Pagáranlle os servizos, a xubilación, en terras, en terras dotadas de cen escravos, que por algo fora Centurión! Seus pais, os do noso Romeu, militaban no PSOE, pero eles, segundo viña de costume dos fidalgos, nin eran socialistas nin obreiros. Iso importaba pouco de esquecido don Pablo, de esfarelados os seus ósos naquel panteonciño do Cemiterio Civil de Madrid, a onde xa ninguén levaba flores: ¡Morreran aqueles que saltaban as tapias do cemiterio, en tempos de Franco, para depositar, de noite, para que non os visen os da Cara al Sol, senllos ramos de rosas! ¡A auga, de pasada, non move muíños, e sen muíños non hai fariña!

Xulieta, ¡que procuraba disimular as alas para non estar demodé!, era un anxo, e iso que viña da cúpula local, dos Capuletos, unha familia que, tamén para disimular, ¡para disimular os seus intereses, ou mellor dito, capital e intereses!, afiliouse ao PP, xa nos tempos de Fraga. Daquela fixéronse da fraga, internáronse no bosque popular, por máis que de bosque tiñan pouco pois o seu xardín estaba na dianteira dun chalé residencial, disimulado detrás dun letreiro no que se lía, “Casas Baratas”. ¡Unha esmola de Franco, daquelas que concedía aos ricos que tiñan interese en pasar por pobres para disimular os usos, os usos e mailos abusos, da súa información privilexiada, tan de moda nos Corenta… ¡Nos de Alí Babá, non, nos outros! Pero o gran xardín tíñano na Bolsa, coas reservas invernando en Suíza, no país das montañas, por se algún día o sol quentaba demasiado en España de tanto poñerse de cara, de tanto ir á praia, de tanto viaxar a Madrid coa camisa nova, coa bordada en rojo ayer!

Romeu e Xulieta non se visitaban nas casas respectivas para conservar intacta a filiación política, familiar; seus pais adoitaban celebra-los pactos en lugares discretos, tal que en Santiago, baixo a capa e coa bendición do Apóstolo, que así quedábanlles santificados. Non eran Avogados, non eran Letrados, pero aínda así coñecían, e acataban, o lema: Do ut des! Os mozos, á imaxe e semellanza dos seus proxenitores, evitaban as terrazas da Praza da Constitución considerando que sería impopular que os visen confraternizando…; iso do, Que dirán! Así que, ao verse nas listas dos Aprobados, telefonáronse para darse persoalmente as congratulacións do caso…, tal que nos bancos do Parque rosaliano:

-Querido Romeu, con esta néboa…!

-Nesta época do ano, á media mañá vaise; e como che gusta asomarte ao balcón do Miño, pensei…!

-Por min, encantada! O tempo xusto de afeitarme!

-¿Muller, afeitarte? ¡Iso fareino eu!

-Pois eu, tamén, pero, dos outros, ou xa esqueciches, co título na man, que en galego chámanse “afeites” os adobíos, os adornos, e tamén os cosméticos que usamos as damas de caste?

-¡Claro, claro;  comprendo! Pero non te poñas a toga, ¡aínda non!, pois, antes cós preitos veñen as avinzas! E quero facerche unha proposición…, a máis honesta de todas!

-Daquela, aceptado!

…

¡Vaia se houbo avinza, pois no mesmo banco de debaixo da sequoia sempervirens xuráronse amor eterno, amor para sempre: vivir xuntos, por mal que viñesen os tempos, por néboas que subisen do Miño!

Xulieta, -¡que as mulleres sempre foron máis pragmáticas cós homes!-, sen soltarse da man do seu idolatrado:

-Romeu, para decidilo antes de que nos sobreveña unha discusión, ¿ti, que propós: facelo a gananciais, ou con separación…?

Romeu, sen soltarlle a man:

-Querida, cando hai amor, mentres dura, o propio é a mancomunidade. De aveciñarse desavinzas, ou herdanzas cuantiosas que desequilibren as partes, daquela, cunha simple peritación…; ou logo, de que nos serve o Dereito?

-¡O que ti digas, meu amor, pero non podemos esquecer o que nos ensinou ese Profesor de Romano, que o Dereito se torceu coa chegada dos xermanos…, e eu son de orixe sueva, que así me define o meu apelido, que xa sabes que vén dos Gomá!

-Xa o sei, muller, que non en balde, nin de balde, me viñan predicando os meus que, Animus meminisse hórret, que se lles horrorizaba a alma co noso noivado pois presupón a fusión de dúas razas, antano antagónicas. ¡Dúas razas e dúas políticas, dous xeitos de entende-la vida, pero de aquí en diante, dispostos ao mestizaxe, tanto de razas como de políticas…; que se fodan! En nós, e con nós, remata esta xenreira, máis aparente que real, entre Montescos e Capuletos.

-A ti dominoute o Animus possidendi porque os meus son máis ricos cós teus; pero que quede claro que nin a min mesma me posuirás ata que…, ata a bendición sacramental! E de capitais, xa que non lle dás importancia, deixémolo, en principio Ad calendas graecas, que despois, Deus dirá!

-Xa que te pos de latín, direiche que, Appetitus rationi pareat! ¡Démoslle preferencia á razón, e daquela deixamos os apetitos para máis adiante, sine die! ¿Vale?

Como no Parque non había papeis onde firmar, selaron aqueles pactos con un bico, longo e apaixonado! Sentíanse felices, satisfeitos, así que nada lles custou deixa-las perdices para o día da voda.

…

Na entrevista seguinte:

-Romeu, falaches cos teus; acceden, transixen?

-E ti, cos teus? –O normal nestes casos, repreguntar!

-Non queren que se repita aquel drama dos Capuletos e dos Montescos, así que, aínda que non os convence iso da non separación de bens, en principio aceptan, pero queren o teu xuramento, por ante testemuñas… ¿A quen pensas levar na presentación das cartas credenciais?

-Miña Xulieta, ¿chegaralles con meus pais, e co Xuíz Agrelo actuando de Fedatario?

-¡Meu amor, estás en todo! ¡Espiritualmente xa me sinto casada! ¡Bícame!

-Pero, Xulieta, aquí, medio a medio desta rúa da Raíña…? ¡Para máis vergoña, de Isabel II, unha raíña sen vergoña!

-Daquela…, ¿daquela podemos ir ao meu balcón predilecto, ese do Parque, que así dámonos un morreo en sitio discreto, sen que teñas que subi-las escaleiras da muralla?

O Parque non era un Hostal dos Reis Católicos, pero, para pactar un casamento…, inmellorable! Xulieta, a pragmática Xulieta:

-Dando por sabido que, aínda que son de dous partidos, os nosos non farán oposición de ningunha clase, onde santificaremos estes amores? ¡A min gústame a igrexa de Luaces, que de por alí son os meus entregos!

-¿Sabes que iso é unha gran idea! E como queda cerca, podemos pasa-la lúa de mel con certas economías, pois o pazo de teus avós, os de San Martín de Lúa, queda cerca,  como a dous litros de gasolina!

Din os vellos que, Dous que dormen no mesmo colchón, vólvense de igual opinión, pero neste caso ao rapaz contaxióuselle o pragmatismo da rapaza, antes, moito antes, de estrear colchón, e xa fose de estrea o daqueles vellos de San Martiño da Lúa!

Feita a petición acordaron data, e sen amoestacións, pois dous Letrados non precisan diso, que xa se amoestan eles.

-Primeiro debemos localizar un piso axeitado, a ser posible dentro das murallas, que son máis abeirados, menos frioleiros… E para que despois non haxa desavinzas, mellor será que nos poñamos a buscar con tempo, desde mañá mesmo, sempre collidos da man…, que así establecemos unha corrente telepática, evitando desacordos futuros, que se che gusta, que se non, que se é caro, que se é demasiado humilde para nós, que tales veciños teremos, de que clase social son, ou serán…; todo iso!

Unha vez concordados no piso, no piso e no prezo, o paso seguinte foi pasarse polo Banco, e non precisamente por aquel do Parque senón por outro máis pragmático, menos romántico. ¿Que tiñan que levar? De entrada, e para paga-la entrada, a dote aportada polas familias respectivas; seguidamente os avais de seus pais, cos avós, cos tíos, cos primos…, ¡como se fai, como se pode facer, nas familias de ampla e de alta liñaxe! Por último, na mesma Notaría da compravenda, unha cerimonia hipotecaria, pola metade da taxación pericial, con un tres por riba do Euribor, ese tipo europeo da oferta interbancaria, que se puxo de moda ultimamente. ¡Ah, pero chegado a este punto o Apoderado do Banco, un meticuloso de coidado, esixiulles aos novos propietarios que, ante o mesmo Notario, e co seu DNI en ristre, lle firmasen á Entidade, ao prestamista, un poder irrevogable autorizándoo a vender, sen taxación previa, aquel piso, co mobiliario incluído…, por se os outorgantes non querían ou non podían seguir adiante coa hipoteca! ¡Certas cousas que, cando non hai confianza, dan noxo!

...

A cerimonia foi, efectivamente, na igrexa de Luaces, pero polo día e polo sol, para que dese tempo de almorzar na Pallota, un sitio cómodo porque lles caía de camiño aos de Lugo, aínda que ao revés para ir a San Martiño da Lúa. ¡Claro que tiñan aquel Jaguar…, do trinque, obsequio de seus avós, que fixeron o esforzo de maneira conxunta, ao estilo de antes, de antes da democracia!

Aínda non se acabara o arroz da porta da igrexa cando o noivo tivo un trasacordo; ¡era galego!

-Cariño, desculpa un momento, e espérame aquí fóra, na estrada, co padriño, que me esquecía pagarlle ao Cura. ¡Volvo deseguida!

…

-Señor Cura, xa sei que lle pagou o padriño, de antemán, pero eu, aínda que ma cobre, quero facerlle unha consulta, e non precisamente de cliente a Avogado, senón á viceversa: -¿Que terei que facer para non perde-lo preito, o meu, o persoal; quero dicir, para chegar ás Vodas de Ouro..., sen pagar costas?

O Cura non o tivo que pensar pois levaba moitos anos de Fiscal, de Fiscal de Matrimonios:

-Xesús díxolle ao perfeccionista: -Se queres máis perfección, vai e vende canto tes; despois diso, ségueme. Neste caso é o revés: -Cómpralle canto poidas, e para iso sen esperar a Reis; de ser posible, tódolos días; pero o máis importante é amansala, desde hoxe mesmo, día a día. O home que se deixa montar dunha muller está condenado a pasa-la vida debaixo dela, mañá por noite.

Deulle as grazas, e de paso unha propina…, para a Fábrica! Cando saía da igrexa atopouse coa muller, con Xulieta, que entraba:

-¿A onde vas; non quedamos en que esperarías aí fóra, xunto do padriño? ¿Acompáñote?

-¡En absoluto, que é asunto privado! Tiña un pecadiño que me esquecín de confesalo, onte; iso, onte, e non é correcto que non llo diga ao señor Cura para que me confirme a absolución… ¡Quero comezar esta vida conxugal tan limpa coma a Virxe do Cristal!

-¡Que muller teño; unha santa! –Deulle un bico e foise para xunto da madriña, agardando por ela, fóra, no adro.

Xulieta, achegándose moito ao Cura por se a oía algún preguiceiro deses que non dan saído das igrexas…, polo moito que queren pedir, polo moito que queren abarcar! –Señor Cura, entre as súas bendicións, e as arras que me deu o noivo, coido que vou servida, ben pagada, pero, ¿se me falla, se por culpa súa perdo o preito? Non foi mal estudante, que por iso lle temo: ¡Sabe demasiado!

O Cura neste caso tampouco tivo vacilación:

-Muller, se queres ser feliz, non analices, non lle busques tres pés ao gato, pois adoitan ter catro. O primeiro que tes que facer, e iso acotío, non deixarte montar…; no bo sentido, claro! Cousa que el diga a destempo, ti, rebatemento ao canto, pois os homes sómosche algo brutos; excesivamente pesados, quero dicir, e cando nos volvemos cargantes…, nin Sansón! Daquela, ti, tesoiras: córtaslle as melenas, todas, por arriba e por abaixo!

Deulle as grazas, aínda que sen propina; persignouse, e saíu da igrexa disposta a ganar o preito, polo menos a obter un sobresido da causa. ¡O de Consumatum est viría máis tarde, na Lúa do San Martiño!

-.-

O osos tamén baixaron a San Martiño,

¡para cata-lo mel!

Despois das euforias selenitas, e do almorzo das doce, antes de volver á cama asomáronse, ámbolos dous, ao balcón daquel pazo:

-¡Unha marabilla!

-¿O que, meu Romeu; eu, non si?

-Claro, muller, pero o teu, vindo de ti, miña princesa, era de esperar; do que estou asombrado é desta paisaxe, este comezo da serra de Meira…, un meigallo! ¡Agora me explico que se derretese o xeo nela, e de paso que brotase o Miño na valgada do Pedregal. ¡Que par de inguas…, esas do Pedregal, esas tamén; quero dicir, aí arriba, aí adiante!

Xulieta, refregándose as mans coa felicidade matrimonial:

-¡Bo augurio, vive Deus, pois, se galán eras de solteiro, de casado non fuches a menos! Dime o peito que o noso non acabará en drama, como seica lles pasou aos nosos tocaios, aqueles de Verona…; aínda que, se nos durmimos nos loureiros…; pero en evitación diso, pasadas as catro fases desta lúa, cómpre visitar aos nosos padriños, aos respectivos!

-Xulieta, meu amor, non te apees da lúa, non teñas présa, pois o noso foguete é de confianza: lémbrate que tanto teu padriño coma o meu, de regalo de voda prometéronos…, iso, unha canonxía, unha interinidade, coa seguranza de pasar a fixos antes de que remate esta lexislatura! ¡O que ten padriño, bautízase, que xa era así na monarquía, e despois na república; máis tarde no Glorioso; é que vai ser menos na democracia?

-Iso é certo, pero a min interésame afianza-lo posto antes de…, antes de parir!

-¡Tes razón; que vaian parindo eles, e que sexa sen dolor, con epidural…!

-¡Xa! Pero corre présa…; lémbrate que nos dixo aquel Profesor de Hacienda Pública que, aquí, como en Exipto, detrás das vacas gordas, gordas pero mal administradas, son inevitables as sete fracas; e se para daquela hai restrición nas plantillas…?

-En todo caso, Aquila non capit muscas, así que a min non me preocupan as cativezas. Lémbrate de que, Audaces fortuna iúvat; somos audaces, de familias audaces, rodeados de amigos audaces, así que a deusa Fortuna sempre estará connosco, cos da nosa ralea…; quero dicir, que dixen mal: cos da nosa realeza!

Despois da dixestión volveron a soñar, que por algo e para algo estaban na lúa, na Lúa de San Martiño, en pleno verán, que é cando as rolas máis se arrolan!

-.-

Licenciados en Dereito, que Avogados é outra cousa, á volta da lúa aterraron en Lugo, onde seus padriños, segundo o prometido, xa tiñan avogado por eles, con efectos retroactivos, pois atoparon os despachos despachados. ¡En distintas seccións, pero no mesmo piso! Alí non ían roñar, nin se botarían en falta por culpa da distancia. ¡Isto só pasa nos Estados providentes, tamén chamados, precisamente por iso, providenciais!

Ben encarreirados foran, en efecto, así que agora só lles quedaba escalar…, escalar no “escalafón”! A base, a peaña, igual foi concesión de San Froilán, que lles fixo sitio precisamente no seu mes, en outubro.

¡Al hamdu lillah! Este Froilán do Rego dos Hortos, con iso do seu paso polo Magreb, igual acepta este saúdo, introdutorio, xa que vén dun clima cálido!

O piso estase amoblando; vai ser outro Palacio del Mueble, de tan grande que é a ilusión, a ilusión e maila carteira dos respectivos páter familias. ¡Non é para menos, pois as estrelas merecen estar no ceo, aínda que sexa no de minúsculas! Xa dormen nel, nunha alcoba de estrea. ¡As consecuencias, por tanto, deben ser principescas! ¿Dormen? ¡Máis ben pouco, de felices que se senten, e tamén porque non os cansa a función, a función dos cargos respectivos! Obviamente, naturalmente, preguntáronlles nas casas, nas familias, e responderon ao unísono que ben, que fabuloso; agradecidos que lle estaban a Deus por proporcionarlles aqueles padriños tan…, auténticos, uns Reis Magos! ¡Ouro, incenso e mirra! ¡Boa paga, honores, admiración dos antigos compañeiros! O do PSOE díxolles: -Oíndovos, lémbrome daquel camión que tanto roldaba aquí pola Ronda, aquel que tiña un letreiro arriba do parabrisas: “O traballo non me apura”. ¡Facede por merecelo, que non se diga de vosoutros que houbo nepotismo…, ou non mo perdoarán nas próximas eleccións! Caso distinto foi o de seu consogro, pois os del están afeitos a ter maioral…, desde a Idade Media!

-.-

-¡Tanto polbo, tanto polbo…; se o sei non me caso!

-Pero, amor, querido Montesco, as festas celébranse, e máxime nestes días, que por algo estamos no San Froilán!

-¡Todo ten un límite, así que, de gústibus et colóribus non disputandum!

-Neste caso é difícil non facelo…

-¡Ata teño amarguras no estómago, que non me deixaron durmir!

-¡Pois telo fácil: bótalle menos picante á cousa, como fago eu, que, xa ves, todo dozura!

-¡Que máis quixese…, pero…, boto en falta aqueles guisos de miña nai!

-Igual temos que cambiar de criada pois esta, con iso de que é musulmá, e eles non comen carne que non fose sacrificada por un sancristán dos deles…, aínda que nesta ocasión tiven algo de culpa por non pararme a ensinarlle a fritir peixes…; xa ves, levamos tres días…, iso, atarefados! ¡Mañá comemos na cafetería do Múltiple, que cho prometo!

-Sendo así, perdóoche, pero vai buscando unha do país, ou volvo con miña nai!

-¿Levántome para facerche unha manzanilla, que seica é boa para as ardores do estómago?

-Non, grazas, que de paso igual se me quitan as outras…, e aínda estamos na corentena!

-Daquela, a mandar, querida Xulieta.

-E ti non esquezas, nunca, que sempre me terás ao teu dispor, sexa no balcón ou na cociña. En todo caso, lembrémonos daquilo do Cura: -Compañera te doy, y no sierva; ámala como Cristo a su Iglesia!

-Si, si, o que é Cristo, El ama á súa Igrexa, pero, ¿á viceversa? ¡Se tanto o amasen os seus Cardeais, deixarían casa-los Curas; iso, para non desperdicia-lo amor, tan escaso que anda!

A manzanilla fixo os seus efectos, pero o esquecemento non lle veu ao Montesco pois ao día seguinte despediu á morita sen sequera dicirllo a Xulieta; daquela Aisa foi a xunto da ama, chorando coma unha perdida, e esta reintegrouna ao fogar prometéndolle ao marido que ao día seguinte comerían…, bacallau ao pil-pil! ¡A falta de pan, boas son as tortas!

-.-

Ao outro día, mesmo traspasando a Porta Falsa, que en Lugo fai de detector, de polígrafo, pois ninguén é capaz de pasar por debaixo sen face-la venia:

-Á túa nai, se a pilla Isabel, aquela de Tras do Támara, como pouco, cástraa! ¿A quen se lle ocorre traernos unha mora, cando levou oito séculos bota-los morangos? Vaise Boabdil, e vén Aisa!

-Hoxe vaste levar unha sorpresa… ¡Xa verás que cus-cus nos ten preparado; mellores non llos fan ao Rei de Marrocos!

-¿Cuscús…? Eu de cativo xogaba a iso con miñas irmás: ¡Cucábamos por detrás dos sofás, e había que saber cal era a de cada sitio!

-Os de hoxe hanchos poñer na mesa…, e vaste chupar os dedos!

…

-¿Xulieta, sabes que tiñas razón?

-¡Estes mouros trouxéronos os sete saberes, todo aquilo que quedaba en Bizancio…, todo o que non foron capaces de destruír os meus!

-¿Os teus?

-¡Si, ho; aqueles bárbaros do Norte…! ¿Non dis que procedo dos suevos?

-¡Si que o digo, e sostéñoo, pois en suavidade non hai quen che gane…, por fóra!

-¿Xa estás ofendendo? ¡Onte estabas canso de tanto polbo, e hoxe non agradeces que te convide Aisa!

-¡Oes, que non son ningún mouro para permitirme un harén! E diso dos cuscús…, xa falaremos!

Estaban riquísimos, así que o Romeu, ¡Romeu tiña que ser!, deulle as grazas á cociñeira…, cun bico!

-¡Mira que es raca, cun simple bico…! ¡O menos que podías facer é darlle unha propina…, como facía miña nai cando estaba con ela, cando nos facía exquisiteces das súas!

-¿Xa me estás lembrando a sogra…? ¡Non é correcto lembra-la forca na casa do aforcado!

Houbo un cacho de tensión, pero quitóuselles na sobremesa, que acudiron as dúas consogras para saber como lles ía naquel fogar recén estreado, e ao ver que se daban chuchas, seus fillos imitáronas. ¡É o que teñen as ricas, que as fan felices as cousas ricas, as saborosas, e que cousa pode haber máis saborosa para unha nai que te-los fillos contentos, contentos e colocados, colocados e casados?

-Dime filla, cantos pratos van aló? –A Capuleto, chiscándolle un ollo.

Romeu que, como todo fillo único, sentíase postergado se non se falaba en plural:

-¿Pratos; que pratos; tróuxonos máis pratos? ¡Xulieta aínda non mo dixo; esta reservada…!

-Fillo, -díxolle a sogra, que é como falan as sogras antigas, as de antes-, refírome á porcelana de Baviera, esa tan boísima que vos regalei, a das festas, que a trouxemos naquela viaxe a Alemaña, de paso que fomos levar uns francos a Suíza. Iso que chaman “contas Offshore”, por se á morte de Franco…; ¿entendes? ¡Mirade se nos levamos ben voso pai e mais eu, que en tantos anos, e aínda non nós disparamos ningún prato! ¿Vosoutros, que…, seguides cos mesmos?

O xenro:

-¡Que cousas ten; a súa filla o que me dispara son filípicas, que niso é unha experta. ¿Ensinoulle vostede?

-¡Cala, picarón; e que Deus vos conserve tan unidos, pois nestes tempos, alén das noites de Tobías…!

Nisto falou a filla, farta daquelas bobadas:

-Non hai peor cousa que ser do mesmo oficio, e encima traballar xuntos… ¿Verdade, mamá; verdade que aquí meu pai sempre volvía ledo cando se ausentaba para visita-los caseiros, máis ou menos unha vez ao mes?

-¡Ai, filliña, que agora es adulta, estás casada, e sabes de todo; de todo o que fai falta saber nun matrimonio: Teu pai ausentábase unha vez ao mes por…, por recomendación dun amigo seu, un tal Ogino; polo teu ben pois, sendo única, non terás que facer partillas! ¿Agradécesllo?

-¡Sendo así…; pero pensei que o facía para descansar de ti, das túas andrómenas, xa que nunca fixo cousa do teu gusto…, particularmente en asuntos de administración!

-¡Miñas razóns tiña, que é un manirroto: prestándolles diñeiro a tódolos folgazáns do barrio…!

O pai-sogro, que ata daquela estivera calado:

-Di a verdade, muller, e non lles deas mal exemplo: ¡O que che pasaba é que te levaba o diabro cando prestaba ao cinco, e ti querías que fose ao dez! ¿Si, ou non si?

-¡É que os cartos hai que administralos, que custa moito gañalos!

-¿A ti; custouche moito? ¡Non me fagas dicir que casei contigo cando deixaron de aplaudirte…, daquela, como bailarina fracasada!

-¿Bailarina? ¡Aí está o meu mérito, que contigo tiven que bailar agarrado, mesmo na punta dun fuso…, para conservarte limpo e puro!

-¡As outras non me querían…!

-¡Xa; pero descubríchelo tarde, desde que te cansaches de poñerlles pisos!

O vello enfadouse, e foise. A sogra, para borrar aquela expansión, deu en falarlle á consogra dos trapos que estaban de moda. Os novos fóronse ao despacho, a ler periódicos, pois mentres lían non discutían.

...

-¿Que; quen estaba conquistando a quen, nese portelo? ¡Está visto que, o que non o fai de solteiro, de casado lévao atrasado!

-¡Xulieta déixate de indirectas, por máis que en Lugo esteamos na terra delas! ¡Ai, muller, cando será o día que saiamos do traballo en paz e en graza de Deus? ¿Non tes tarefa suficiente? ¡Daquela hei pedir que te trasladen ao meu despacho, pois teño para tres, e só somos dous!

-¡Xa o vin, xa; quince minutos esperándote diante dunha ventá pechada…, e por máis que mirei non din cun letreiro que puxese: Volva mañá, pois a estas horas a miña Auxiliar e mais eu estamos pelando a pava, na cafetería da planta baixa!

-¿Así que era iso? Ben te vin na cafetería, e tan mal educada fuches, ¡es!, que nin ao teu marido te achegaches. ¿Que dirá de ti Adela…; unha recén casada que nin se achega ao marido para compartir un café!

-O teu café xa o tiñas compartido…; pero a todo isto a miña pregunta segue en pé: ¿cal era o conquistador, e cal o conquistado; ou estabades ao pair? ¡O que é por sorrisos, xa vin que a competición era máxima!

-¡Que pouco te pareces á Xulieta shakesperiana! ¡Canto máis me coñeces, canto máis fiel che son, polas trazas máis arrefría o teu amor! Adela estábame contando as cabazas que se viu obrigada a darlle ao seu rapaz…, en vista de que non é capaz de sacar unha triste oposición…, porque colleu o hábito de presentarse pola cara, sen molestarse en preparalas! ¡Ela, miña pobre, para non chorar en público deulle un ataque de histeria, ou como se chame iso, e rompeu a rir! Simplemente, os nervios, coa rabia de que perdeu, con el, agardando por el, non sei cantos anos da súa xuventude… ¡Diso ía o seu desafogue, cousa que me honra, confianza que me honra, xa que ve en min un conselleiro para as súas cuítas!

-¡Xa! Ela, histérica, e ti de consolador, ríndolle as desgrazas; ¡pois que merque un dos outros, que seica os hai á venta!

-Xulieta, a modo: pase o de celosa, unha celosa sen fundamento, pero esta desconsideración, túa, ante o drama dunha colega…; francamente, non che senta ben! En canto ao de rirme, eu simplemente quixen desdramatizar, infundirlle azos para animala a que botase aquela experiencia en saco roto, que bos opositores aquí en Lugo, neste país dos desertores do arado, son tódolos rapaces, o resto deles. ¿Entendes, ou non queres entender?

-Sendo así, ¿por que non lle contou esas penas ao seu confesor, tantos que hai na catedral, todos ou case todos en paro, que ninguén se lles achega?

-¡Outra…, e van cen! Pero, muller, parece mentira que o sexas: nin os curas entenden de frustracións amorosas, nin unha muller é boa conselleira das outras, por amigas que sexan! Igual que aos homes nos compracería confesarnos coas monxas, as mulleres desafogan mellor con quen saben que é neutral, que non é competidor. Se non me tivese por formal, e por competente, libraríaa Deus de ter comigo semellantes confidencias. E logo que para xulgar hai que indagar, indagar previamente; hai que coñecer, como ti deberas saber, e por tanto, exercitar o Corpus delicti, o corpo do delito, a orixe do drama. Eu víraa nerviosa, pouco concentrada no seu traballo, e antes de roñar quixen saber…; ¡iso, confesala! Sonsaquei, se cadra demasiado, e ela, ¡miña pobre!, rompeu a chorar, así que optei por medicala…, con un coñac, na cafetería, para temperar gaitas, para que se entoase! A medicina fixo efecto, proba de que non son mal psicólogo, e non coma algunhas que eu sei, incapaces de profundar na alma do cliente… ¡Que digo do cliente…; nin na do propio marido, recén casado por máis referentes! Pero, outrosí digo, que decipimus specie recie, que dixo Horacio; o que tamén che pasa a ti é que te engana a aparencia do ben!

Xulieta deu dez pasos antes de contestar, reflexionando; despois diso, colleu do brazo ao seu Romeu:

-Por esa vez perdóoche, pero a conditio, a conditio sine qua non de que no sucesivo, resolto ese problema persoal da túa Auxiliar, e máxime agora que está dispoñible, o café…, o café ou a coñac, ídeo tomar por separado, que se volvo a ver deserta a ventá da vosa Sección, xúroche que entro no despacho do teu Xefe, e doulle as queixas, que xa non estamos nos tempos de Larra, e non consinto que no meu Lugo, xente que de tan lonxe vén a consultarse, a tramitar catro cadelas dunha subvención, se teña que volver de baleiro ás súas aldeíñas, e máxime con esa miseria de estradas da nosa Deputación…, que ata nos quitan a reputación turística!

Romeu, sen reparar en que xa estaban na rúa San Marcos, ateigada de xente a tal hora, parouse, colleuna do talle, e deulle un bicazo de regulamento, que é o mellor dos regulamentos para aplicar a lei da vantaxe, iso de que gana os preitos matrimoniais aquel que bica primeiro.

Na Coruña, Semana Grande. Chámanlle así a unha das de Agosto, especialmente dedicada aos turistas, por máis que a deles, a caseira, teña 365 días, ¡que xa é grandeza! Lugo é máis humilde, que só lles dedica un domingo ás Mozas, e para iso, en outubro, co traballo feito. Polo que respecta ao Multiusos, ao igual que no resto de España, queda vixente un só uso: ¡Atenderlles aos incendios! O resto do persoal, que merecido o teñen, a descansar, sexa na praia ou na montaña! ¡Que traballen os gardas, que para iso son moitos, e para iso lles pagan…, pouco, para que non se dean a vicio, providencial que é a súa Patria!

Os patrucios, Capuletos e Montescos, ao Cantábrico, que é a praia de diario; pasado o verán, buscarán relevo: Canarias, Mallorca…, e de cando en vez, Miami, que é onde mellor se está co outono comezado! Aínda que seguen afiliados, e por tanto, rivais, en bañador non hai siglas, non hai populares nin obreiros, e menos aínda cos fillos mesturados. ¡Foi un bo ano; de momento, sen divorcio á vista! Pero os rapaces optaron pola Coruña…, que alí non son forasteiros! Co Jaguar a punto, suavizadas as bielas, autopista! Iso si, lentamente, pois Tráfico sanciona a pouco que se pasen dos cento vinte. Catro prazas, catro Letrados en dúas parellas, que iso é un Multiusos, mini, pero, multiusos! De praia, Riazor; de hotel, Riazor; de fútbol, Riazor. Os mariscos, tratándose da Coruña, bos vivants todos eles, en cada esquina o mellor. Fin de semana: Á chegada, garaxe e maletas ao Riazor; despois, en bañador, o chapuzón da mañá; viños nos Viños para abri-lo apetito, pois sen el a lagosta entra mal. Outra volta ao Riazor, para durmi-la sexta, que boa falta lles fai. Seguidamente, división de opinións: as mozas á praia, ao sol da tarde, que para as tetas é o mellor, o máis suave; e os mozos, ámbolos dous, asubiarlle ao Atlético, para que o estranxeiro non abuse do menor, non abuse do neno de Riazor. ¡Non hai nada como non ter nenos, ¡aínda!, para vivir do mellor! Ao día seguinte, mal durmidos pero gozosos, un breakfast estilo Riazor, e a nadar, a nadar entre dúas augas, que é o propio dos avogados deste país! Sen dúbidas: de Lugo á Coruña, e da Coruña ao Ceo; parodiando aos cataláns: Coruña de seu é boa, e se a bolsa soa, aínda mellora!

¿Os de Foz, os do Cantábrico, que? ¿Xa non hai, xa non quedan, Catarinas en Foz? A satisfacción de te-los fillos casados, casados e xa emancipados…, ¡por agora!, con dote en man, a por outros, outra lúa de mel, e sen perigo de inzar! Tampouco en Foz se come mal, e logo que a concorrencia é distinguida: hai moito con quen falar, e por tanto, moito de que falar! Entre chiste e chisme, algún que outro negociete, presentacións, peticións, proxectos para a rentrée, para cando volvan a Lugo, para cando oficien as ventás oficinescas… Antes muxíase a Teixa á man, nas aldeíñas; mais agora que os gandeiros dispoñen de “ordeñadoras”, a mellor muxida está nas subvencións, nas sociedades instrumentais, naquel do ut des dos romanos…; ¿ou é que Lugo, e con Lugo España, deixou de ser romano? ¡Atención bombeiros, pois, de cando en vez…, arde Lucus!

O malo dos vellos é que a reuma, a reuma dos anos, agravada polas humidades destas latitudes, impídelles dar patadas ao balón, por moi de imaxinación que sexa, ou se teña! O de nadar, peor aínda, pois teñen os brazos entumecidos de tanto levantalos para entoar, na súa mocidade, aquel Arriba España. ¡E levantárona, vaia se a levantaron, que non hai máis que ver os ceros das súas contas bancarias! Casaron os fillos, e aínda lles sobraron uns cantos millóns…; hoxe, para o veraneo, e pasado mañá, para o xubíleo! Fixeron ben, que ben apresa tiñan a lección, aquel consello de seus avós, experimentados eles: O que chega tarde, nin oe Misa nin come carne!

Pero volvamos á Coruña, que alí non se falou de política…, de momento!

-¿Que tal te va con el tuyo? –Preguntoulle Xulieta á súa amiga e compañeira, Sandra, máis nova cá ela, e por tanto, co nome actualizado. Levábanse un ano, pero Sandra, no Bacharelato, dun ano fixera dous, así que ben merecía o compañeirismo de Xulieta, por máis que de clase media fose. ¡Só media! En castelán, por suposto, ¿ou é que non estaban na Coruña, nesa Corunna de La Coruña?

-A lo de hoy, bien, pero estoy empezando a pensar en el futuro, pues estará derreado diez años antes que yo misma…; ¡Me lleva diez años!

-Mujer, tranquila, pues, de seguir esta moda de los divorcios…, para entonces tendrás a lot of de divorciados, la mayoría jovencitos; quiere decirse, con poco uso, con poco desgaste!

Sandra criárase en Liverpool, sendo seu pai un cabo da Royal Navy, casado coa “nurse” dos fillos do Capitán, tan galega, como que era da Fonsagrada! Xulieta, de inglés, pouco, pero gustaba de darlle a entender á súa amiga que si, aínda que o seu fose, a little!

Nisto volveron os seus cónxuxes, refregándose as mans polo resultado futboleiro: ¡Dos, uno! Así que, elas, tiveron que cambiar de conversa. O resto, a parola subseguinte, a catro voces si, pero xa decaeu. ¡Non merece gravala!

-.-

A festa da malla, en Meira.

Xa tiveran varias, pero a mediados de Agosto aumentáronlles as invitacións das festas parroquiais. Nesta Galicia bendita todo é parroquia, e por consecuencia, parroquianos! ¡Para os importantes, ou parentes, ou Alcaldes! O desequilibrio estaba en que Xulieta, a grácil Xulieta, bailaba os sete bailares, pero o seu Romeu, ao fin e ao cabo un Montesco, era máis torpe que un cabalo percherón. E logo estaba que a xente comezaba a coñecelos…, e facíase deles unha imaxe vulgar, de parella desequilibrada, algo nefasto para dous políticos en cernes, descoidados da súa imaxe, chamados á sucesión familiar, calquera que fosen as quendas gobernativas.

-¡Déchesme unha pisada!

-¡Muller, e quen non, con este torreiro de terra…! Terei que dicírllelo aos da Deputación…

-Empeza polo Alcalde, que xa sabes que é amigo de meu pai, e non lle vai gustar que o fagamos de menos!

-¡Pobre Alcalde, nun concello de mil almas, que vai a menos!

-Polo que eu vin nesta contorna, aquí só van a máis os eucaliptais. ¡Pero é lóxico; co pequena que é Australia, e tanto papel que imprimimos…!

-¡Claro, claro; para nós, e tamén para eses socios da Comunidade, tan torpes eles que nin saben eucaliptarse!

-Tamén son bos os bafos, que mos ten preparado miña nai…

-¡Si, claro; as nais, o cume da Creación, pero ti, na túa humildade, sen aspiracións! –Pinchou Romeu.

-¡Espera ao inverno, que daquela as noites son longas!

Non só Romeu estaba impaciente, senón, e tamén, as dúas nais, nai e sogra, así que…, O que espera, desespera!

Fose pola pisada, fose por aquela censura inoportuna, ou acaso pola cena pantagruélica, aínda que normal nesta Galicia farturenta, Xulieta durmiu mal, que algunha vez lle tiña que tocar a ela! A cama era boa, e de habitación, aqueles amigos, xa máis amigos que parentes, deixáranlles a mellor da Casa Grande. O que non lle dixeran a Xulieta, nin o descubriu Romeu, foi que os anfitrións, por culpa de tanto presumir de amizades, tiveron que durmir…, no hórreo da eira! Xulieta, mentres agardaba polo sono, cavilou e cavilou:

-Este tío é medio policía, ou sería un mal Letrado, así que, astucia ao canto! ¿Onde terei que esconder as pílulas, as previas, estas de darlle largas ao embarazo? ¡Dous aniños de liberdade víñanme ben, que aínda son nova, e logo que me asusta ese oficio de nai! Todo require un adestramento, así que irei pouco a pouco, pois abondo esforzo fixen con iso de estudiar! ¿De que me vale ser filla de ricos se non teño ocasión de gozar da súa riqueza? En todo caso terei que consultarllo ao Párroco, pero é que os curas están emperrados niso de, “creced y multiplicaos! Demasiados oficios: Esposa e funcionaria…; ¡demasiada función, que agora me explico iso de que na política abunden as solteironas! Os machos chámannos “marimachos”, pero eu quixera saber a súa opinión se, ademais de facelos, tivesen que parilos, parilos e crialos!

Por fin veulle o descanso, e do sono non hai forma de saber cal foi o seu consello, o definitivo, ¡nin exercitando a telepatía!

...

-¡Vaia, muller; estou farto de esperar por ti, aquí en Información! ¿Chamaches a Aisa para dicirlle que hoxe iremos a cear…, o que tivese preparado para o xantar?

-¿Encima chanzas…? ¿Aínda non o coñeces? Pois eu coñézoo tanto que xa me ralla o seu “Trabajar es vivir”. ¡Que ben estaba en Madrid, dándolles “Paso ligero” aos seus soldados!

-Xulieta, esa frase, ese dito, é voltariano, e polas queixas que me levas dado, ese tío é todo menos un combatente contrario ao fanatismo e á intolerancia… ¡Menos mal que para tolerante tesme a min!

Xulieta, á vez que o collía do brazo para saír, ¡por fin!, do Multiusos, deulle un belisco nas nádegas; por riba do pantalón, claro. Saía tan anoxada que utilizou a paciencia do marido para desafogarse:

-Ti, que es medio policía, ¿ese tío non será un infiltrado de Madrid, que nolo  mandaron daquela das transferencias, para espreita-la Autonomía? ¡Non hai cousa, non hai asunto, que non considere da súa competencia, así que, no que el asume, os outros xefes séntense usurpados nas funcións respectivas!

-¡Ti, con el, zorrea, pois cando queres sabes facelo! Cando se lle atrase o reloxo, con dicirlle que eu, o teu marido, se vai cansar de esperar por ti…, daquela igual te deixa marchar, aínda que eses informes estean a medio redactar!

-¡Xa, xa; pero unha cousa é predicar e outra dar trigo! ¡Non me atrevo; polo menos mentres sexa novata, mentres sexamos interinos!

-Tes outra solución: Cando sexa a hora de saír e non deades terminado, daquela invítalo a xantar connosco, e dille que os cuscús de fríos non teñen graza! ¿Vale?

-¡Ai, xa; ti ben falas, pero, e se acepta…?

Tanto odiaban ao Xefe que chegaron ata a casa baduando. Aquel xefe, en efecto, era un “rara avis”, un técnico militar pasado a Destinos Civís e destinado a Lugo para unha función similar, ou parecida, á da súa especializade. ¿É que non os había análogos no país, ou foi cousa de Fraga para agradecerlles a certos franquistas os servizos prestados nas trincheiras da Transición? Chi lo sa!

-.-

Pola tarde, ¡tanto que a señora Capuleto botaba en falta á súa anxelical Anxélica, aínda que por compracer á madriña lle puxeran Xulieta!, os rapaces fixéronlle unha visita prolongada, desas de merenda e cea. A madriña insistira no de Xulieta porque lle parecía que para mandar en Lugo…, ¡para seguir mandando!, nada como recolle-la herdanza daquel Xulio, que ademais de Xulio foi César. Nunha ocasión a nena, cando comezou a interesarse polo Quía nóminor Leo das cousas, preguntoulle á súa nai, pero en castelán pois o galego, daquela, só lles estaba permitido ás paifocas da aldea: -Mamá, no hay otra que se llame así; ¿por qué me pusisteis este nombre tan raro cando todas las niñas de las Pepas se llaman Leticia, o Nuria, o Sandra…? ¡Yo no he nacido en julio…! –No, hijita, no, que naciste por San Froilán, como la mayor parte de la gente de este país! –Luego, soy hija del Santo, no? -¡Niña, qué dices? Les cuadran esas fechas por culpa de los días cortos y de las noches largas de este Lugo friolento…, pero de esto hablaremos otro día, cando te vengan las reglas! –¡Ya sé multiplicar! –Suerte que tienes, pues donde hay varios, donde hay dos o tres hermanos, la tabla que les corresponde es la de dividir!

Daquela non houbo máis explicación, e nin falta que fixo, pois aos poucos as compañeiras, as meirandes, contáronllo todo, no máis absoluto segredo…, para que non se decatasen as Pepas, pois elas, as Pepas, virxes naceran e virxes ían seguir!

Nesa tarde falouse de todo, incluso do que medrara Lugo desde que Galicia volveu a ser reino…, gracias a Fraga, que iso sostiñan os Capuleto. A pesares de Fraga, opinaban os Montescos. As prioridades parlamentarias en Lugo, co Rei, coa República, co Ditador, con Fraga…, sempre seguían esta prelación: o tempo, a carestía da vida, os solares, a construción, as remesas dos emigrantes… Só lles faltaba rezar para que continuase a emigración, ese cordón umbilical tan nutricio para a Galicia do interior. En Burgos rezábase, daquela que estivo a Corte no Palacio de la Isla, para que non rematase a guerra; ¡pois en Lugo outro tanto con respecto á emigración! Iso de evacua-las aldeas, iso de pasar directamente do sector primario ao terciario, ese luxo, só se sostiña mentres a nosa xente seguise gardando as vacas en Francia, en Alemaña, en Suíza… ¡Obvio: os suevos, aqueles expertos en vacas, viñéranse para Galicia, así que de Galicia tiñan que volver os pastores, pois, do que non, de que ían face-los queixos?

-Romeu, ti e mais teu sogro, ¿por que non lles ides probar os viños aos da Rúa Nova, a ver se lles chegaron os da última colleita? ¡Agora imos falar do Colexio; e despois diso, de trapos, de trapos e de artistas, cousas que non vos interesan aos homes!

O vello Capuleto non estaba moito por esas:

-¿Falar de trapos e de artistas cando son precisamente as artistas as que menos gastan en roupa, que lles estorban as saias; iso, para desfilar!

O xenro, menos dado á televisión…, aínda!

-Papá, ti, que coñeces ben Lugo, móstrame eses cenáculos conspirativos, eses onde conspiran os teus! Aos meus, que veñen do PSOE, gustaríalles sabelo, infiltrarse…, por se algún día preciso saber onde se cotizan os votos, a como andan; todo iso! Teño entendido que cando veu Portela Valladares en busca dos votos da Fonsagrada, cunha barrica de viño e unha cesta de pan trigo, deixounos atados e ben atados…, máis que Franco aos españois!

-Meu fillo, que xa me estou afacendo a chamarche así, cando te presentes, conta comigo, que vosoutros presumides da vosa clandestinidade nos anos da Ditadura, pero eu estou en condicións de demostrarche que aquí en Lugo, se acaso fóra do señor Calvo, os demais…, nin obreiros nin socialistas! ¡Proceden, todos, do Frente de Juventudes, que cho digo eu!

Na Rúa Nova, aqueles cos que falaron, máis que de política trataron de cheas, de pratos e de servizos excelentes; onde, como, e a canto? A principal discusión foi no das Dúas Portas, que por algo as tiña! Alí concorrían, sen disimulo, as dúas tendencias, e naquela tarde o tema principal foi unha discusión acerca do porquiño asado, pois mentres os do PSOE sostiñan que nada coma o leitôes que serven na Mealhada aqueles vinte restaurantes de Portugal, os do PP, ¡sempre devotos da Vila de Isabel!, porfiaban que o de Arévalo…, bocatto di cardinale!

Fartos de todo, en particular desas tapas que tapan a nosa fame, esas tapas da fama, levantou Capuleto a dereita, ¿cal, se non?, e proclamou, actualizou, a voz en grito, o slogan de Sánchez Carro: ¡Para comer, Lugo! Con isto, amén dunha rolda que pagou, pechouse a discusión, que todos votaron ao seu favor.

-Fillo, ves o que é política? ¡A política é a cousa máis sinxela deste mundo: consiste en abrirlle o apetito á xente…, e despois cada quen que merende onde lle praza!

-¡Será, onde poida, non?

-¡Iso, iso, que non hai nada como saber Dereito para arar torcido!

-.-

-¿Ou te estás cansando de min, ou algo pasa? ¿Esa Adela, segue sen noivo?

Xulieta, coa súa planificación, quería as festas sen música, celebralas cando a ela lle conviña, e para iso, que mellor que petar ás portas nos días axeitados? Pola súa parte, Montesco, ¡do monte!, máis inocente que un cazapo:

-¿Esas temos? ¡Vouche demostrar que aínda así, que este moro atende todo un harén…, en condicións satisfactorias, por suposto!

¡Ben lle aconsellara o Cura que os casou, ben! Pero a súa ignorancia estaba en…, en ignorar que ela tamén se aconsellara! ¡O matrimonio é un oficio que tarda en aprenderse, pero hai que ter paciencia, dedicarlle tempo e esforzos, acaso coma a ningún dos outros! ¿Quen enganou a quen: Eva ao Adán, ou Adán á Eva? Mais, con enganos ou sen eles, seguiron adiante, pois a Biblia, que o conta todo, nada nos di de que acabasen en divorcio; moi o contrario, que ata foron causantes de que aquel incesto dos seus fillos orixinase miles de millóns de criaturas? ¡Se están no Ceo, será de milagre; tantas que fixeron!

-¡Non llo digas a Adela, pois se sabe o que ten que aguantar unha esposa, nunca esposada se ve, nin que llo esixa a Garda Civil! A nada que falei, e ti xa o tomaches por unha insinuación! ¡Estes homínidos…! –Xulieta, xogando a escorrerse.

-Aquí o mal parado son eu, que veña suar, e total…, zocas para a feira!

-¡Tranquilo, home, que xa chegará o día dos patucos, pero, se tan pouca fe tes en ti mesmo, vai facer unha proba de fertilidade…, que se non as fan en Lugo, en Santiago seguro que si!

-¿A ti, fixéroncha?

-¡Aínda non, pero se vexo que tal, antes de facerme vella…, paso por todas!

-¿Sabes que che digo? ¡Que fixen os “cursillos de cristiandad”, pero fáltanme os outros, eses que ensinan a ter contentas ás mulleres! ¿Onde se fan?

-¡Eu que sei; terei que preguntárllelo a meus pais, pois, aínda que con trafulcas, xa chegaron ás vodas de prata! Por certo…, debémosllelas facer, recordarlles que as teñen que facer!

-¡Pois non é mala idea! A extra do Nadal, ¡xa sabes!, para regalarlles os billetes dun cruceiro polos sete mares…

-¡Iso, iso; pero só hai sete mares! Daquela volverán demasiado pronto!

-¡Un mes, máis ou menos; outro tanto coma a nosa viaxe á Lúa, ao San Martiño da Lúa! ¿Pasámolo ben, non si, encanto?

-O peor foi ter que virnos, para tomar posesión…

-O mellor foi virnos para tomar posesión…

-¡Estes homes: o que vos entenda que vos compre!

-¡Non fai falta, pois seguimos regalándonos, que nos damos en prenda…, ás prendas!

As súas porfías sempre as selaban cun bico…, de momento!

-.-

Romeu, farto das singulares comidas que lles preparaba Aisa, a ex - criada de súa sogra, púxose a lembrar aquela afirmación de Montero Rios, ¿outro Montesco?, de que, “Máis discorre un famento cós cen letrados do Parlamento!”. Día si e día non, falafel (albóndegas vexetais a base de puré de garavanzos), robaliza con patacas ao forno, cuscús de lenguado…, ou similares. Discorre e discorre, deu coa solución liberadora: Aquel rapaz, aquel carniceiro, oriúndo de Rábade, fillo dun caseiro de seu pai, e por tanto, ¡un vasalo! Matinado e feito:

-Tes que facerme un favor, e como é o primeiro que che pido, subímoslle a renda a teu pai se non mo fas! –Un Letrado sempre pide esixindo; iso si, dentro da Lei…, para que non o atilen de chantaxista!

-¡Con tal de que non o desafiucen, pois el, meu pobre, sen vacas non sabería vivir…, toda a vida entre animais!

-¡Iso…, que de animais se trata! Vouche traer a nosa cociñeira, Aisa de nome, que é musulmá… e tes que xurarlle, coa man encima dun Al Qurán, que o traerei eu cando veña presentarcha, que para os da súa relixión a carne mándancha á parte, que tes un amigo en Rábade, que non é rabí senón Jodsha, e por tanto está autorizado para facer sacrificio de reses co ritual islamista… ¿Entendíchelo?

-¡Maldito cousa, mais, por ser vos quen sodes, prométolle ensaiar a escena!

Acordado e feito, así que, na fin de semana, e co visto bo da súa amada Xulieta, aló se foi con Aisa. O carniceiro, ben instruído, saudouna cun ensaiado:

-As-salaam-alaykun, Aisa! (Que a paz sexa contigo, Aisa!).

Pola súa parte, Aisa, tan educadiña, que se tal non viña reeducáraa a protocolaria ¡só-ogra! do ilustre Romeu:

-Kaifa-haluk? (Como está usted?)

-Eu, ben; quero dicir, Al-hamdu-lillah! (Grazas a Deus!)

Todo foi segundo o previsto, segundo o guión daquel audaz Montesco, e ao despedirse, o carniceiro renegado non deixou de obsequiar á nova clienta, Aisa, cun fervoroso, “Ma as-salama!”, (Adeus, encanto!).

De regreso, na casa, Xulieta agardaba por Aisa cun precioso vestido dos dela, en raso, ben dotado dun suxestivo escote:

-Mira, Aisa, este vestido meu, que só o puxen o día da estrea, e resultoume ancho…, para ti, para sempre, para que te vexan metamorfoseada neste Lugo tan racista, tanto, que ata distinguen entre os da capital e os da aldea!

-¡Ai señora, vostede sempre tan amable! ¡Baraka-lofik!

E foron felices, pois, ademais das perdices, de alí en diante xa puideron comer carne asada, acotío, ata que se fartaron dela, que entón ordenaron que lles intercalase peixes, os de costume. Para as merendas, ademais dos artigos da Praza, contaban con aqueles queixos da facenda miúda, subministrados polos caseiros da familia Montesco, tantos, os caseiros, que Romeu non acababa de coñecerlles o nome, así que, con chamarlles de “vostede”, asunto arranxado!

...

Pasárano ben con aqueles colegas, naquela fin de semana veranega, na Coruña, así que, como non hai nada como estar folgados para descorrer, descorreron organizar outra, esta a Portugal. Elías, que era o menos raca dos catro, lembrándose de que na viaxe da Coruña os Montesco-Capuleto puxeran o Jaguar, ¡que mellor non o tiñan eles!, ofreceuse para paga-las durmidas e mailas comidas no país irmán, e que os outros soportasen a bencina. ¡Dito e feito, aínda que con algunha reserva mental!

A primeira alegación foi alegarlles aquilo que oíra Romeu, con seu sogro, na discusión do bar das Dúas Portas: ¡O leitâo ao forno de Mealhada! Claro que iso requiría un aperitivo luso, de calidade lusa, cousa que nunca tal probaran aqueles Letrados ilusos: ¡Un breakfast de torta de millo, mollada en chocolate, no Barâo, rúa Barâo de Sâo Roque, Caminha!

De alí saíron cantando o

Para ser conductor de Primera,

acelera, acelera;
para ser conductor de Primera,

hace falta ser buen bebedor.
Con el vino se engrasan las bielas,
¡ay las bielas!, ¡ay las bielas!

y se suben las cuestas mejor.

¡Que el señor conductor acelere,
acelere el señor conductor!

Cantárono en castelán porque, de pasado o Miño, Portugal, para os españois, é de Castela. Pero isto foi…, iso, un aperitivo, pois en Mealhada…, despois de agardar unha hora…, para facer apetito, non, para que lles deixasen unha mesa libre…, ¡estouparon!

Leitâo de Mealhada

-¿Romeu, segues opinando que, para comer, Lugo? ¡Non sei se esaxeraría o teu admirado Alfredo!

-¡Este embaixador así opina! E farao sempre, aínda que só sexa pro domo sua!

-Daquela, come e cala, e non se che ocorra dicilo en alto, que estes portugueses, de esfameados, se alguén lles fala do noso caldo de grelos son capaces de asalta-la nosa muralla, para baleirarnos a despensa!

Comeron e calaron, comeron en abundancia; en abundancia portuguesa, que ten outro significado; tanto, que en tres horas non foron capaces de volver ao Jaguar, que nin entraban polas portas! Menos mal que o tramo seguinte era curto, pois Buçaco, hotel e bosque, todo xunto, pretiño queda da Mealhada, unha Mealhada á que estes lugueses puxeron de sobrenome, Bien Hallada!

¡O Hotel de Buçaco, ***** nada menos! O problema principal tivérono as damas, pesarosas de non ter pasado alí a súa noite de vodas, que non se recataron de censurárllelo aos seus ilustres maridos: Luxosamente amoblado, decorado con mil obras de arte. Frescos tan frescos que mesmo lles pareceron feitos por mans de anxo, ¡as delas! Pinturas de artistas notables. Uns paneis de azulexos que parecían recortados do azul do ceo. Representación de epopeas: Os Descubrimentos, a batalha de Bussaco… Por se isto fose pouco, 64 habitacións paceñas, con dúas suites da súa categoría, precisamente da súa!

Tamén se houbo de desmaiar o Elías da Sandra, tremendo pola febleza da súa carteira, pero non houbo caso, pois a conta, ¡as contas!, foron máis benévolas do que esperaban. Fala que te falarás das respectivas lúas de mel, aquelas lúas que puideron ser e non foron, o práctico do Elías, ¡tamén era de Lugo!, con iso de que a gasolina a pagaba Romeu, propuxo retornar polo Santo Adrao, cerquiña da Portela do Homem, que así mataban dous pombos dun tiro: Uns cantos botes da mellor mel deste mundo, e de paso, na Portela, os restos da Vía romana, precisamente a Vía, o camiño, que fixeran, andando, aqueles romanos, tan andadores eles que deron chegado a Lugo, e aínda o pasaron! ¿Despois viría o luns? ¡E que; con dicirlles aos contribuíntes aquilo de, “Vuelva usted mañana, que el Jefe está de campo, haciendo labores de campo: indagación, comprobación, planificación, perfección…”

-.-

Xulieta, tan humana, tan comprensiva, ¡o dito, un anxo!, comezou a semana con remorsos:

-Mira que lles puidemos dicir...; mira que puidemos planificar a próxima, pois o de Sandra está avanzando, e dentro de pouco non será cousa de propoñerlles excursións, á parte de que o inverno só e bo para ir a Canarias…

-O que digas, amor, o que propoñas, amor, pois, vindo de ti, con tal de que non sexa veleno, todo é bo, tanto aquí como en Verona! ¿Que suxires?

-A min sempre me gustou ve-lo sol ao amencer, así que…, ¿e se fósemos a Covadonga, e da Covadonga aos Lagos, anticipándonos aos ciclistas?

Ben sabía que ao Montesco lle gustaban as bicis, e podían levar unha, na baca, para que a gozase o seu cónxuxe, conducindo ela o Jaguar, mentres, pola costa arriba, antes de que se lle esquecese iso tan sinxelo de cambia-las marchas…

-¡Non é mala idea…, que de paso estreo unha bici nova, unha de carreiras!

-¡Claro, claro! Pensa tamén que para o ano, Sandra… ¡Daquela, co neno en brazos, imposible!

-¡Claro, claro! –Remedouna- ¡E ti, co teu…, no ventre!

-¡Deus te oia, Deus te oia, pero, ou é que non sabes pedir, ou Deus non nos escoita! ¡Teríamos que dicirllo de día…!

-Prometíchesme ir ao Xinecólogo, e vaste esquecendo.

-¡Non esquezo, non, pero, con ese Xefe tan absorbente, tódolos días me deito cansada, e levántome pouco menos!

-Agora que me lembro: Tes uns parentes en Cuerres, arriba de Covadonga…, que che trouxeron un bo regalo daquela, cando viñeron á voda!

-¡Ah, si; a meu primo seica lle chaman “El Gallego de Cuerres”! E se nos regalan queixos, dos deles, da súa fábrica, ¿que facemos?

-¿Como que facemos: aceptárllelos! ¿Non din en Asturias que, gallegos y asturianos primos hermanos, pero que os primos somos nós? ¡Que mellor ocasión para demostrarlles o contrario!

-.-

O “Bolaño” tirándolles o bolo e mailo año.

بِالهَناءِ والشِفاءِ

¡Que aproveite!

Bsahah!

-Xulieta, esta Aisa estásenos galeguizando; está logrando o que non puido facer o seu Al Mansur: entrar en Lugo, comer en Lugo, que tivo que conformarse co bolo e mailo año que lle tirou desde o adarve aquel defensor, o primeiro dos Bolaño! ¿Viches o capón que nos ten na neveira? ¡Dá para sete, e vai sobrar!

-A min nada me dixo...; será cousa de miña nai, que se porían de acordo para o menú navideño.

...

-Non o comprei; aquí teñen a tarxeta do señor que llelo trouxo...

-¡Da aldea tiña que ser...; un estúpido! E para máis comprometernos, mira o que puxo aquí: “Este capón é só un recoñecemento polos favores que me fixo”.

-¿De que te estrañas: tamén sabe Dereito, Do ut des!

-¡Nunca outro favor lle fago; que vaia comprometer á nai que o pariu! Semellante paifoco é capaz de declarar ante o Xuíz se alguén me plantase unha querela! ¡Maldito paifoco! Temos que desfacernos desta proba acusatoria, inmediatamente!

-¡Xa; meténdoo no forno da cociña, antes hoxe que mañá!

-¡Frío, frío! ¿Non me tes falado dunha profesora túa, de canto, ou de música..., algo así, que sempre te tivo en moito aprecio? Daquela mete ese capón nunha bolsa grande, desas frigoríficas, e que llo vaia levar Aisa; nun taxi que sexa! E ti poslle, nunha tarxeta das nosas, das particulares: “Tan agradecida lle estou, que nin de casada a esquezo. Felices festas”.

A decisión tomouse, ipso facto, e pintoulle ben, non só á Profesora senón á Aisa, que recibiu propina dobre: unha, por leva-lo pito, e outra, de agradecemento da receptora, pero..., ¡cousas de Lugo, xenerosidades de Lugo, ecos, correspondencias de Lugo, pois ao día seguinte, á mañá seguinte, sen ninguén na casa, que Aisa ía na praza, alguén deixou un capón diante da porta dos Montesco-Capuleto! Aisa, ¡que outra cousa podía, ou debía facer!, pasou para dentro o agasallo: neveira e..., tarxeta! Aberto o sobre polos señores Montesco-Capuleto, outra mensaxe, pero esta vez dun devoto da señora: “Dona Xulieta, é pouca cousa para o que lle debemos, pero faríanos un honor se o goza tal e como vostede se merece”.

-¡Romeu, é a nosa bolsa, a mesma; a mesma na que llo levou Aisa á miña profesora! Se non fose porque o trouxeron con esta tarxeta, outra, distinta, doutra familia, teríamos que pensar que nos fora refusado..., aquel, o de marras!

-¿Refusado un capón...? ¡Iso fixémo-lo nós, tan só nós, e non precisamente por escrúpulos éticos senón por puro pragmatismo! Isto andou de man en man, pagando favores sucesivos; quizabes unha ducia, ata que deu con estes agradecidos, cos teus amigos!

-¿Que facemos, agora; mandámolo para Cáritas?

-¡Non muller, que se teñen algún compromiso…, igual volve a funcionar a ruleta, e témolo aquí por enésima vez! Chama a túa nai para que lle explique á Aisa a mellor forma de preparalo, que ela terá experiencia.

-¡E non vai ter, coa de capóns que lle teñen regalado a meu pai; ¡tantos anos de cacique do franquismo!

-.-

Pasa a

BAILANDO NA PUNTA DUN FUSO

-II-

Xosé María Gómez Vilabella