CAMPO VERSUS CIDADE -IV-

.../...
 

¡Si, son mazás, auténticas, directamente da árbore, sen cámara nin intermediarios; mazás do paraíso, do meu, meu e das “Andoriñas”! ¡Ai Eva, Eva, que pouco soubeches escoller! Foi unha pena, un erro, pero, xa foi! O que compre facer, agora, é rescatar aquel Paraíso, renacer Galicia, renacer en Galicia, onde, a Deus grazas, aínda conservamos un anaco do Edén. É ben fácil: ¡Declararlle a guerra ao eucalipto e volver ás hortas, aos grelos, ás mazás…!

¿Ás mazás? ¡Si, ás mazas, que se dan nunhas árbores chamadas maceiras, pomares, árbores das pomas…, dá igual, pois o hábito non fai ao monxe; onde non se dan, onde darían algo por comer das ecolóxicas, directamente do cesto, é nos rañaceos, aló arriba! Esas loucuras dos especuladores, que contaron coa complicidade dalgún arquitecto, dalgún arquitecto urbano, que non urbanista, son estériles, son inútiles, son falsas ata no nome, pois iso de rañar o ceo é mentira; ¡as mazás si que congracian o ceo, o ceo da boca, o do padal, pero non se dan nas azoteas, pois nestas, ao sumo, macetas, macetas de bonsais! ¿Bonsais, árbores castradas, bonsais daqueles dos monxes taoístas; é que segue habéndoos…? ¡Si, lamentablemente: taoístas de cidade, taoístas de occidente; desapareceron os eunucos daqueles faraóns, pero resucitaron os taoístas! Daquela imos de cu, retrocedemos!

¿Que sabemos do Paraíso? ¡Algo importante: que tiñan maceiras! Pero igual que pasa agora cos cogomelos, había que distinguir, entre o bo e o malo. ¡Pois vaia problema; se só era iso…! Daquela, os orientadores da política económica deste país, por que non promoven a volta, o retorno, ao Paraíso? ¡É unha cuestión de asentamento, de poltrona; afixéronse a ela, e, créndose faraónicos, seguen esperando que os escravos lles acheguen a cesta das mazás, pero eu non penso facérllelo; que baixen á horta, que planten pomares, igual que fixen eu, e iso que tamén son faraón, pero, de min mesmo!

-.-

Conteille á miña Liquidambar que na Coruña hai unha torre altísima, desde a que se ven os ruantes do tamaño das formigas. Escandalizouse de mala maneira, e iso que non lle dixen a verdade enteira: ¡Non son formigas senón chicharras! –Aclareille a situación máis tarde, e agora fun sincero, pois as formigas almacenan e gardan os graos para o inverno; mentres, os coruñeses gardan os euros que trouxeron da emigración en…, en Caixas de Aforros!

Para ir por doses, outro día falareille da polución que rodea a susodita torre; ¡ah, e tamén de que as oficinas da telegaita situáronse no último piso dela, acaso para ter unha visión máis exacta e máis global deste país! Cando o faga vaime contestar que as comparacións sempre son, sempre foron, odiosas, pero, a verdade é a verdade!

-.-

¡Media volta, Ar! ¡Xa, e quen desenraíza os eucaliptos? Non me excomunguedes; nesta ocasión, a min, non, que estou plaxiando, plaxiando dun estudo feito polos “Bosquihermanos”, na data, xa remota, do 17 decembro do ano 2008. ¿Foron profetas? ¡Opinade por vos mesmos! Daquela apuntaron que:

“El  eucalipto constituye un competidor esquilmante para la tierra y el resto de flora. Los problemas que acarrea esta especie son incluso mayores que los que ocasionan las plantaciones de pinos. La plantación de eucalipto, que es una especie exótica procedente de Australia, provoca la destrucción de la fauna y de la flora nativas (debido a sus compuestos terpérnicos que tienen un alto poder antigerminante anulando el desarrollo embrional de las semillas que puedan caer en el suelo y también la flora bacteriana y fúngica, convirtiéndolo en estéril). Se demanda una gran cantidad de agua tanto para plantar el eucalipto como para la producción de celulosa en las fábricas, lo que provoca el agotamiento de las fuentes de agua, sin hablar del uso extensivo de agrotóxicos que envenenan ríos, arroyos, capas freáticas, etc. Las empresas niegan todos los efectos negativos y dicen que plantar eucalipto es mucho mejor que tener pastaje. El impacto ambiental está garantizado. En algunos lugares del mundo la selvicultura de eucalipto está provocando incluso un éxodo rural”.

¿Non queredes desenraizar os eucaliptos; non? ¡Entón comede follas, sexan de eucalipto ou de papel, que eu logo me irei ao Ceo, con permiso do Xefe, e daquela, desde Aló Arriba, ben me vou rir dos incrédulos! ¡Iso, uns por crédulos e outros por incrédulos! De momento, se facedes o favor, contestádeme esta pregunta inocente: ¿Que prexudicou máis á nosa Galicia, a burbulla inmobiliaria ou a eucaliptal?

-.-

Os banquetes foron a máis, pero aqueles, os campestres, eran…, auténticos!

Pan trigo, ¡da cavada, sen químicas!, tortilla, queixo, viño, e…, fraternidade veciñal! Nesta festa do San Cosme, en Gondel, pero noutros lugares, tamén! Agora, se é de vellos non van os mozos, e se é de nenos tampouco; os mozos teñen os seus botellóns en parcería coas curuxas, séxase, en lugares recónditos, a altas horas de noite. ¿Canto pasou disto? Máis ou menos, medio século. Daquela, dentro doutros cincuenta? ¡Para entón o máis probable é que nin banquetes haxa, e de celebrarse terá que ser na lúa; na de mel, non, na outra! ¿Por que? ¡Porque na terra, se segue contaminándose, ata se envelenará o condumio!

Esta, visible, fraternidade non sempre era permanente entre veciños; ah, pero nas festas relixiosas, patronais, nos santuarios, todos irmáns!

-.-

¿Lémbraste, Paquiño, Paco Otero Besteiro, escultor ilustre, honra e prez do Corgo, agora que estás Arriba, e tés memoria, agora que tés presente, todo en presente? Foi aquí, exactamente aquí, na mesmísima boca da estación de Metro Red de San Luís-Gran Vía. ¿Colliches a onda, sincronizas?

O noso común amigo, aquel erudito paisano, Manuel de Rivas Reija, escribírame, ¡que pena, non conservo a carta, con tantas viaxes e traslados…!, para pedirme que fixese de cicerone teu, maiormente nos primeiros días da túa chegada a Madrid, que ías incorporarte á Escuela de Bellas Artes de San Fernando… Non podía faltarlle a Rivas, do noso condado común, Flammoso (Chamoso), mecenas e amigo de tantos principiantes; non lle faltei!

Ti eras un tanto…, direi, orixinal, pero en xeneral conxeniamos ben, do mellor. Non lembro con claridade de onde viñamos aquel día, pero ata me parece que era do Museo Cerralbo, alá abaixo, por Ferraz, onde facía garda, daquela, Lameirón de Arcos, outro amigo meu. O que teño claro, que xa nunca se me esquecerá mentres me quede un chisco de memoria, foi do tema daquel día. Ías coller o “metro”, e eu seguiría en dirección ao Pabellón 20, do Banco de España, onde meu primo era Conserxe… Falamos, ou máis exactamente, falei, de que estaba canso de dicirlles aos madrileños, cando se rían de min, do meu acento, que Franco, tan admirado e tan temido entón, tamén era galego, pero, nin con esas!

Ti, daquela, que en vez de ensinarche eu, en moitas cousas ensinábasme ti, parácheste, e dixéchesme: -Vouche demostrar que nos ganan en pasmóns estes madrileños. Apuntando co dedo á parte de arriba do edificio frontal, ese monstro da Telefónica, deches en dicirme en voz alta: -¿Pero é que non o ves; si, alí, nesa terraza; e que non acuda ninguén para evitalo…! ¡Cando se canse de dubidar, tirarase, de contado…, e vai acabar feito fariña, de tanta altura!

Seguiches falando, falando e apuntando, e eu, desconcertado, veña abrir os ollos, que non dexergaba ao presunto. Deu en arremuiñarse xente ao redor de nós, esforzándose por ve-lo presunto suicida, e se cadra, compracidos do espectáculo. A min entroume un cánguelo atroz, e tirando de ti pola chaqueta conseguín levarte ao ascensor do Metro. Aló abaixo, ben cabreado:

-Paco, que fixeches, que se non tiro de tiro de ti, estes madrileños, de enganados, eran capaces de lincharte?

Otero, riuse de min, a callón, espetándome: -¿Convénceste de que os madrileños son uns papóns? ¡Eu, un simple galego recén chegado a Madrid, e fun capaz de enganalos!

De alí en diante non volvín a avergoñarme do meu acento, nin do meu chapurreo. ¡Grazas, Otero Besteiro, grazas vello amigo, escultor e filósofo, un galego audaz, un bo retratista, da xente e das cousas!

-.-

Eu, pecador, confésome de que esta noite tiven un mal sono, un pesadelo pesadísimo: Soñei que os nosos mangantes…, perdón, que xa espertei, así que debo dicir, os nosos mandantes, non eran españois, senón infiltrados… En soños, digo, estiven acordándome daquela definición, aquel equívoco, de cando Franco cambiou de cuñado…; perdón outra vez, que quixen dicir, de disfrace, iso de que URSS significaba, Único Responsable, Serrano Suñer! Daquela, pequei, ou non pequei; somos responsables dos episodios soñados?

Pero, de primeiras, Padre Francisco, vostede, que vén da Arxentina, ¡medio españois, medio italianos!, pídolle que teña paciencia comigo mentres llo explico, para que me aplique a penitencia correcta. Decátese de que os pesadelos son involuntarios; que me compraza neles é outro cantar!

O que non foi sono, senón realidade, é o meu recordo daqueles anos do Protectorado, nos que descubrín que os protectores non coñecían, ¡nin de lonxe!, aos protexidos: Non había un que tivese lido o seu Corán; máis é, que eu mesmo lle tiven que pedir ao vello Marlasca, aquel libreiro de Sidi Ifni, que me encargase un, ¡en francés!, que lle oíra ao Ordenanza do Banco, Si Hossain, que na Zona francesa si que os tiñan, e si que os lían…, para coñecer mellor, para entender mellor, aos seus “protexidos”, pero a omnisciente España non os precisaba: ¡tiñamos ciencia infusa, e iso desde o ventre materno! ¿Nesa ciencia, entraba a arabía? ¡Non entraba, que saía, pois España tiña de tradutor - confidente ao Hamido, que era…, dos deles! Por ignorar, aqueles dirixentes ata ignoraban que o fundamento histórico para que Capaz fose capaz daquela ocupación do ano 1934 estribaba en que Ifni era, fora, séculos atrás, unha pesqueira española. ¿Unha pesqueira…, sen porto? ¡Non tal, pois cando Franco preguntou se estaba feito aquel porto que el mesmo mandara facer na súa, única, visita ao Territorio, presentáronlle a fotografía dunha maqueta que fixeran para face-lo porto proxectado, e con iso, aquel espada, ¡a máis limpa do Occidente!, quedou satisfeito, compracido, exclamando: ¡Arriba España, y felicito con el mayor entusiasmo a la Dirección General de Marruecos y Colonias; ah, y que no se les ocurra, jamás, cambiar esta nomenclatura por la de “Plazas y Provincias Africanas”, que lo consideraré un crimen de lesa Patria!”.

Si, Padre, que me estou indo do tema… O fundamento do meu sono, do meu pesadelo, foi entrar nunha desconfianza atroz: ¿Os prebostes da Alta Política, da Alta Administración española, son, ou non son, españois? Afondando nesta dúbida metodolóxica, tirei a conclusión, errónea por suposto, e como tal, pecadenta, de que non, de que son infiltrados dunha potencia estranxeira, inimiga…; ¿volverán os rusos, ou serán os URSS? O meu razoamento naquelas sen razóns foi este: Se realmente fosen españois, españois nados aquí, nesta pel do touro, aínda que non pasasen polas Escolas de Comercio, Económicas, ou Empresariais, deberían saber, saberían dende o berce, como é España, o que ten, o que é capaz de producir, de mellorar, de exportar…; en definitiva, que os tales ditadores, os actuais, ou son tan burros coma don Hermenegildo, admirado da foto que non do porto, ou tiñan que saber algo…, ¡algo!, de materias primas, e non conformarse con maquetas elaboradas polos seus conselleiros, tan burros, ou tan pícaros, coma eles!

Padre Francisco, ¿verdade que estou pecando, gravemente, con estas apreciacións, profundamente oníricas? Pero o Papa, que coñece ben aos latinos, díxome: ¡Non volvas a vista atrás, que che pode ocorrer aquilo da muller de Lot, que por contemplar unha vez máis a súa Sodoma, aquela sodoma dos maricas, volveuse estatua de sal! Por se acaso, voulle facer caso, pois, en definitiva, os soños, soños son, que xa o dixo Calderón de la Barca por boca do seu Segismundo:

Sueña el rey que es rey, y vive
con este engaño mandando,
disponiendo y gobernando;
y este aplauso, que recibe
prestado, en el viento escribe,
y en cenizas le convierte
la muerte, ¡desdicha fuerte!
¿Que hay quien intente reinar,
viendo que ha de despertar
en el sueño de la muerte?

Sueña el rico en su riqueza,
que más cuidados le ofrece;
sueña el pobre que padece
su miseria y su pobreza;
sueña el que a medrar empieza,
sueña el que afana y pretende,
sueña el que agravia y ofende,
y en el mundo, en conclusión,
todos sueñan lo que son,
aunque ninguno lo entiende.

Yo sueño que estoy aquí
destas prisiones cargado,
y soñé que en otro estado
más lisonjero me vi.
¿Qué es la vida? Un frenesí.
¿Qué es la vida? Una ilusión,
una sombra, una ficción,
y el mayor bien es pequeño:
que toda la vida es sueño,
y los sueños, sueños son!

-.-

¡Se Pondal lles cantou aos pinos, e iso que llos plantaran outros, eu, que son máis práctico e menos altivo, cantareilles ás castañas dos meus castiñeiros!

Tres, tres en cada ourizo,

unha trindade por obra e graza da outra,

que así nos concedeu este manxar de deuses

mellorando aquel maná do deserto.

Veñen ao mundo nun berce de espiñas,

veñen protexidas

para que non as comamos antes tempo;

veñen espiñando para que non as abra

xente inexperta.

¡E cando non caen de seu,

só obedecen a panca do varexador experto!

¡Milagre tras milagre!

Nese sudario pasan á ouriceira,

agardando que as resucite,

no seu momento, no seu inverno,

un labrego famento.

¡Señor, dános o pan de cada día,

e de sobremesa que nunca me falten

esas castañas

das miñas castiñeiras,

que por algo e para algo

as plantei

de casado con unha Castiñeira,

de Hermunde nada menos,

que son a mellor froita desta terra!

-.-

Das Ordenanzas de Carlos III (1768): 22. Ningún Soldado podrá exigir, en el alojamiento que tuviere, otra cosa que, cama, luz, agua, vinagre, sal, y asiento a la lumbre:  y  el que maltratare a su Patrón se castigará a proporción del exceso. Meu avó, que se tiña por, ou era, Celador de media parroquia (da Campá para abaixo), seguíaas a raxataboa, expresión que usaba acotío, e non só cos soldados en manobras, que daquela os do Campamento do San Cibrao de xunto a Lugo chegaban a miúdo a Montecubeiro, fose levantando planos ou en simples manobras, senón, e máis ben, con aqueles mendigos de porta a porta, tan abundantes na posguerra. Tiña as quendas anotadas nunha lousa, e só salvaba delas aos camareiriños do lugar.

Aqueles mendigos recibían, ademais do antedito, pan e unha cunca de caldo; de haber algo na pota, unha boa tallada de carne, ademais do queixo. A cama, de ser en tempo frío, consistía nun feixe de pallas, para durmir diante da lareira envoltos en dúas ou en tres trapeiras…, pouco menos que os señores da casa! Non se lles poñían colchas de lá por se traían pulgas ou piollos.

Aló van dous séculos e medio, pero son poucos, que non chegaron para mellorar a humanidade, o humanismo da humanidade. Claro que aquilo era na aldea, no campo, pois na urbe sempre fomos máis atrasados nisto da urbanidade, que nos enganan as verbas! Hoxe en día vemos un mendigo, ¡un, non, ducias deles!, durmindo na beiravía, como moito enriba duns cartóns, e ben poucos lles soltan unha moeda, un euro, sequera para pan! ¿Como lles chamaban a aqueles caritativos do século XX? ¡Xa o teño: paletos! ¿Paletos, ou sexa, de “palo”, tesos coma garabullos? ¡Outra verba desfigurada, desnaturalizada, pois de pau, de pau podre, somos nós, estes da capital! ¡Deus, como imos rilar os dentes estes cultos do XXI cando nos mandes durmir nas lareiras do inferno; aterecidos de frío, pero, nas brasas! 

-.-

Pros e contras. Cara e cruz da moeda.

Análise superficial.

¡E tan superficial que é, que ten que ser, pois a socioloxía deste mundo mundial tende a infinito; ¡é infinita! Cada persoa, cada familia, un mundo, sen nada ou pouco que ver entre si; nin sequera entre irmáns! Máis é, pois, aínda que non lle chamemos “cambiar de chaqueta”, os meus pensamentos de hoxe difiren dos de onte, e xa non digamos dos de antonte, así que, ¿como me portarei mañá? ¡Chi lo sa, que din en Italia, herdeiros que son dos filósofos gregos!

Para comezar, unha simple retrospectiva: Caín cultivaba un horto, e Abel gardaba as ovellas; así complementábanse! Nisto, o diabro, de aburrido que estaba desde que Deus lle quitara o cargo de príncipe da luz, volveuse tenebroso, e enturboulle a conciencia a Caín: ¡Faite co de teu irmán, que así serás máis rico! Aí, precisamente aí, comezou a cousa dos marcos, e cos marcos, o pecado de cambialos de sitio. Ao respecto, as películas do Oeste americano son elocuentes. Tardou en haber pistolas Colt, pero o estilo é vello: ¡Quitarlle a terra a quen a viña traballando!

Refería miña santa nai que, en tempos, un veciño do seu lugar de procedencia, fíxose con unha casa, de nobreza, e por ende, de amplas extensións, pero aquel cacique non tiña abondo para a súa cobiza, e utilizou aos veciños para que lle cerrasen, para que lle paredasen, unha infinidade de terreos que tiñan o tratamento de comunais. Aqueles, ¡aqueles escravos do século XX!, obedientes ao cacique, anos despois acabaron pagándolle o quinto dos mollos cada vez que o señor ¡lles concedía! cavar unha fanega daquelas chousas. Isto foi onte, pero antonte, e de aí para atrás, a mesma historia. Con estes antecedentes, que arrancan da mesmísima expulsión do Paraíso, ¿como vai haber criados fieis? ¡Imitan aos amos!

Nesta Galicia dos meus pecados, no seu rural, predominaban dous: As augas de pilla-pillota, e mailo cambio, a falsificación, das superficies. O das augas arranxárono os tractores, pois resultaba máis cómodo subirse a eles e arar montes, convertelos en pasteiros, que madrugar coa roda ao lombo para atallarlle ao veciño. En canto ao dos marcos, iso de ampliar as fincas rabenándolle ao veciño, de primeiras arranxouse co esforzo de amurallar as leiras con auténticas murallas chinas, esas paredes que agora, derruídas, serven de cova para os lagartos; e de segundas, que, ao plantarlles eucaliptos, xa non se ven os marcos, e ninguén cobiza ni se toma a molestia de volver a cambialos de sitio, haxa ou non haxa paredes.

Isto na parte negativa, pero, na positiva? ¡Nunca a familia foi tan familiar, nin os veciños tan veciños, como na era agrícola, nesa de onte! Prestábanse ferramentas; cedíanse un pan, para que chegasen á fornada sen agoiros; axudaban a mallar…; acudían á casa do veciño para darlles os parabéns aos noivos, e non para verlle o vestido á noiva, pois ía á igrexa co de sempre, co dos domingos…; participaban nos prantos…

Ben; con isto sabido, ao incorporarse á cidade, que? ¡Nunca se fixo sen levar un xamón por diante…, por se acaso! E a continuación, as oportunidades ían e viñan, segundo fosen ou viñesen os padriños. Os burgueses levantaron pazos coas pedras dos señoríos que se ían esmorecendo. Como non tiñan con que manter os cabalos, inventaron os autos. E a xente, fartos de tanta xente ao redor, deu en negar o saúdo, ¡nin sequera no ascensor! Día chegará en que as vodas urbanas se fagan por ante Notario, e sen testemuñas, que nin falta lles farán…, por iso de que os Notarios son, ou dan, a fe pública!

Daquela, ¿melloramos? ¡Os intelixentes din que si, pero eu, que sego sendo un aldeán, e por tanto, miope, prefiro aterme ás castañas dos meus castiñeiros!

-.-

¿En que se parece un pote colgado dunha gramalleira

á España da primeira década do XXI?

Lección de Economía apocalíptica para alumnos intelixentes

Hai moito tempo que o escudo de España deixou de ter xugos e frechas? ¡As frechas desapareceron no século pasado, pois os rapaces de hoxe en día nin frechan nin son frechados; o de agora son atumes, unhas atumes liviáns, uns papeliños engomados, que por iso se di, ligar! En canto ao xugo, ás cangas, renóvanse cada catro anos, mais, para disimular, no dicionario da Constitución lese, puxeron, listas cerradas!

As aguias, aquelas aguias imperiais fóronse, e como a natureza ten horror ao baleiro, esa fauna foi substituída por falcóns. ¿Quen, como, e cando? En tempos había, houbo, esculcadores, para amaña-los casoiros. Pois ben, se cadra inspirados niso, agora temos propagandistas da fe, que utilizan os subornos monetarios como carnada para mante-los seus falcóns. En definitiva, que fan os falcóns? Voan, voan alto, de casa en casa, e descenden ata a mesmísima lareira polas mesmísimas antenas, sexan da radio ou da tele. ¡Ao menor descoido, atrápante, e de paso póñenche cadeas, unhas cadeas peores cás letras de cambio, pois átante a catro anos vista, séxase, longo prazo!

A todo isto, o pote, que? Os potes de agora serven para cocer, para abrandar esa pel de touro á que chamamos España. ¡Iso, España, que deixou de chamarse Hesperie, (cuniculosa), pero só foi de nome pois seguimos sendo “terra de coellos”, que así nos denominaron os fenicios, séxase os traficantes, agora chamados financeiros! O pote ponse a ferver, atizado polos políticos, de xeito tal que, cando máis ferve, canto máis se lle activa a circulación, a ebulición, máis vapor, máis  subirse ás nubes. E, ¿que son as nubes? Para que o entendas: Agora chámanlles “paraísos fiscais”. En definitiva, que o contido do pote evapórase, e, salvo que lle vaiamos engadindo algo, tal que produtos exportables, pois aquel ouro da Torre de Sevilla esgotouse, e o depositado en Rusia, tamén, chegará un día no que o pote se baleirará definitivamente. ¿Daquela, que? ¡Vouvos suspender, por torpes! Daquela só queda vender o pote ás potencias estranxeiras, como chatarra, que para outra cousa non servirá.

Das gramalleiras, que, que aínda non falamos diso? ¡Ao non haber potes, nada mellor que colgar eses falcóns das propias gramalleiras, e asalos vivos, tal e como facía a Santa Inquisición para espanta-los diabros, que por algo lle chamaban así, Santa!

-.-

Para elegancia, a cidade; todas, a cal máis.

Palacio de Justicia. Coruña.

Las tres gracias. De Pedro Pablo Rubens

Dixo aquel Mañico cando visitou en Madrid o Museo del Prado: -Ridiela, lo que son las mujeres, que no tienen pa ropa, y se retratan! Acordeime diso esta noite ao pasar pola Praza de Galicia: -Ridiela, o que é a Xustiza, que seica vai lenta por falta de persoal, e…, ilumínase por fóra, toda a noite! Mais, de ben pensado, non teño, non debo, pensar mal, pois fano seguramente para erradicar ese dito de que “A Xustiza é cega”; ¡claro, ilumínana, por iso! Por outra banda, se é certo que en España a Xustiza está excesivamente vinculada ao Goberno, ¿por que non vai ser ostentosa coma eles?

Eu tiña por economizador ao meu fillo, que tamén se chama Pedro Paulo, (economista é a miña filla), pero mira ti por onde xa sei a quen imita: ¡Ao seu tocaio, a Pedro Pablo Rubens, aquel que aforraba na pintura dos vestidos, que por algo non llelos puxo! ¡É ben certo que a Historia repítese! Economizar, ¡no deles!, tamén é a arte dos políticos.

Falando da Historia: ¿Cando deixaremos de ser fantasiosos nesta España dos meus pecados? Aí está a miña aldeíña, que saltan os “chumbos” cando conectan as muxidoiras, e aquí ao lado, nesta Herculina, ¡Herculina, que non hercúlea!, vas polos Cantóns adiante e tes que levar gafas de sol, para non cegar: ¡Ademais dos farois municipais, un cada cinco metros, tódolos edificios competindo en iluminación externa, que mesmo lle damos envexa á Vía Láctea! ¡Así me explico que haxa tantos desertores do arado: alí non teñen potencia, nin para muxi-las vacas!

Eu estudara que,  P = E / t. ¡Esta é a clave: Potencia igual a Enerxía, PERO, dividindo polo tempo! ¿Polo tempo? ¡Si, polos tempos que corren! En Marrocos, por exemplo, están máis civilizados cá nós, pois din, así por un dispendio calquera: ¡Vesaf la fantasía! Fomos ao Protectorado para protexelos, para ensinarlles, e mira ti por onde, xa en Córdoba sabían máis cós do Norte!  

-.-

Se na situación actual desta España pecadenta, pecadenta e imprudente, que foi capaz, no 1702, de tirar ao Caribe a metade dos canóns dos seus galeóns para poder arrapiñar unhas toneladas máis de ouro e de prata, alguén me pedise unha definición da verba “cidade”, eu respondería que se trata dun conglomerado amorfo e silente de persoas que deixaron, ou pretenden deixar, de vivir coa suor da súa fronte para pasar a facelo coa suor do de enfronte.

Hoxe, para variar… Farto de tanto mass media, de tantos criterios como persoas, desde as doutas aos marulos, fixen, optei, por botarme á rúa, e tomarlle o pulso, os latexos, persoal, directamente, a esta cidade da Coruña, na premeditación de que as outras deste país, desta pel de touro, ¡deste país dos touros!, igual teñen bastante, (bastante = demasiado), en común.

Subín aos autobuses de tódalas liñas, ¡a todos, en todos, todo o seu recorrido!, que ata non sei se o farán os alcaldes… (En Lugo houbo un, Manuel Portela, que seica lle pasaba revista á súa cidade, tanto por dentro como por fóra das murallas, día si e día tamén, sen escolta nin secretarios!). ¿Que descubrín? Así, de primeiras, que as cidades actuais son un cemiterio enorme, monstruoso, no que os panteóns chámanse, e son, rañaceos, e as rúas, ¡cuadras, din os americanos, con bo criterio!, non sempre perpendiculares, están saturadas de formigas…, ¡de formigas, non, máis ben de chicharras!, baixo forma de homo sapiens, aos que lles vin os zapatos, algún de tacón altísimo, auténticas torres “Eiffel”, que as cabezas non, pois case todos andan abatidos, como unha multitude de defuntos rezando polos seus, polos seus defuntos.

Cando os buses facían parada, oía eu unha voz estraña, como de ultratumba, que repetía: ¡Vaia merda de mundo este que nos deixaron os nosos entregos! E todos, ¡pero todos!, ao meu redor, xa digo, abatidos, silentes, sen un sorriso que levarse á boca. ¡Deus, -exclamei, para os meus adentros-, este cadro social, actual, é dantesco!

Neste purgatorio, que igual é antesala do outro, a pregunta que se lle ocorre ao máis lerchán é: ¿De que vive esta xente, esta xente do asfalto, que non teñen un mal palleiro que abrigue un can, como dixo aquela Ifixenia das Cavozas? Iso é verdade: ¡Aquí non hai palleiros, porén, nas panaderías, venden pan! ¿De onde lles vén? Se, polos menos, houbese fábricas, exportación…, pero tamén baixei ao porto para comprobar, ou desaprobar, esta intuición, e…, ¿que encontrei alí? ¡Unha descarga ininterrompida de containers, con mercadorías importadas! Daquela pregunteille a un Vista de Aduanas, ¡dixéronme que o era, e ata o sería posto que era o único que cravaba os ollos naquelas caixas monstruosas!, se estaban alí, amontoados, en espera dun barco que levase os nosos produtos, as nosas exportacións, alén dos mares, ¿e sabedes que me respondeu? ¡Que se fosen exportacións non habería, non faría falta inspeccionalas, que sobraría a vista dos Vistas!

En vista do visto, do visto pero tamén do dito polos Vistas, volvín para casa, máis famento que un can de palleiro, con presas para verificar se nos quedaba algo na despensa, algún produto de produción propia…, pois o que é de importacións, e de xente importante, ¡que se dá de importante, cando, de feito, nin formigas son!, viña farto.

-.-

As leiteiras

A leiteira de Vigo, de Ramón Conde.

Vigo púxolles estatua, e Lugo unha rúa. ¡Que menos! Cando se ía a Lugo nos coches de Liña, a iso dos quince quilómetros xa se atopaban leiteiras: as de lonxe, en burro; e as de cerca, a pé. ¿Quen se acorda delas? ¡Xa o dixen: os de Lugo, e tamén os de Vigo, si! Pero aínda houbo outro tipo de leiteiras: As que ían criar a Madrid, con detrimento dos seus. Téñolles admiración ás vaqueiras, pero ás outras…, un altar!

Neste intre chamou o carteiro así que parei de redactar… Non preciso seguir co tema pois tróuxome o número 884 da Irimia, “Do 23 de setembro ao 6 de outubro do 2013”, onde vén este “Editorial”: “…O problema do abandono rural é demasiado serio para deixalo na man dese pim-pam-pum partidario. Cómpre unha vontade de acordo, seria, desde abaixo, que lles obrigue a reaccionar. Hai que procurar crear redes de pensamento e acción por un medio rural vivo, crear foros e alianzas renovadas e plurais, sumar, marcar o camiño de acción a emprender, xa que estamos fronte a unha auténtica emerxencia nacional.- Estamos quedando sen medio país.

Estamos rotos e escindidos nunha esquizofrenia socio-económica e medioambiental: unha metade da xente no paro arredor dunhas urbes incómodas, ruidosas e crecentemente problemáticas e unha enorme superficie do territorio, cun altísimo potencial produtivo, que está deixado a monte.- Efectivamente, Galicia tende a ser asfalto e monte “a monte”, monte combustible, monte fatal. Non dan para máis os nosos gobernantes e os seus correlativos opositores? Non damos para máis como sociedade?”.

¡Cataplum! Acabouse o meu libro, pois, con este editorial, co transcrito, está todo dito, dito e…, ben dito!,  así que non teño nada que engadir; como dixo o inglés, No comment! Nunha cousa estaba errado: Que non son o único a falar só, que outros tamén o fan, pero non serve de nada…, porque non temos oíntes! Estamos nun país de xordos, e os audiófonos non entran na Seguridade Social; por algo será, digo eu!

Xosé María Gómez Vilabella

 -.-

ADDENDA

Do rural ao Instituto

Aquí o teño, aquí o pon: Ano 1942, ¡en castelán, segundo nos obrigaban daquela! Xosé María entende que non lle queda pechado o tema se non lle engado as miñas experiencias translacionais, na posguerra, campo-cidade, escola rural-Instituto, así que…, dúas palabriñas ao respecto, confesándome con humildade e con verdade:

¡Deus, que vergoñas pasamos, e menos mal que as fomos esquecendo ao ir adaptándonos! Con unha particularidade no meu caso, con unha avantaxe: que a miña casa natal estaba xunto da estrada, e por esa circunstancia crieime con auto de liña cotián que daquela era tanto coma un cordón umbilical con respecto á cidade, que ese privilexio tivémolo poucas/poucos.

Entrar en Lugo, pese ás súas miserias derivadas da Guerra, pese a que por entón non era das cidades máis adiantadas de España, con grandes ¿rusticidades? como eran as súas feiras, as súas leiteiras, os carros da leña rodando polo asfalto, etcétera, etcétera, era entrar no Ceo, outro mundo, outra xente, outros falares…, era, foi, un auténtico shock para aqueles nenos. Con iso e con todo, ao ir evolucionando, ao ir adaptándonos, ao perder aquela vergoña, aquel complexo, fixemos por esconder, por ocultar, as nosas bágoas, e así, aínda que o teño falado con algunhas compañeiras, con algunhas colegas, nunca elas me dixeron, nin eu o teño visto, que estas peripecias pasasen dos beizos ao papel.

Temos chorado, moito e a miúdo, cando nos reuníamos en privado, nas nosas pousadas, cos textos por diante, que se algún queda por aí, e se pode analizar, esas pegadas tiñan. ¿De que? ¡Igual, ou parecido, aos emigrantes, de morriña, e iso que daquela ser estudante era un ascenso, unha promoción, un premio, non ao alcance de tódolos rapaciños/as! Como pouco, xa viñamos doutro privilexio, o de ter unha escola satisfactoria, que tampouco abundaban, e sen unha preparación mínima non había Instituto acadable, fose en Conde Pallares ou en calquera outro lugar da nosa xeografía.

A vinculación coa aldea seguía de mil maneiras, comezando pola paquetería alimenticia que moitas/moitos recibían/recibíamos para complemento do hospedaxe, pero os transplantes sempre son, seguen sendo, traumatizantes, incluso para as árbores.

¿Hoxe en día? Particularmente na nosa Galicia, ¿onde remata o campo e comeza a cidade? ¡Se alguén o sabe, que mo diga, pois, para min, ese confín, está esvaído, desapareceu, ou case, afortunadamente!

Estrella J. Rielo Castiñeira,

Maestra de Primera Enseñanza

-oOo-

¿Que se lle pode engadir ou comentar á China Daily?

¿Cando se envorcará a clepsidra?

¿Cantos terán que morrer de fame para lograr o contrapeso?

¡Aquí demóstrase que unha imaxe vale por cen palabras!

¿Si, ou non si?

Xosé María