DE MÁMOAS E DE TALAIOTS -III-

.../...

Esta si que é unha vista bela, insuperable; ¡indiscutiblemente bela! Pero aquí houbo un serio incidente, que se nos evaporou Xesusiño, ¡visto e non visto! Cando deu aparecido por detrás dun pi, díxolle ao Isauro, en plan de queixa e por toda explicación:

-¡Ai, ho, vaia veciños máis desconsiderados que teño; si, vosoutros! Vin desde aló abaixo manteando nos largueiros do bus, ¡para pedir pis! E vosoutros, nada, nin con esas, que nin parastes a guagua. ¡Xa pensei que tiña que facelo a cano libre, polo propio ventanuco!

Isauro, sempre un boazo, ¡tanto peso como bondade!, compadeceuse do colega:

-¿E logo, irmán, cal foi o teu problema, deuche un torzón?

-¿É que non oes...? ¡Acabo de explicárvolo..., polo seu nome!

Tivo que intervir aquel chofer, o Jaume, pero fíxoo a vulto, que non é doado de entender un galego, e menos aínda se está de broma:

-¡Señor, desculpe con iso do seu pis..! Mire, aquí chamámoslle pi ao pino, así que pensei que se estrañaba da cantidade de pis, pinos, que hai neste outeiro..., e que quería chama-la nosa atención ao respecto... Para outra, cando volva por Mallorca, mérquese un dicionario..., ¡para entendernos!

Retardamos un anaco con aquelas explicacións, con aquelas disquisicións léxicas, así que, cando demos alcanzado á Delia, xa ía pola metade do seu disco. Isto é o que puiden anotar:

-... no século XIII, reinando Jaume II, que lle encargou ao seu Mestre, Pere Salvà, este híbrido que aquí vedes, unha síntese entre palau de recreo e fortaleza ao estilo clásico...; maiormente por se volvían aqueles mouros, aqueles despoxados, que se foran de Mallorca, os máis deles, a contragusto, ¡e coa chave na faldriqueira...! Por suposto que non llelo podo ensinar todo...

Interrompeuna Xavier que, como bo führer, adoita ir diante:

-¿Muller, qué non, nin sequera a min, que son o Presidente, o Vigairo desta tropa? Polo meu cargo pensei que tiña dereito de pernada; e logo que me gustan as cousas interesantes, todas, e todo a feito, sen reservas, ¡que para iso, para ver, nunca se cansan os meus ollos!

Delia era medio galega, de pai, xa o dixen, pero niso saíu á francesa, e por ende non entendía as nosas picardías, nin as anfiboloxías do noso Vigairo, así que lle respondeu a Xavier, con toda inocencia:

-¡Todo, non, que todo non llelo podo ensinar, faltaría máis; por exemplo L'Olla, que é unha cousa terrible, un antro mouro, negrísimo..., que fai desmaia-los homes!

Eu, pola miña parte, para escurece-la picardía, máis aínda, cambiei de tema índome ao meu, ás miñas simpatías asturicenses:

-Deliña..., ti que o sabes todo, incluso desas cousas escuras, ¡cóntanos algo acerca da triste, da negra prisión, do meu asturiano, aquel insigne Jovellanos!

Vaidoso eu, pero ela, culta, cultísima, aproveitou a ocasión para lucirse:

-¿Vostede quere referirse ao señor de Jove i Llanos...? Daquela, ¡que ben nos pintou telo aquí, preso, aí abaixo, na soidade destes alxubes..., que é o mellor lugar, o mellor crisol, para forxar estadistas e matemáticos...; próceres, en definitiva! Aquí abaixo, neste pozo, para distraerse, o señor Jovellanos compuxo..., ¡nada máis e nada menos que unhas táboas de logaritmos!

-De logaritmos, si, certo; esas argalladas que tanto lles deron que facer aos nipóns para dixitalizalas nas súas calculadoras...

Coido que nos explicamos bastante ben, ámbolos dous, pero a xente, que é algo coñeira, puxo cara de risa. ¡Culpa nosa, por saírnos do carozo!

Todo aquilo, aquelas xiras, foron demasiado á présa, visto e non visto, que estas panorámicas mallorquinas merecen todo o tempo deste mundo, así que recalamos, aos poucos, segundo estaba previsto, ¡previsto e financiado!, naquel establecemento dos corais. Por certo, ¡vaia cava, unha fervenza dela! Xavier comentou:

-Lembrádeme que lles suxira aos malladores de Meira que lle engadan cava, por arrobas, á súa sidra..., ¡para a próxima edición da malla! Non hai nada como visita-lo estranxeiro para aprender a trata-los turistas...

Naquel salonciño da recepción pasáronos un vídeo. Unha marabilla, outra, eses bosques submarinos do Mediterráneo, con reflectidos de mil cores, e tan abaixo, tanto, lo menos a cen metros. Daba xenio ve-los mergulladores, pica que te picarás naquel coral..., ¡que nin os louseiros de Silva!

Xavier, o noso Vigairo, ¡nunca ben ponderado!, fomentador que é da cultura, que ben o leva demostrado, díxolle, suxeriulle, ao Xesús:

-Rapaz, ti, que es Concelleiro de tantas cousas, isto que nos poñen, qué é, ¿industria, agricultura, caza, ou pesca, pois de todo parece ter? Fai algo pola túa parroquia, apunta estes adiantos..., ¡para aplicalos en Galicia!

Un "chist" inoportuno dalgún veciño ben educado, freou aquelas advertencias. Entrementres, aqueles do aparello, aquelas voces en off, foron comentando a cinta:

"El coral rojo existe casi que con exclusividad en el mar Mediterráneo, donde es, fué, explotado desde tiempos muy antiguos, principalmente para ser utilizado en joyería y como monedas o unidad de trueque, atribuyéndole, simultáneamente, poderes curativos y/o mágicos. El coral, como pueden observar en este fondo marino, necesita fijarse en rocas duras, expuestas a las corrientes submarinas..., donde la luz tiene, o llega, con poca intensidad. Crece abajo, siempre para abajo, pudiendo desarrollarse en la oscuridad de las cuevas y en otras oquedades..."

Despois daquela sesión, ¿científica, mercantil, embelecadora das mulleres, lavativa cerebral?, todos co padal gustoso, satisfeito, cheirando a cava, da boa, veu a crematística, para a que xa nos tiñan conquistado, ¡ben preparados! Por certo que aquí a nota deuna unha coruñesa, agregada aos de Pol, ¡seguramente atraída polas nosas xoldas, polos nosos divertimentos! Flamante ela, ben vestida, pronto se lle notou que quería retornar á súa Coruña fardando de xoias, ¡de xoias e de comenencias!

-¡Que non, que lle digo que non, que aquí trampean, que eu algo sei do coral; que os hai meirandes, que mo teñen dito...! Quéroos grandes, coma..., ¡coma talaiots! ¿Non nos estarán facendo, por tratarse de vellos, algo así coma aquilo que lle facían na Coruña á dona Carme, que lle escondían as xoias boas, as grandes..., por se non pagaba? Pois teño dabondo, que eu pago, ¡canto se me antolle! Aquí, non, que por traer, nin faldriqueira trouxen, ¡que son precavida! Pero aló, no meu pazo, na miña caixa forte... E daquela mándolles un xiro, tal que telegráfico. Poden inquirir, tal que no meu Banco, que eu sonvos da elite herculina... E se non, aí teñen un teléfono... Dúas casas, dúas, de pisos, na propia Marina; outra, no Cantón; outra, na Rúa Nova... E tamén Fondos... Unha conta aprazada, ¡de cen quilos! Diñeiro negro na miña caixa, na de alugueiro... E non se enfaden comigo, que se me dá por aí, compro este choio, ao contado, ¡e daquela van á rúa, vostedes, tódolos empregados!

Unha daquelas dependentas, bastante feminina pero enérxica, ¡coma unha leoa!, paroulle os pés; ou, por mellor dicir, a llengua:

-Señora, non insista, pois a súa solvencia..., ¡á vista está ! Por escoller, escolla, escolla canto queira, pero trátase de que estes "cotomelos" de coral, que así lles chamou vostede, o que é máis longos, nin máis longos nin máis grosos, ¡non llos hai! Se cadra baixando a douscentos, mais o caso é que ningún mallorquino se arreda a tanto..., ¡simplemente por compracela! Se lle prace, adáptase ao que hai, ao que temos; ¡cousa de humildade, señora, que iso é outra xoia!

O corro que lle formamos sobrepasaba aqueles do Amaro cando “regalaba” nas feiras... Pero a viúva, impertérrita, non calaba, nin á de tres, así que Delia optou por desface-la manifestación quitándose de en medio e achegándose ao bus, en clara indicación de que a seguísemos.

Despois daquelas incidencias, e daquelas compras, acomodados no asento de cada quen, mentres esperabamos pola coruñesa ilustre preguntoume a Guía, Delia, nun bisbeo:

-¿Vostede, que vén da Coruña, e que coñece á súa paisana, é tan rica, tan rica e tan famosa como se proclama? ¡Vaia tipa..., unha traca de sete estalos!

Para non opinar, engurreime dos ombreiros.

-Daquela estará esperando que lle constrúan un batiscafo especial, atómico, para que baixen ao piago, aos abismos, para ela soíña; ¡mesmo de encarga!

Quen lle contestou foi a miña muller, no seu papel de Secretaria de tódolos nosos secretos, dos da Asociación polense:

-Non, non fará tal, pois ao irse vostedes mudou de opinión, e deixeina mercando tres chilindradas, para tres sobriñas; cousa de nada, pois á nora seica a deixa sen herdanza... Oínlle dicir algo acerca de que os bos, os grandes, xa os comprará por aló adiante, tal que en Manacor...

-Esta muller confunde as perlas cos corais; ¡pois, aló ela! -Comentou Delia, farta daquela exhibición potencial, ¡de alta potencia!

A nosa Secretaria matizou, que tamén estaba aburrida daquela chufona:

-Deliña, ti ao noso, e non sufras por esta cousa do coral, que ben nola explicaches, a maiores do vídeo... A culpa deste feo incidente, a culpa remota, tena aquel promotor de vivendas da Coruña, por deixarlle un fortunón en vez de mandala á escola..., ¡ou ao reformatorio!

Mais o Garda, e iso que adoita estar calado, non llas perdoou á herculina, pois tan pronto apareceu, xa co bus aceso:

-¿Que, mercou; mercou e pagou? ¡Hai qué ver o pouco que avultan as xoias, tantísimas que compraría vostede e coubéronlle nese bolso...! ¿Mercounas das axeitadas, das súas, das grandes?

Ela calou, e os demais, tamén, que non era tempo, nin tempo nin ocasión, de darlle escola, ¡e menos, de balde! ¡Que a pague ela, xa que tanto rumba!

-De volta ao hotel, a lección da Delia versou maiormente sobre aquel home de prol, aquel mallorquino, ¡un de tantos!, Ramón Llull; tan home foi, que aínda hoxe se discute se era sabio, ou santo, pois iso de beato, nin ás beatas satisfai. Polo nosa parte, o noso portavoz, o noso Vigairo, Xavier, faloulles aos colegas do noso santo, un tal Díaz Sanjurjo, bispo e mártir..., ¡que aínda non debe ter altar en Mallorca pois Delia nunca tal nome oíra!

-Mira, Deliña, se foi mártir aquel home, aquel veciño da nosa bisbarra, casualmente tío avó desta Xosefina, que é neta dun tal Rielo Sanxurxo, que lles predicou, ¡en chino!, aos do Tong-Kin; ¡e nin así...!

Delia portouse ben, e o Jaume nada menos, así que ao remate daquela viaxe, daquela excursión do serán, ¡coralina!, as propinas encheron o cestiño da dianteira. ¡Todo, e para todos, felicidade! ¿Quen quere máis habendo desta, da boa, da pacífica?

-.-

O xantar..., ¡a escote!

Mércores.- A culpa deste contratempo foi da miña muller, pois o resto dos de Pol, Señoría, ¡inocentes! De vésperas, na sesión de sobrecea, aquela Rosa de Castro do Rei dixo, ou máis ben propuxo, que non sería mala cousa, xa que facía un tempo boísimo, leva-la merenda e comer de campo, tal que naqueles xardíns da Explanada de Santa Catalina... Iso caía, cae, mesmo por tras da muralla, ¡dos restos da muralla!, que na excursión dos corais ben albiscamos desde o bus aquela xente, doutra ou doutras excursións, satisfactoriamente enzoufados coa merenda naquel sitio tan abeirado, de boa raxeira... Como non houbera maioría na outra votación, na que se formulou para visita-los monumentos da Ciutat, pois... Da contraproposta ocupouse Ramiro, o Garda Ramiro, e supoño que o fixo para que a cousa fose absolutamente democrática, ¡coa oposición incluída!

-Nós, a Manuela e mais eu, neste caso disentimos, pois nin a miña muller, nin eu mesmo, ¡eu aínda menos!, nos expoñemos a que nos chamen a atención por comer nun sitio público... As leis da urbanidade son tan vellas coma os camiños, ¡e por ende, para vellos! Se aínda fósemos uns cativos da escola, nunha xira escolar, infantil, coa Mestra á fronte..., ¡daquela podería pasar!

Nesta desavinza a xente disgregouse, os máis deles para xunto da Elen, ao baile do salón contiguo, ¡para emborracharse de decibelios e queima-las cataratas cos restrelos daquelas luces intermitentes! O caso foi que por culpa daquela distorsión ninguén encargou, en Recepción, o correspondente cartucho da comida de campo. Ao día seguinte dixéronos na Conserxería, con bo criterio e de propósito, aquilo de, "Pitiño, tarde piaches, que ti, agora, ¡como non saltes da tixola...!"

Nova sesión, outra Xuntanza; matutina; con votación das emendas e todo iso, pero a maioría dos colegas optou por comer no propio hotel, desertando tan só a nosa equipa, a de Pol, que nosoutros debiámonos, por encima de todo, á nosa unión societaria: Xavier, Xesús, Xermán, Xosé María, Xosefina..., ¡tódolos X, amén de Isauro, por suposto, que este home, ademais de bo, é tan demócrata que sempre se vai coa maioría, ¡séxase, cos do X!

Apeámonos do bus na requetesabida Plaça de la Reina, e de inmediato, sen discusión, decidimos subir á Almudaina. ¡Deus, se é certo que chorou aquel Boabdil na súa Granada, qué non faría aquí, nestoutro paraíso, aquel Abú Yahya, daquela que caeu prisioneiro dos cataláns, aos que tantas veces tiña abordado nestas augas de tan rico botín!

Admiramos, con todo o asombro do caso, aquela porta dos estaleiros muslimes, corrida, hoxe, de sitio; de sitio e de forma, por obra e por culpa dunha pésima, dunha mala restauración. Seguidamente dirixímonos á evocadora Almudaina, na que cada curro ten unha historia, ¡polo menos unha! Historias estas, silentes ou non, ou non tanto, pois é relativamente fácil distingui-las pedras de factura romana daquelas nas que se asentaron os engadidos sarracenos. Aquí houbo un axeitado sucesivo, acaso indispensable para que non deixase de ser un palau real, actualizado, daqueles capitáns de tanta faixa, ¡e de tanta faxina!, feitos uns vicerreis..., ¡que vivían mellor có Rei!

Naquel punto meditamos e cambiamos impresións acerca daqueles avatares, pero moi especialmente nesa gran ironía de poñer un anxo, ¡un anxo medieval!, que outros din que é un guerreiro, no cume da torre sinistra, na dos calabozos, na das torturas... ¡Vaia burla, vaia sarcasmo!

Na Almudaina, no conforto desa Almudaina, se por min fose, se non estivese integrado nesta Irmandade Turística dos de Pol, nestes Grupos Altruístas de Lugo, quedaríame aló arriba, en solitario; preso, incluso, se tal fose mester; embelecado, confinado, nese salón gótico, arroubador, do Tinell. Tan só pediría libros, libros, libros..., ¡e catro discos de música clásica!

Algo así lle manifestei ao noso Xavier, a ese pícaro, a ese gran vividor. (Vividor quere dicir, que sabe vivir). Matizoume aquela cuestión cun guipio dos seus:

-Eu, de viúvo, tamén; pero en lugar deses libros, que me trouxesen, que revivisen, aquelas danzantes dos sete veos... E de sobremesa, unha provisión de viños de Binisalem; sobrasada, ensaimadas, améndoas, laranxas de Soller, licor de palo...; ¡a gloria mesma!

Ao cruza-la rúa, da Almudaina á Catedral, alí mesmo, nada máis rematar a escalinata, ¡oh sorpresa, o nunca visto! Unha rea de autos, "haigas" máis ben; limusiñas con choferes deses de gorra..., ¡que lles abrían as portas aos señoritos! A miña dona, que aínda conserva o complexo, a frustración, de terse casado por poderes, ante aquel espectáculo tan fastoso, non se cansaba de exclamar, abrindo e pechando, escarramelando os ollos, coma pas:

-¡Oh, qué marabilla! ¡Unha voda, unha voda solemne...; coma esas das revistas, tal cal! Veña, rapaces, axiña, entremos con eles; por aquí... Vide, pronto, pola porta, pola grande, pola dos señores... ¡Aí vai a noiva...!

O que é entrar, entramos, ¡pola grande!, pero con dificultades, a cóbados, que se amoreaba a xente; e logo que o Sancristán quería cerra-las dúas follas..., ¡para que non se coasen intrusos!

Xa dentro, no fondo da catedral, achegáronse moitos, aqueles que se vían máis importantes, os principais, ao noso Xermán, saudándoo afectuosamente. Palmadiñas no ombreiro e todo iso, ¡unha exaltación! Xermán, ¡de Agrelo i Trigo!, abraiado por completo, desconcertado, créndose nun soño, só atinaba a dicirlles: "¡Ola, señor! ¿Que tal...?". Pero, nunha desas, xa medio tolo, farto daqueles cumprimentos que lle resultaban inexplicables, o bo do Agrelo volveuse cara a min, pedindo socorro, e díxome á orella, con visible angustia:

-Chacho, Cronista, ti que es medio larapeto..., quítame destes apuros..., ¡que nunca outro favor che pedín!

-¿Larapeto, eu? ¡Quererás dicir, políglota!

-¡A ti qué máis che dá! Oes, ¿que chauchea esta xente, qué coño di, qué lles pasa, qué lles fixen..., todos a mazar en min..., ou é que me confunden con outro? ¡Nin que eu fose o Padriño; xa sabes, aquel da película dos mafiosos!

Naquel intre achegáronse a nós Isauro, Xesús, e tamén o propio Xavier, medio trenzados, collidos da man, comigo na estrema, e rodeámo-lo Xermán, discretamente, ¡para protexelo!, e de paso para falar en silencio, ao caladiño, das nosas cousas; baixo, baixiño, entre nós, esconxurando aquel apuro do noso colega, do noso veciño, consocio e todo iso.

-Francamente, non cho sei, -foi a miña resposta ao Xermán, -que isto é unha Babel. Uns falan mallorquino, e outros en italiano; mesmo en portugués... Casualmente nun portugués perfecto, ¡que nin que fosen doutores por Coimbra!

Nisto apuntou Xavier, que ademais de fidalgo, e doutras fidalguías, súas, naturais, é listo de raio, ¡un Vigairo, cun máximo de auctoritas!

-¡Para min está clarísimo! Así, alto, forte, guapo, ben vestido..., aquí ao Xermán, cos seus aires de gran señor, debe ser que o están confundido cun banqueiro, ou cun magnate deses das finanzas; e daquela..., ¡daquela é que esperan moito del!

O asediado, Xermán, estaba disposto a fuxir, ¡para o Parc de la Mar que fose, que Silva, a súa parroquia, quedáballe lonxe! Para un sitio calquera, onde non o confundisen, cando reapareceu a miña dona, ¡a nosa Secretaria!, que estivera do outro lado, aló dentro, aló arriba, mesmo por xunto dos noivos:

-Parade de elucubrar, que xa o sei todo; todo ou case todo. ¡Do pé á pá! Este cavaller é o señor Joao da Olivenza, un ricachón brasileiro... Ten o seu iate, ¡de tres paus!, aí mesmo, aí abaixo, que viñeron nel ata Porto Pi, e despois pasaron ás súas limusiñas... Díxome o Sancristán, que boa propina lle zampei para desatarlle a lingua, que este señor é un rei, pero non sabe se do petróleo, do café, ou das esmeraldas... ¡Algo así! En canto ao futuro, ao xenro, trátase dun futbolista do Barcelona... ¿Agora, qué; estades informados? ¡Que fariades sen min, sen as miñas pescudas! Por tanto, festa habemus; ¡outra, outra máis!

Retiven dun brazo ao Xermán, xa por cerca da porta, daquel portalón da catedral..., ¡que se evaporaba! Hai xente así, tan humilde, que se puidese mesmo se escondía detrás dunhas barbas. O pobre estaba preocupadísimo por aquel ascenso social; ¡merecido, si, pero, imprevisto, inusitado!

-¡Eh, tío, non te largues, polo menos ata que che apliquen, en directo, o Principio de Peter! ¡Mantén o tipo! -Aconselleille.

-¿Quen é ese Peter, un descoñecido, outro; presentáchesmo? ¿Ou é que estás de chanza..., outra vez? ¡Mira que teño paciencia..., pero xa é moita!

-Xermanciño, non lle deas importancia á cousa. Iso de Peter é unha teoría, unha chufla da Psicoloxía; un dito que lles aplican aos trepas, aos trepadores, aos que medran antes do seu tempo..., pero ti aínda tes os pés aquí abaixo, no chan. Mira, ho, a miña dona vaise quedar, quérese quedar, ata o remate desta función, así que, por favor cho pido, non lle estragues esta diversión... ¡É un favor que che pido, que agora tócame a min...; faino polos teus defuntos!

Conformouse e fíxome esa graza. A todo isto, fomos subindo pola catedral arriba, detrás da Secretaria, escoltando nela, mesmo ata poñernos no terceiro dos bancos, ¡case na preferencia!

A voda foi guapa; e a noiva fascinante, unha rapaza adobiada cunha ducia de metros de encaixe de Guipoor..., ¡tal que un manto real!

Outra curiosidade mallorquina, que esta xente ensínalle ao mundo: En Mallorca os padriños quédanse abaixo, na escalinata do presbiterio, sen escolta-los contraentes, sen arroupalos..., para que o "si" sexa máis libre! ¡E ten xeito!

O órgano, un deles, que teñen dous ou tres, soaba baixiño, melódico; tal que un coro de querubíns. Primeiro arremeteron coa marcha nupcial de Wagner, iso do Lohengrin; e despois déronlles aos clásicos, ¡nin sei cantos, que todo aquilo soaba como se estivésemos na Capela Sixtina! Todo ao grande, magnífico; tanto, que se chegamos a sentirnos integrados naquela boatería, naquela celebración, moito íamos gozar. Pero o maior enganche tivémolo á saída, que nos dixo o propio Vigairo, aluspado coa cegueira de tanta ricura..., ¡allea!

-¡Atención todos! Estes da festa é seguro que van comer ao mellor dos presebes de toda a Illa; e nós, que por separado somos tanto coma eles, e xuntos formamos unha sociedade, unha potencia, unha Asociación, ¿por qué non collemos dous taxis, tras deles, coma nesas películas dos policías, que así traballan para nós, e daquela non temos que aventurarnos en escoller un restaurante...; iso, da nosa categoría?

-¿E por qué, por qué esta aventura, don Xavier; ou é que non tivemos abondo con asistirlles á voda? -Tentou de calmalo a Secretaria, que xa lle pasara aquela euforia, contentándose co espectáculo dunha cerimonia..., ¡allea!

-Muchacha, cuando a Cuba fueres..., ¡haz lo que vieres!

-Aquilo, aquela orden do noso Vigairo, non admitía réplica. Xermán entrou, decidido, no noso taxi, e os demais, os outros polenses, no outro.

-Véñome con vosoutros, pois ese Isauro...; iso, que merece algunha comodidade..., ¡espacial! Por certo, que se volven a falar eses da voda..., ao apearnos cerca deles..., nese restaurante ao que se supón que imos..., ¡daquela explicádesvos por min, pois eu, fora do castelán e do galego...!

Tranquiliceino, que aínda lle facía falta:

-Non tes problema, que nós sentámonos da parte dos que falen castelán, que algún deses había, ou hai...; e daquela, para que non nos entendan, eles, eles a nós, ¡parlamos en galego!

-¿En galego, en galego, dis..., como se estivésemos en Mosteiro, tal cal? ¡Ai, logo...! Pero, ¿por qué...? ¡Uih, isto non pode acabar ben!

-Xermán, tranqui, que estás con xente de mundo; farémolo para que eses brasileiros nos tomen por portugueses, por invitados seus... É o que se di, "equilibrio de contrarios". ¿Gústache a idea? ¿Tranquilízaste?

-¡Anda que se...; moito aprendestes por aló, nesa Coruña da cascarilla, que antes non erades así! Es tan líante coma o noso Xavier, que chegou a Maioral sen botarnos un mitin, ¡que nin ás eleccións se presentou!

Non lle contestei pero aledoume aquela gabanza, aquel recoñecemento da miña mundoloxía.

Chegados que fomos ao restaurante, que non sei onde, pois nin o mapa mirei, que abondaba con segui-la caravana daqueles "haigas", entramos naqueles salóns luxosísimos, propios dun palacio real. Un pouco tímidos, esa é a verdade..., ¡polo que íamos pagar por aquel luxo!

Quitounos de dúbidas un camareiro que veu cara a nós e díxonos:

-De parte de don Joao que non se queden atrás; ¡é para facer sitio aos que veñan máis tarde..., que aínda falta xente!

Aos poucos deron en servi-la comida. ¡A feixe, todo calidade, e sen mingua da cantidade, que me río deses banquetes da Palloza! Xavier estaba radiante polo descubrimento dunha restauración tan restaurante, e tan..., ¡tan axeitada ao noso padal, cun Dom Pérignon de 1980, dese de a quince mil pesetas en almacén, que era a mesmísima gloria, só que en botella! E de música, unha orquestra, con animadora, ¡pouco menos cós Leña Verde de Mosteiro!

-¡Cómame nunca o diabro que é bo comer o desta xente, que nin que fosen galegos! Mirade que teño ido ás mellores vodas do noso país, case todas as da rodeada, desde Begonte á Fonsagrada, pasando por Meira, pero, o que é esta...! Todo do mellorciño; o marisco e mailo seu servizo, ¡en prata de lei! O malo vai ser a dolorosa, pero, ¡de metidos en aventuras...! Calcúlolle..., ¡de vinte a vinte e cinco mil..., por persoa!

-Isauro, xeneroso, sempre bo compañeiro; liberal, si, pero pródigo, non, dixo; doído, pero díxoo:

-Eu teño aquí..., en total..., corenta e nove mil. Ide sacando vosoutros para engadir, se algo tedes, que xa poño canto trouxen, e aínda así non sei...; ¡a ver, vosoutros! ¡Con outro tanto faise en Mosteiro a festa do Emigrante!

Xesús tremía; mastigaba e rilaba, todo xunto, asemade:

-¡Vaia amigos! ¡Acabadores! Corruptores dos menores, que non me chega unha marela para alternar con vosoutros...! ¡Tolos, máis que tolos!

E Xavier, facendo de tripas corazón, temperando gaitas. ¡Que remedio!

-Aledade esas caras, que nunca pobre houbo que chegase a pobre por comer ben nun día de festa. A ver, señora Secretaria, vai recollendo estas achegas, que logo nos van traer a papeleta..., ¡e que ninguén se desmaie!

Moito diñeiro reunimos, así que, ¡desta, e para esta, había! A miña dona o único que dixo, alisando naqueles papeliños, foi:

-¡Alternar cos ricos é o que ten! ¡E eu que quería levarme un bolso, deses de Loewe...!

Xabier, pola súa parte, estaba farruco, pero, ao mesmo tempo..., ¡a conciencia, a responsabilidade dun führer!

-Rapaces, desta loucura, nin palabra, que se chegan a sabelo en Pol...; se chegan a sabelo dannos o traslado forzoso para Castro, ou..., ¡para Conxo, que queda máis lonxe!

A Xermán, tan administrador que é, tardáballe por coñece-la conta:

-A ver, Camareiro, faga o favor...; e non se equivoque, que somos do país, e daquela volveremos por esta fonda..., ¡se nos trata ben!

Mais o camareiro, todo escandalizado, nin para os billetes mirou:

-¿Como, qué din? ¿Vostedes, pagar vostedes, invitados de don Joâo...? Se chego a cobrarlles..., ¡un minuto! Nun minuto estou despedido..., ¡para sempre!

A Secretaria, colléndoo daquel montón, arrimoulle un billete de cinco mil pesetas, de propina, discretamente, que non lle foi rexeitado; ¡por suposto que non!

Nin que dicir ten que nos demos présa en pasar ao patio traseiro; e desde alí, á estrada...; ¡antes de que nos apuxesen os cans! Por diante daquel restaurante estaban, en espera, varios taxis... ¡Á Plaça de la Reina, a cen por hora!

(Témoslle/téñolle que consultar a don Raúl, noso Capelán Honorífico, se aquela falta, aquela apropiación, é digna de confesión, ou ben se trata da virtude de compartir cos ricos algo dos seus propios excedentes...)

Xa na Ciutat tivemos outro problema: Que a miña dona emperrouse en volver á Catedral, para confesa-lo noso pecado, que por iso o temos pendente, eu polo menos! Opúxenme; eu, que os demais dubidaban:

-¡Si, muller, exacto, era o que nos faltaba, que nos leves ao confesionario; así, en seco, co marisco e coas tortas papadas, sen restitución posible! ¿De qué queres que me acuse, de qué nos acusamos? ¿De come-las sobras dos ricos...? ¡Iso non é pecado; é unha virtude!

Por de pronto a miña confesión empézoa aquí, declarando aquela papadela tan..., ¡tan beneficiosa para a nosa saúde, que aínda hoxe nos rimos daquel imprevisto, un incidente turístico tan incrible como inesquecible!

-.-

Amenceres, resaca, obras de caridade...

Xoves.- Seica son os poetas, os poetas e mailos madrugadores, os que moven, os que solan do mundo, ¡con todo ser poucos! Eu abreviaríaw, que non se pode ser poeta sen afeccionarse aos amenceres. Claro que hai devalos, postas de sol marabillosamente, divinamente, poéticas, inefables, pero esas atópannos cansos da xornada, cansos deste vivir trepidante, finisecular..., ¡finis moitísimas cousas!

Esa bruma mañanceira das illas baleares, case un tule, sexa nos ollos ou na rúa, ten a virtude de escampar pouco a pouco, imperceptiblemente, deixando tempo e lugar para os pensamentos íntimos, límpidos, pois desde que ollamos ao lonxe, coa claridade esparexida, intensa, saturada de seres que se abren paso pola vida a cóbado limpo, daquela o entendemento confúndese ante estas magnitudes da gran colmea humana, contaminándonos, ¡é un xeito de dicilo!, nunha fervenza atroz, inqueda, inabarcable, arrítmica, á que chamamos civilización, ¡aquí, ou na Ribeira de Piquín!

Con estes pensamentos rebulíndome na testa, a maiores daquela resaca nupcial, pasei á ducha, case que ás tentas, e dinme unha xaropada abundante, máis ben pétrea e salitrosa; ¡auguiña, auga, auguiñas as do Lea e do Azúmara, montaña pura! O caso é que din espertado cunha coroza de estalactitas por todo o corpo, pelo a pelo, ¡que nin coa toalla grande! Pero aquela ducha non me liberou da sensación metafísica de estar noutro mundo, naquel mundo tan colorista, tan exótico, tan..., ventureiro, das Baleares, así que asomei ao balcón, case en coiros, para comprobar se era certo que estabamos en Mallorca, ou se todo aquilo era un soño; poético, si, pero soño, ¡soño en definitiva!

Polo meu reloxo era cedo, excesivamente cedo, así que non espertei á miña dona, ¡á dona dos meus soños! Pero, a contra reloxo, ese sol mallorquino, espertante, xa estaba vernizando as avingudas, unha por unha, cos seus peliños de ouro, ¡de ouro vello! Tal e tanto, que xa relucían os carriers, aquelas avingudas rectilíneas, recén postas, supuxen que polo persoal hostaleiro, ¡que ese si que madruga!; arboradas e feitas a cordel polos sucesores daquel contrabandista, ¡daquel señor da "Pastilla"!

Repasei as notas do véspera e ao comprobar que nada se me esquecera, que todo ía apuntado, e ben apuntado, coma nun acta, ao pé da letra, optei por baixar ao vestíbulo en busca da prensa. Ao saír reparei que a Lena xa grafara, na súa pizarra dos avisos, a orden do día:

De 8 a 10, almorzo. ¡Mal, mal dito que está, que estaba, pois chamarlle almorzo a un banquete semellante logo era como nomear coresma ás vodas cervantinas, aquelas da familia Camacho, ¡ou as da véspera! Tratábase, ofrecían, chocolate, café, nescafé, té... ¡A escoller! E despois diso, por engado, un complemento de manteiguiñas, marmeladas, queixo, friames, biscoitos, pan tostado, ensaimadas, bolos de leite, zumes...; ¡a repanocha, que din os da tele!

Ás dez, consulta do Médico. ¡Claro, despois daqueles almorzos..., imprescindible!

Ás once, ximnasia rítmica. Un luxo inútil, ao que non asistiu ningún polense, que nós xa a facíamos en por nós, peripateando Mallorca, ao completo, ¡que para iso fomos!

Por sobre das once e media, xogos de aperitivo, ¡para abri-lo apetito! Baile vermú, que así lle chamaron. Natación... ¡Que sei eu!

Das trece ás quince estaría dispoñible o xantar... ¿Xantar, despois diso? ¡E logo! Oito ou dez pratos, a escoller, gornición incluída, sen limitación de cantidade. Sobremesa abundante, a enteira satisfacción, e non só de froitas. Viño do país... ¡Miña madriña, que de aquí non saímos en saúde...!, foi o que pensei.

Para as quince anunciaban pimpón, e bingo... ¿Bingo? ¡O bingo cantámolo nós co éxito daquelas Xuntanzas, e co noso Xavier de Vigairo, de Vigairo Maior!

Media hora despois habería concursos... Concursos aos que non se presentou ningún de Pol...; ¡por caridade, naturalmente, para deixarlles vía libre, oportunidades, aos das outras procedencias!

Entre 19 e 21, ¡cea! Similar ao xantar... ¿E non o farían á mantenta, para defuntarnos, para minorar as listas dos pensionistas?

A partires das vinte, ¡xolda! Bailes, concursos..., concursos e bailes.

Lembreime da noite anterior, da animadora, da Elen... ¡Miúda porfía se trouxo con ela o noso Xavier, que a quixo contratar de animadora para as festas do próximo Santiago en Silva! Pero..., ¡quería que lle puxesen un avión particular, deses de alugueiro, desde o Son San Joan a Mondriz, a Rozas! ¡Demasiado, pois, con iso da Cota..., Galicia non dá para máis!

-Escintilaba tantísimo o asfalto da nosa avinguda que me petou a idea de maculalo, un pouquiño, cos meus zapatóns norteños, ¡monfortinos! Nesa intención decidinme por achegarme ao areal, maiormente para ve-los barquiños de Cala Estancia; así que, paso a paso, fun cheirando o ar, e discorrendo a qué cheiraba todo aquilo, que mesmo ulía a Maderas de Oriente, cunhas gotiñas de Rêve d´Or.

Atrás, naquel hotel "Calma", tan calmoso, os hóspedes durmían, case todos, así que ninguén me acompañou. O lóxico, pois como eu non tiña con quen conversar, púxenme a roubar, ¡a roubar cores, olores, auras...! Este mundo, este ambiente mallorquino, tan inocente de madrugada, encariñouse comigo, infundíndome pensamentos gratos, agarimosos... ¡Que mágoa é non ser poeta para mellor reflectir, para expresarlles estas ideas, estas apreciacións, a todos aqueles que aínda non voaron cara ao sol nacente, cara ao que nace nas Baleares, por riba dese Mare Mostrum, dese Mediterráneo!

Estiven pouco tempo ao longo do areal, que por alí notábase o resío da noite, ¡que aínda non levantaran de todo aquel tule ao que antes me referín! O mar, o mar calmoso, o mar palmeiro, boquexaba no seu espertar..., ¡se é que de noite durmira, se é que lle deixaron durmir con tantos iates magreando nel..., no mar! Fóra da liña da rompente, ¡coma un prato! Verde, ¡verdemar! ¿Será por todo iso que non estaban visibles as sereas, polo menos para min? ¡Tanto que lles quero! Na praia de Riazor é outra cousa, que están afeitas á miña presenza humana, e venme de lonxe...; daquela falamos cordialmente, amigablemente, que é o único que se pode facer cunha serea..., ¡de herméticas que son!

Aos poucos tornaba eu coa cabeza feita un aura, outra, pola mesma avinguda da ida, coas mans no peto e con aquelas elucubracións por debaixo da calva, cando..., ¡cando me din de bruzos cunha francesiña! Circulaba...; é un dicir, pero está ben dito, e así o deixo, que non o borro, que mesmo ía facendo círculos, espiras..., só que do outro lado, da parte de Riutort..., ¡e fomos coincidir por xunto da marquesiña do hotel, case un encontrón! Miña pobre, tan mareada estaba, ¡e iso que non viña de ve-lo mar, ela non, seguro que non; naquela dirección, non! Con tanto sono enriba, acugulado, alleante, que se non chego a tropezar con ela pasaría de largo por diante da mesmísima porta do noso hotel, do de ambos, ¡que iso tiñamos en común!

Collina delicadamente polo van, para que non caese, ¡tan só para iso, de verdade! Collina coma quen recolle do chan un feixe de palla. Pobriña, canta pena me deu, ¡moita! Desde logo, qué mala persoa foi aquel mozo, ¡mozo ou vello!, que a sacou de varanda, en complicidade coa noite, por alí adiante, Deus sabe a onde, ou para qué, ou por qué..., ¡e nin a devolveu ao seu cubículo, ao seu aloxamento! Por lixeira que fose, e por francesa que nacese, por alegre da vida que vivise, estas descarreiradas teñen o dereito de volver, de que as devolvan, ao seu curro, tanto ou máis polo feito de gaña-la vida, de gaña-la súa diversión, nunha terra foránea.

-¡Mademoiselle, vés boa! Se non fose porque hai xente mal pensada, que de vellos, xa se sabe... Lémbrate daqueles acusicas dos que fala a Biblia... Noutro caso, pois iso, que te levaba eu mesmo, así, debaixo deste brazo, coa tenrura que che estou demostrando...; ¡ao teu dormitorio, ao teu! E daquela daríache..., ¡non sei se unha ducha, ou unhas fregas, ou catro azoutes...! Coido que máis ben mereces uns azoutes; ¡paternais, por suposto! Muller, ben que o sinto, ben, pero no meu caso concreto..., ¡as formas! Están aí eses de Pol, amigos e veciños, meus e da miña dona..., que de todo se decatan, que axexan para canto de guapo teñan estas illas. E tamén está ela, a miña, a do sacramento..., que aínda é máis celosa cá Raíña Xoana, aquela filla da Sabela... ¡Todo che son contratempos! Se algunha omisión teño contigo, a tal intre, é simplemente polo qué dirán, ou polo qué verán...; de ti, e de min, estes vellos...; co vellos que son, e seguen sen ler a Platón, ¡sen distingui-los amores platónicos!; sen distinguilos dos outros, ¡dos vulgares, dos carnívoros!

A mociña non entendeu, ¡nada, en absoluto!, que nin case oía; e logo que llo dixen en galego retranqueiro, todo en galego..., ¡precisamente para que non me entendese! Coido que por pura intuición, por bondade natural, súa, que mala, o que é mala..., ¡se acaso para si mesma! Canto musitou naquel arrastre, polo vestíbulo adiante, foi:

-¡Ag; oui, Monsieur; merci, Monsieur...!

Coa súa conformidade, medio tácita, medio expresa, que ma deu, si, pero cun aceno pequerrecho, apenas perceptible, escasamente afirmativo, descolgando a súa cabeciña contra min, coa miña ombreira por almofada, pedinlle ao Conserxe a clau daquela moza. A dela, por suposto, que se chego a pedi-la miña..., ¡uih daquela...! Daquela, adeus obras de misericordia, ¡co divorcio ao canto, automático!

Coa moza debaixo do brazo, que así seguía, ¡así, ou collela no colo!, e coa chave na man, dirixinme ao primeiro dos ascensores, arrastrando na francesa; coa máxima delicadeza posible, iso si, ¡pero arrastrada! Mais, cando íamos entrar no elevador..., ¡oh casualidades da vida!, naquel intre saía o noso Isauro, redondiño, feliz..., ¡que ata se parou na porta, atrancándoa, visiblemente asombrado! E non só el, pois a miña boneca tamén se asustou; medio durmida, medio esperta, ¡coma un neno! Coido que debeu ver dobre, ou triplo..., ¡ante aquela humanidade do gran Isauro! Coa mesma, coa reacción daquela acción, ¡miña pobre!, acurrunchouse contra min, máis aínda, nun rabuño, humilde..., ¡para deixar sitio!

Isauro, incapaz de moverse pola hipnose da sorpresa, e coa placidez que lle é habitual, inocente que era, que é, e que o sexa por moitos anos, portouse coma un franciscano...; ¡sen cordón, pero con tirantes, que nel é a única diferenza!

-¡Vaia feixe! ¡Oes, qué cedo fuches gadañar! ¿Onde tes o prado da fouciña? Moito presumir de formal, de serio, de respectable, pero, de chegada a ocasión..., ¡aprovéitalas, coma os demais!

Nin tempo tiven para explicacións porque a roiba, naquela detención, naquel incidente, debeu percibir que se refería ás súas molestias, co que se aluspou unha migaxiña, desculpándose por estorbarlle ao Monsieur, ao Isauro:

-¡Oh! ¡Excusez-moi, chér ami! ¡Excusez, je vous am prie!

Non vexades a cara que puxo o noso Isauro, seráfico Isauro, ante aquela situación tan..., ¡comprometida! Soltoume un escopetazo, furioso, decepcionado, escandalizado, e non sei cantas cousas máis:

-¡Aproveitado, carota, que es un aproveitado! ¿A onde vas con esta fulana? ¿É que non lle oíches pedir que a levemos ao escusado, que ten presa? ¡Pois logo! Xa que ten esa necesidade...; e logo que non se vale por si mesma... Daquela baixémola ao soto, que está máis cerca, máis disimulado..., pero fagámolo coma quen baixa unha irmá, ¡sen pasarse, eh! O malo será quitarlle as braguiñas, pois ela, miña xoia, no estado en que se atopa..., ¡por si mesma non vai poder! ¿Chamo ás mulleres, chamo á túa?

-¿Para qué? ¡Acusón!

-¡Para qué vai ser, para que nos axude..., que se aínda fose unha meniña..., pero, esta moza..., e nós con ela..., no escusado das mulleres...!

Tiven que detelo colléndoo das lapelas, que xa se arrancaba cara ao salón, nervioso, feito unha frecha.

-¡Pero ti…! Isauro, amodo, para o carro, que me parece que o teu francés, tal e como lle pasa ao Xesús, é algo caseiro, mesmo de Pol, e non concorda coa lingua desta rapaza! O que realmente dixo, ou quixo dicir, só que a medias, pois a pobre, no seu estado, non dá para máis..., ¡foi pedir escusas! ¿Enténdelo; entendíchelo ben; de verdade? Pois iso, es-cu-sas...; por estorbarche, a ti, aquí mesmo, na porta deste elevador. ¡E nadiña de levala ao escusado, que nin o precisa nin o pediu! Viute así, tan importante, atrancado..., e pensou, na súa inconsciencia, no seu sono, que este ascensor era teu, ¡privado, feito de encarga!

O noso amigo, desconcertado e algo incrédulo, engurrouse de ombros; e de alí en diante deixoume facer, á miña maneira, que me aceptou aquelas razóns:

-¡Sendo así, se non o precisa...! ¿Sábelo certo? Daquela, o que digas..., xa que a entendes! ¿E logo, qué facemos con esta cousa, con esta rapariga, que algo haberá que facer? ¿Depositámola, entregámola, aí, na Oficina..., coma se fose un obxecto perdido? Ou, se queres, déixama a min, eu só con ela, que con esta pluma ben podo..., ¡e son ceibe, que de min non se escandalizarán! Para ti pode ser un compromiso, que se chegan a verte os nosos veciños, co chungóns que son, así, cunha muller destas da vida...; cunha muller tan..., ¡tan xeitosa, e tan sospeitosa! Imaxínate que veña violada, ou que llo fagan aquí, no hotel, a contrapelo, aproveitándose do seu desvalemento... Daquela vas cargar coas culpas, ¡de casado! Se me pasa algo con ela, incluso se me denuncian, sendo inocente, pois..., ¡eu tranquilo, que se hai que casar, tamén se fai, e lévoa para Fonfría!

Aquela intención, aquela xenerosidade excelsa, sublime, do Isauro, moito é de agradecer, ¡que nunca lle dou pago, así viva cen anos! ¡Iso é un amigo! Unha caridade seráfica, que este lugués, este polense, é un santo, ¡outro! De metidos a responsabilidades, tampouco eu o deixaría só, as cousas como son:

-Meu Isauro, déixate de medos e de imaxinacións; e xa que andas por aquí, tan humano e tan oportuno, axúdame a subila, neste mesmo ascensor, que é de catro, de catro prazas, e daquela, nolos tres, ben enchemos a cabina para que non se escorra esta boneca, que se nos cae ao chan, por entre das nosas pernas..., igual coca a caluga, ou se manca, ¡tan fráxil que é! A clau está aquí; téñoa eu, así que, dálle ao botón, ao terceiro... ¡Isauriño, pero, home, ao outro, ao botón do ascensor, que lle estás apertando os da blusa, eses de nácara..., que son os da súa poitrine! ¿Ti sábe-lo que é unha poitrine? ¡Pois non é o que ti pensas!

-¡Ai, ho, perdoa, que nin me decatara, coa voadura que me entrou, que destas cousas, aló por Pol..., nunca tal se viu!

No elevador non houbo problemas, que a suxeitamos coa delicadeza de quen sostén un foguete. E de chegados ao seu andar, ao terceiro, dinlle a clau ao Isauro e dispúxenme a cargar con aquela preciosidade, sempre collida do van, e cos zapatiños arrastrados pola moqueta; menos mal que viña detrás o meu compañeiro, que llos repuxo, por dúas ou tres veces.

A tal momento non me lembro cal era o número da súa habitación, e ben que o sinto, por se alguén quixese facer algún tipo de comprobación...! Do que si me acordo é de que estaba ao final daquel corredor da dereita, terriblemente lonxe dos ascensores. Para máis complicación, con aquel mollo de pelos, longuísimos, revoltos, que ata me entorpecían e me facían cóxegas na man que lle pasei polo seu couquizo. Non é que pesase moito; non, iso non, pero con aquelas complicacións, con aquel nerviosismo, con aquelas cachogas... Nada, que se me escorría tal que un feixe de maínzo espigado, ¡e menos mal que se me ocorreu collela ao rente, ben ao rente, por debaixo das súas espigas, das súas mazaroquiñas, que as tiña duras pero miúdas, e o meu brazo non daba freado nelas, que non facía tope, que se me escorregaba...! ¡Todo eran complicacións!

Isauro ía nervioso, ¡moito, máis cá min, e iso que el non lle tocaba á moza! Desacougouno aquela complicidade, aquel contrabando; tanto, tantísimo, que ata se aturulou coa clau, e tardou en abrir; ¡menos mal que non lle deu por empurra-la porta! Nestas dilacións, nestas esperas, a galiña volveu a durmir; ¡miña pobre, tan fondo, tan anestesiada, que xa temín que lle fose dar unha lipotimia!

Liberada da porta, entrámola no seu cuarto, que por certo tiña a cama sen desfacer, outra evidencia de que non durmira nela, ¡nin pouco nin moito! Mentres eu lle asentaba a súa almofadiña, retirándolle aqueles pelos lasos, revoltos, de diante dos seus olliños, aló que se foi ao baño Isauro…, ¡para refrescala cunha toalla húmida!

Nada, que o seu esgotamento era tan absoluto que non dixo nin pío; se acaso uns ronquidos lixeiriños, apenas perceptibles. Pobriña, estaba visto que o precisaba moitísimo, que a súa menciña era durmir. Corremos as cortinas, canto deron de si; e coa mesma, ao caladiño, sen ruxir, deixámoslle a clau posta, metida por dentro. Despois diso, en silencio, en amigable complicidade, baixamos para o salón, ámbolos dous, xuntos pero disimulando, sen dicir palabra.

Pola miña parte, aínda no corredor, decateime de que se nos esquecera quitarlle aqueles zapatiños de corista; chinelas máis ben, pero non volvín para atrás, coidando que xa se lle soltarían con só dúas voltas que dese por debaixo das sabas. Incluso me veu o remorso de non haber deixado con ela ao Isauro, que el xa almorzara, polo que me dixo, pois sería bo para que a duchase, tan pronto como volvese en si, pero..., co pouco que sabe de francés..., ¡e sen tempo para aprendelo! Non, nada, que tampouco hai que pasarse, que podía ser contraproducente, pois con outro excusez, ¡igual a levaba ao escusado...! O único que lle dixen a Isauro, que diso lémbrome perfectamente, foi:

-¿Ti sabes se teñen capelán neste hotel...? ¿Hai, teñen, capela?

-¿Un capelán...? ¿Quen está á morte? ¡Non me metas en máis leas, que para hoxe vai ben, que nos pasan máis cousas nesta Mallorca, de día en día, que en todo un mes na miña parroquia...!

-Si, ho, que ata poderá ser. Era, pensei niso, para que a confese..., ¡desde que esperte! Non me gustaría que lle queden remorsos por culpa dos pecados doutro, pois ela ben inocente é, que abonda con verlle a cara..., ¡que a tedes parecida!

Mais a el, ¡se será bo!, non lle gustou aquela irreverencia. ¡Perdón, Isauriño, perdón, que che son un vello..., verde!

Cando nos reunimos cos nosos, como de costume naquel salón dos Plenos, atrasado o meu almorzo, ¡a pesares do madrugón!, encima daquelas complicacións, tan fortuítas e tan humanitarias, tivemos que aguantarlles aos do noso "Axuntamento" unha certa recriminación, unha censura, ¡por chegar tarde á sesión matutina! A miña dona, na súa función de Secretaria, niso foi implacable, particularmente incisiva, que ata nos ameazou con consignalo en Acta:

-Maridiño, é certo que tivemos que vir ao hotel Calma, para que chegases a ser calmoso, pero isto de hoxe, índote da nosa habitación tan cedo... O caso é que nin sei para onde, que supoño andarías por aí, por ese patio da piscina, feito un somnámbulo... Isto foi abusivo, e máxime con estes señores da nosa Asociación, da que estamos organizando e da que te tes por Cronista, que é un compromiso serio... ¿Con ese absentismo, co teu, cómo te podes decatar das nosas vicisitudes se non estás connosco, atento, sempre en función, en todas partes? ¡Mal vas poder face-lo libro desta Crónica...! E logo, a maiores, que está a chegar a Guía da nosa excursión, a de hoxe, unha tal Feliça...

Non lle contestei; non me defendín directamente, que teño, e quero, respecta-la súa propia autonomía, pero comenteille ao meu cómplice, usando da vía indirecta, ao disimulo:

-¿Isauro, teño ou non teño unha testemuña para acreditar que é verdade que fun ao verde, gadañar no verde, hoxe, hoxe mesmo, esta mesma mañá, ben cedo?

-¡Cando así falas, é que a tes! -Seguiume o lerio, compracente.

-¿E non é igual de certo que, despois diso, á volta, trouxen, metín neste hotel, nas súas cambeleiras, un bo feixe, fose de feo ou de millo? Polo verde daquela chambra, parecía herba, mais, polo roibo dos seus carozos, ¡igual era maínzo, un maínzo de pouca espiga! ¿A ver, ho, qué me dis; espílete, non ves que estamos no mundo dos incrédulos?

-Maíz, si; era maínzo; un millo serodio, de pouca calidade, con dúas mazaroquiñas, por certo ben miúdas... -Asentiu o meu cómplice, dándolle carrete á cousa, pero usando do meu propio fío.

A Secretaria, chispeira cos chispeiros:

-¡Vaia dous; dous toliños, encubríndose con gansadas, e a saber de qué! Se non fose porque me consta que ámbolos dous sodes abstemios...

Dirixinme de novo ao compañeiro, naquelas indirectas nosas, tan directas, que precisamente por iso lles resultaban inintelixibles:

-Isauriño, ti, que es o noso Concelleiro dos Transportes, e que vés de facer un, un transporte, ben humanitario por certo..., ¿que che parece, quén entende este mundo? Nós, por aí adiante, facendo portes gratuítos, humanitarios, auténticas obras de caridade, política internacional, e logo esta xente, esta Asociación, que se dá de modélica, aquí, vexetando, uns acusóns, todos eles...! ¡Vivir para ver!

Contestoume desde a súa propia filosofía, fonda e donda:

-¡Que lle queres; a xente opina polas aparencias, meras aparencias..., sen datos e sen criterio!

A tal punto morreu aquela discusión bizantina porque entrou unha Guía, a nova, Feliça, disposta a levarnos en autobús; ¡noutro, que os hai a centos! Embarcounos a toda présa, tal que ovellas por un porteleiro... ¡Cousas da civilización turística!

-.-

Nestoutra excursión leváronos por aló adiante, lonxe, arriba e abaixo, atrás e adiante, que logo parecía o baile da yenka. Por mil sitios, maiormente para darlle outro repaso á Ciutat; e con ela, aos seus arredores, ao seu alfoz. Para unha cousa así que non conten comigo, que non me volvan a levar, pois as cidades hai que cheiralas ben, amodo, incluso pasando, pasando paseando, polas direccións prohibidas, a pé, co pé no chan, ¡tal e como fixera eu aquela mesma mañá, que así resultou de ben!

O prezo desta nova saída, capitaneada, informada, explicada, pola Feliça, a súa trastenda, consistiu en mercar unhas potas; un xogo, supostamente alemás, que cociñaban con todo o zume dentro, ¡como debe ser! O promotor desa oferta ben farto debeu quedar de nós, do pouco que lle mercamos e do moito que gastou connosco, entre o bus, a Guía, aqueles pistachos..., ¡preparados con moito primor, pero, sen fume! De haber consultado comigo, de primeiras, de antemán, xa lle houbese dito que para nós, para os galegos, un caldo que non fumea, unha casa sen chemineas coma torres, un mozo sen fumes..., ¡en Galicia, non, que non prean!

-.-

Polo que respecta á excursión da tarde, ¡a pares, día por día!, confeso que incluso me dá vergoña narrala, que se van rir de nós, os Colegas e tamén os non Colegas. ¡Pensar que andei, que andamos, varios da nosa Panda, que non fun o único vaidoso, paseándonos, bamboleando na tripa, nas nosas gorduras, por aquela pasarela do salón dunha peletería de luxo..., alí, no Arenal palmeiro! Fixéronos lucir unhas pelellas de xateiro..., ¡de xateiro sen cabalo! E non sei cantas cousas máis!

Daquela lembreime de Shakespeare, no seu Ricardo III, cando lle fai dicir ao Rei: A horse! A horse! My kingdom for a horse! Pois nós, algo parecido..., ¡o mesmo ridículo! Polo que a min respecta, de home anuncio, nunha pasarela..., ¡nunca máis, nin de ben vestido!

-.-

Sara e maila Pipa

Venres.- Sen dúbida o principal risco destas viaxes é atoparse con xente desaborida, coreña, cutre, ou insociable. Sábeno todos, que todos adoitan leva-la súa vasca, a súa panda, invitando, concertando acompañantes, buscando amigos dos amigos; comprometendo, incluso.

Neste día os nosos conterráneos, estes colegas tan excelentes cos que nos atopamos no mesmo aeroporto de Santiago, os anteditos: Isauro, Xavier, Xermán, Xesús, etcétera, deuse o casual de que tiñan, todos eles, de consuno, un amigo común, un zapateiro natural da nosa bisbarra, terras do Azúmara, hoxe afincado, ou consolidado, en Inca, ¡na Meca dos zapateiros! Chamounos por teléfono ao hotel para invitalos a unha paella, ¡pa eles!, aló por Sa Calobra, que para el, e para moitos, é un sitio de convocatoria, de emoción; ¡e por ende, apto para reencontrarse con amigos e con veciños!

A verdade é que quixeron, e porfiaron, que fósemos con eles, en panda única, pero a min esas curvas da estrada de Sa Calobra xa se me fan demasiado eróticas, demasiado suxestivas; ¡non me seducen! Á parte e ademais de que era meter un corpo estraño, ¡dous!, naquela institución súa, privativa, íntima, consolidada, de vellos amigos separados polas circunstancias, pola emigración irredenta, sempre dramática, persoal e intransferible-

En vista diso, a miña, ¡a nosa!, Secretaria, temporalmente sen o seu oficio, con aquel día de "asuntos propios", e mais eu, ¡outro de asuntos propios!, demos en planear pola nosa conta, de propio caletre, sen a titoría de Xavier:

-¿Daquela, qué; imos ás laranxas; nós, sos, ao mellor dos hortos, ao propio Sóller? ¿Práceche, mon amour...? ¡Mira que te vou levar collidiña da man...; outra lúa!

Os maridos intelixentes ordenamos suplicando, case postos de xeonllos...; ¡ás veces, que iso é unha condición necesaria, pero non suficiente; ou, polo menos, non sempre! Pásalles a todos, que ben o sei, pero, en cuestións de homadas, entre nós mesmos nunca somos francos; ¡aínda menos que Franco!

A miña moza, galega coma min, ¡ou aínda máis!, duplicoume, condenándome ao seu acatamento:

-¿Que che parece se lles facemos esta proposta á Sara e á Pipa..., pois indo con outras persoas é máis difícil que podamos discutir..., entre nós? -Chanceouse. -Lémbrate que foron elas, precisamente elas, ámbalas dúas, as que tanto nos chufaron esoutro paraíso, o das laranxas!

Aceptei, ¡maña fora! ¿Vosoutros, no meu caso...? ¡Xa!

Sara, unha muller intelixente onde as haxa, ¡unha de tantas, que neste xénero abundan!, ten, e conserva, un certo catalanismo verbal, acentual, procedente dos seus entregos, que para si o quixeran esas que adoitan representar o papel da Mariona Rebull. Viúva, de bo ver; polo menos, de bo ver...; ¡a cantos non lles terá dito que res, co casadeira que segue estando!

Polo que fai á Pipa, pola súa parte, é unha solteira desas de ouro; unha solteira nata, elegante, rica, convencida, de filosofía profunda; case unha monxa desa relixión dos célibes. ¡Dos célibes ceibes! Esta muller moito leva prexudicado á confraría dos casados levándolles a contra, predicando comenencias co seu propio exemplo, ¡como debe ser! Dela aprendín unha boa teoría, ou mellor dito, unha boa práctica, que lle escoitei afirmar que a felicidade, cousa que tamén pasa coa saúde, hai que buscala, hai que provocala..., ¡e de obtida, non perdela! Debe ser, entendín, que a felicidade é común a tódolos estados..., ¡se se fai por ela, se se fai por tela!

Tíñannos dito, tamén, que eran amigas entre si, de antigo, cousa crible suposto que, aparentando diferenzas en tantas cousas, está claro que se homologan, respectivamente, na súa especial, na súa encantadora distinción de vellas fidalgas, ¡que non é o mesmo que fidalgas vellas!

Nesta ocasión tomáramos a decisión de vésperas, despois da Xuntanza dos de Pol, así que tivemos tempo de encarga-la xira. Tras do almorzo, despois daquela parva inxente, ¡todo o contrario dunha parva!, collemos o bus, os catro, ¡para Palma, á Plaça de Espanya!

Aqueles buses, sabido é, deixan a un diante da propia Oficina d´Informació Turística, porque de fronte súa están as estacións. Nesta cidade, para un forasteiro, son as referencias de máxima utilidade, de máxima "distribución", que diría a Libreira. Por certo, e vai de balde: Quen queira facer una boa película de vellos, de vellos variopintos, fortachóns, que se dea unha volta por esta plaça, que de seguro atopa onde escoller, ¡das 17 autonomías! O que é unha pena que estas tres estacións; tres, a saber: a dos buses, a Feve de Inca e maila de Sóller, en paralelo, non estean provistas de mellores e más amplas estancias de espera, pois as actuais son desesperantes. Teñen de bo que así a xente non se detén, non tapona, que deseguida opta por largarse, ¡na dirección que sexa!

Para ir a Sóller, e atención á pronuncia dese -er-, que debe aprenderse de viva voz, deberíamos pagar o dobre, ¡polas belezas concorrentes! A do propio tren, e con esta, a do seu itinerario, e maila do punto de destino. Saíron tres, ¿non si? Daquela, ¡triplo! Vehículos aqueles, cargadiños de historia, de historia e de xente; ergo, de anos. Fabricáronos in illo tempore, antes da Primeira, da Mundial, ¡cando que xa ninguén se lembra da Segunda! Non hai, direi que no mundo, outros 27 quilómetros máis gratos que os feitos nestes asentos, pese a ser de madeira, ¡de madeira esgrevia!

Matinando en cómo describir este tren para que o lector poda compartir algunha destas delicias, non se me ocorre nada mellor que expresalo así: Un día espléndido, aquel de marras; un día prometedor, ¡que resultou! Sentámonos nuns bancos de museo, ou máis ben de xardín, cercados, engaiolados, nunhas madeiras que cheiran ao azar de tanto que circulan polo medio dos hortos, ¡meténdolles man ás propias laranxeiras!

De pronto, no ínterim en que anotaba estes pensamentos para que non se esvaecesen, un daqueles Gardas tocou un pito, ou máis ben un cornetín de ordes; ao suave, afinada que debe ter a palleta, ¡mesmo coma unha frauta do deus Pan! A consecuencia de tal cornetín foi que se estiraron aqueles coches, aqueles compartimentos, aquelas xuntas, e coa mesma o convoi comezou a desprazarse..., ¡polos propios carriers da cidade, que nin que fose un tándem! Comezou a modo, paseniño, gradualmente, e foise animando, como unha egua de bo cabalgar, quentándose cada vez máis á presa, progresivamente, e sempre tirando ao Norte, á Tramuntana. Iso como se nos dirixise un compás certeiro, ¡ou máis ben, cítrico! Todo tan solemne que ata os coches da rúa, os outros, os modernos, coas rodas en caucho, deron en pararse nos cruces, acatando, cedéndolle o paso ao noso convoi, ¡un convoi vetusto, que non senil! Observei, para que o pasmo fose completo, que ata nos cruzamos saúdos, de vehículo a vehículo, do tren aos autos e á viceversa! ¡Cousa tal...!

¿Parécevos máxico, incrible...? ¡Si, pero non, que é certo; certo, certísimo! Ide aló, e á volta falamos. Son cousas especiais, peculiares desta Mallorca; unha illa, si, pero máis cá iso, ¡moito máis! Unha illa preñada de sorpresas, fecundada polos catros ventos; ¡polos catro, á vez! E logo que é de salada..., salgada e soleada, un primor, un sanatorio! Se chega a ser Continente, ¡aló se ía media España!

Desde que se esgotaron aquelas rúas, unha ducia delas, ou máis, que antes non me decatara, embebido naqueles pasmos, asemade cos meus apuntes, o noso trenciño deu en furar, meténdose polos hortos adiante, a fochicón, tal que un cabalo enteiro, desbocado...; e foi, rodou, achegándose tantísimo ás árbores, que nin sebe teñen, que moito me divertín estirando a man para acariciar directamente, en puro contacto, esa ramallada desafiante, ¡coma as silvas nunha corredoira! Nunca estivera noutro xardín coma este, ¡un xardín no que os asentos corren, e corren, de seu, polo medio da foresta!

A cousa, insisto, ten a súa maxia; pero non todo é maxia, que aló adiante ían os choferes do convoi. ¿Choferes, ou magos? En Bunyola, xa preto da Alfàbia, desa evocadora Alfàbia... ¡Oh, Alá, que só Ti es grande, canta arabía nos quedou todo por aquí; se cadra, incluso, odaliscas, daquelas dos ollos mouros, veladas coas follas destas laranxeiras, á espera de posibles, de vindeiros, sultanatos! Teño por certo que as había neste lugar, ducias delas, mais a verdade é que as presentín pero non as vin, ¡acaso de tanto que hai para onde mirar! Aqueles choferes, que este tren paréceo pero non é automático, ¡coido que non!, pisaron o freo, bruscamente, a única brusquidade de toda a viaxe, e daquela freáronos en seco, polo menos na imaxinación, desfacendo aqueles encantamentos, que só son posibles nun lugar tan suxerinte. Aqueles soños, incluso de esfarelados, cheiraban ben; moitísimo; ¡como a cítrico!

En dous minutos, que máis tempo non estivemos naquel impasse, o Chofer debeuse arrepentir da súa freada intempestiva, pois deseguida esconxurou aos eunucos, aos gardiáns deste paraíso sultanesco, irrepetible. ¡Tan certo é, tan certo foi, que se alguén me contradí, voulle ao lombo!

Suavemente, pero sen outros desencantos nin máis interrupcións, deron en mete-lo convoi polas covas, ¡acaso morunas!, da mesmísima Tramuntana; unha delas, larguísima, pero cun final feliz, inesperado e inusitado, ¡que nos foron deter no propio Mirador del Diablo! Trátase, que mo dixo un paxariño, daquel sitio onde Satanás, o propio Satán, desde aquelas oliveiras díxolle ao propio Mesías: ¡Douche todo isto, desde os cumes ao mar, este curro paradisíaco, este Vall do Sóller, enteiriño, se me adoras..., sequera un pouquirrichín!

Aquela tentación, do diabro era, e como tal, grandísima, pero Xesús tamén lle contestou ao grande, con auténtica auctoritas: ¡Es un maldito! ¿Ofrécesmo a min, precisamente a min, que son o Amo, Deus Fillo, e como tal, pásome os días ollando para este Vall, para esta marabilla, unha de tantas da nosa Creación!

Coa mesma, o Mesías deulle un babuchazo no traseiro, tan forte, tanto, que aquel Satán das ás de morcego non parou ata Marsella..., ¡que por iso é unha cidade viciosa!

Refiren os nativos que de aí vén ese costume de soprar polo túnel adiante, coas mans facendo bucina..., ¡por se aínda queda algún diabro no ventrullo desta montaña!

Estando a miña dona e mais eu apeados naquela plataforma, naquel apaixonante e apaixoado miramento do Miradoiro de Sóller, veu achegándose Sariña, ata poñerse de par nosa, e díxonos, toda nerviosa, inqueda, arquexada, tal que se acabase de ter unha visión. ¡Ela tamén, pero doutro tipo, polo que nos contou!

-Así teña que ir de pé ata o final, voume quedar aquí, convosco, no voso compartimento, que no meu vai un tío que me ten desazada; un tipo con pintas de madrileño chulapo, ao que só lle falta levar unha gorra de viseira... É tan raro que, ou está tolo, ou é poeta; ¡ou ámbalas dúas!

-¡Muller, -fun o primeiro en reaccionar, -unha cousa non ten por qué relacionarse coa outra! En Mallorca aínda menos, que aquí todos son artistas: poetas, pintores, fotógrafos... ¡Onde hai beleza, a arte agroma, coma unha fonte! Fai caso da miña experiencia: Se porta calzóns morunos, deses de cueira, e se canta coblas..., ¡daquela é que deches cun trobeiro mallorquino!

Tomoumo a broma, e medio se enfadou, pero de seguida reaccionou para ben, dada a súa intelixencia; sorriuse:

-Galego, mira que falo en serio; ¡eu, si!

Preguntoulle Pipa, toda escamada, que tamén se fora achegando:

-Non che iría tan mal..., ¡que te fuches para ese vagón, solitaria!

-Foi por culpa destas saias de tubo, que xa sabes que entorpecen para subir aos vehículos. Daquela cheguei tarde ao voso compartimento..., ¡e tiven que quedarme na traseira! Pois ben, enfronte miña sentouse un home, que de primeiras pareceume unha marabilla: atlético, elegante, con falares de diplomático...

-Nese caso, ¡felicidades! ¿De qué te queixas? -Díxolle a súa amiga.

-Tampouco é así, que falta o resto. Tan pronto me viu, e iso que xuntei ben as pernas, deu en espreitarme, tal que se me quixese papar, enteiriña, cunhas olladas famentas, cobizosas...

-¿Que ten de malo que te cobice? -Argumentoulle Xosefina.

-O caso é que sacou un bloque cuadriculado, deses de espiras, e despois unha estilográfica...; cousa que xa non se leva, ¡e menos, de viaxe! A cada mirada, unha verba, ¡que moito escribiu en todo este traxecto!

A Secretaria, sen acabar de pescudar o secreto da Sara:

-¡Estou ardendo de curiosidade, e ti vas lenta; máis có tren!

-É que..., é que..., collín medo..., de namorarme! Neste sitio tan estraño, alonxado da Península, decídeme, ¿quen me pode dar referencias dese pretendente? ¿E se está arruinado, e se non administra, e se ten frío na cama..., pois a saber en qué hotel para?

Daquela arrincou o tren, disposto a face-la súa baixada para o Vall, e Sara xa se quedou connosco, ¡que non quería corre-lo risco dun namoramento súbito!

Quedouse con nós, en efecto, e ben pegadiña que andou, sempre, de alí en diante, incluso nese tranvía que baixa do Sóller-provenzal ao Sóller-port, case unha legua de recorrido. Aló abaixo, no val edénico, circundado daquelas montañas verde-oliva, que por certo chámanlle Vall d´Or, ¡como se en Lugo dixésemos Val do Ouro!, vímolo todo, ou case todo, menos ao chulapo, que ese despistóusenos. Outra vez as laranxeiras ao alcance da man, naquel tranvía aberto, rodando polo medio das hortas..., ¡tal que por un carreiro! As árbores e mailas roseiras, mesturadas, cheiraban a gloria; ¡do mellor! E á final do traxecto un portiño, unha media lúa, cuns areais dourados, miúdos. Aquela praia, demasiado urbana, demasiado portuaria, foi o único negativo de canto apreciamos por aqueles contornos.

Neste val todo está mesturado: as casas señoriais, residenciais, coas barracas da horta e coas casas labregas; laranxas polo chan, dando unha sensación de fartura; limoeiros delongados co peso dos froitos; oliveiras milenarias; tenderetes de bebidas e de souvenirs... ¡Un auténtico, un inefable, Vall d'Or!

Despois de refresca-los ollos nunha fonte, que ao areal non baixamos, merquei unha bolsa de bebidas e outra de xeados, e coa mesma buscamos un carrier que nos levase a un sitio discreto, tal que aos hortos das oliveiras. ¡Nin que dicir ten que con aquel xantar, co xantar e coas demais circunstancias, gozamos case tanto coma o Señor Deus despois de fabricar o seu Sóller!

De volta á Vila, naquel tranvía cativeiro, ¡que xa parece dun xogo infantil!, admiramos, a pracer, esa igrexa tan fermosa, tan fermosa e tan grande, que é obra de Joan Rubió; ¡gaudiana, para máis encanto! Igual traza ten, similar merecemento, o propio Banco de Sóller, sito mesmo enfronte, carrier en medio. Nesta Plaça de la Constitució ben que me lembrei do noso Vigairo, do Gran Xavier, e din en cavilar, en supoñer, que se en Pol chegan a ter unha consistorial desta factura, en troques da Casa dos Altamira, os de Mosteiro podían meterse a frades..., ¡que se ían quedar, definitivamente, sen capitalidade!

Cerramos a festa asentando as pousadeiras noutro curro edénico, ¡e xa vai longa a relación deles! Nunha especie de palco proscenio, que tal son esas terrazas da praciña, ¡talmente arrincadas dun cromo do Walt Disney! Quedounos sen ver, sen ver e sen gozar, o Museo de Ciencias Naturales, alí mesmo, na estrada do Porto, pero aquelas mulleres..., ¡fráxiles! Porén a súa fraxilidade resistiulles unha visita ás antigüidades daquel Toni de Sa Coma, onde lles tentaron a carteira ben tentada, pois o vicio de adquirir aquí consiste en perder!

Nestes divertimentos e nestas conversas estabamos cando se nos achegou o madrileño, aquel incógnito do tren, todo garatuxeiro, feito un bisagras:

-¡Perdón! Señora, ¿querría venir a mi mesa? ¡Solo un momento, si tan amable es la dueña! Es que le quiero entregar una cosa, un recuerdo; como diría..., ¡retrechero!

Sariña, ruborosa coma unha colexiala, dubidou, pero indicámoslle que si, que estabamos ben á vista... Volveu aos poucos, dobrando un papeliño, que o ía gardar no seu bolso con visible agarimo.

-¿Correspondencia, eh; coma os nenos na Escola, por debaixo da mesa?

-¡Este Xosé María...! Vóuvolo contar, todo, que agora espraiouse. Chámase Felipe, coma aquel madrileño, ¡pois madrileño é! Resulta que me fixo un soneto, aí arriba, no tren, co aquel das súas olladas...

En tódolos grupos, en tódalas situacións, adoita haber un bardo, un poeta, un ser sensible que sabe aprecia-las cousas interesantes, con lirismo.

A miña dona, nosa Secretaria, vocación periodística onde as haxa, gorentaba por aquelas novas:

-¿Un soneto? ¡A ver, a ver...! ¡Oh, si, en efecto; o que eu esperaba!

E recitóunolo. Eu quíxeno ler en por min, ao meu xeito, de repaso, por se merecía a pena copialo neste caderno das Crónicas Mallorquinas. Dinlle, por suposto, os meus parabéns á Sara, con toda sinceridade:

-Muller, saíulle un tanto ripioso, e para máis vulgaridade, pasouno á máquina, mais, tratándose dunha improvisación..., ¡que si, que pode pasar! Os meus prácemes..., ¡e que sexa para ben!

-Iso da máquina tamén mo explicou, que incluso se molestou en ir á oficina do tren para que llo deixasen mecanografar, ¡con copia! Ao parecer trátase dun vello algo chocho, excesivamente romántico para os tempos que corren, pero, sobre todo, é un lanzado, que xa quería unirse ao noso grupo para seguir cortexándome..., ¡de cerca!

Daquela díxolle Pipa, feita unha celestina, pero unha celestina de boas intencións:

-Sariña, o que é por nós, se che prace, vaite con el; volve con el...; e quedámonos aquí, nesta cafetería, pois aquí estase ben..., para o tren seguinte, para que non te azares coa nosa meditación! Coido que non é cousa de que o fagas sufrir, ¡se tan sensible é!, e logo que poetas non chos hai en tódolos curros...; ¡eu non os atopo, e ben que me gustaría!

Pero a interesada non estaba dabondo interesada naquel pretendente tan romántico, tan orixinal:

-¡Diso, nada, que se lle importo xa virá tras miña..., así teña que buscarme por todo Mallorca! Estes vellos da Terceira son coma os rapaces, recúan: de vellos, nenos, que sempre andan á busca do refresco, e despois diso, despois dos versos, ¡nada de nada, que se arrefrían, pásaselles, de socato!

Coincidimos, retornamos, no mesmo tren, pero o chulapo viunas verdes, así que mantivo unha distancia prudencial; e xa na cidade, pola Plaça de Espanya, ¡perdémolo de vista! ¿Arrefriara? ¿Tería razón o noso Castelao naquilo de que os vellos non deben namorarse? Qui lo sa! Coido que depende das circunstancias; e Sara, dada a súa actitude, tamén o entendeu así, ¡con prudencia! Entre vellos, ¡que ás probas me remito!, os casoiros son difíciles...; ¡pola excesiva experiencia de cada quen, supoño!

.../...

Pasa a

DE MÁMOAS E DE TALAIOTS

-IV-

Xosé María Gómez Vilabella