É MOI SAN PASAR POLO QUIRÓFANO -I-

É MOI SAN

PASAR POLO QUIRÓFANO

Afellas que si, que volo digo eu!

Xosé María Gómez Vilabella

É moi san pasar polos quirófanos; afellas que si, que volo digo eu; e mente, ou non ten corazón, aquel que se someta ao bisturí sen un profundo exame de conciencia; ¡claro que tamén pode ocorrer que non a teña!

Só botei en falta aquelas monxiñas da Caridade, aquelas de antano, pero estas / estes de agora tamén teñen o seu aquel de anxos. Non fagades caso das aparencias pois ese instrumental, de posto nas súas mans, anxélico é! Non son elas, nin eles, nin é a ciencia, só a ciencia, quen lles move as mans, pois levadas / levados de man, a tal momento, polos anxos están! ¿Por qué, e para qué? ¡Obvio, porque a tal momento estanlle concedendo ao, ¿paciente, doente?, unha prórroga vital!

Daquela, son deuses, deuses e deusas? ¡Máis ben amigos de Lázaro! Non te resucitan, iso non; pero unha prórroga, sexa grande ou pequena, na inmensa maioría dos casos, si que cha outorgan. ¿De parte de Deus, de parte da Ciencia? ¡Iso é o malo, pois, á forza de facer milagres, médicos / médicas, enfermeiros / enfermeiras, tenden a endeusarse, a crerse milagreiros, esquecéndose de que se o son, se tal obran, é por Delegación; por delegación dese Deus que lles permitiu chegar a tan alta sabedoría.

Un quirófano é o contrario dunha batalla… ¿Nunca o pensastes? Precisamente, en certa ocasión, dándolle o dorso ao Anestesista, ocorréuseme dicirlle que me estaba acordando daquela anestesia que tan profusamente aplicaron na Guerra de Ifni (1957/58) na que fixo de anestesista, seica en vinte ocasións, o Páter Pumariño, sempre provisto dun macuto abarrotado de botellas de xenebra, tan útil que lles resultaba para as primeiras curas na liña da fronte. Tanto se estrañou o Anestesista, ou tanto se impresionou coa vella nova, que se lle escapou un ¡Carallo!, en plena sesión! ¿É, non é, un quirófano, maiormente dos actuais, o contrario dunha batalla das de daquela? O episodio, ¡os episodios referidos!, oínllelos relatar a varios convalecentes, precisamente naquel hospital de Sidi Ifni; pero non a todos, pois un cento deles, pese á extracción das balas, pasaron a mellor vida antes de ser evacuados para este hotel da capital daquel Territorio.

O que non me dixeron, pois esas cousas non se preguntan, é se o Páter os confesaba antes ou despois da anestesia; o que se aprecia no foto é a mesa de operacións, co médico e mailo enfermeiro agardando…, polo seguinte! Na outra, nesta, o “hotel” dos evacuados:

Era grande, pero se naqueles días non colgaron o cartel de “Ful”

foi simplemente para que os periodistas da censura franquista ignorasen esta circunstancia.

-.-

A NEGRA SOMBRA

Algo pasaba,

algo se movía na escuridade

daquel amencer prematuro…

Entreabrín os ollos, e fixen saliva,

disposto a berrar, a protestar:

-¡Aínda non, por favor, non,

que me queda traballo sen facer,

e traballos sen pasar…,

¡sen pasalos a limpo, quero dicir,

que os teño na cabeza,

aquí por dentro, debaixo da calva,

nesta calva onde aterran as moscas,

cando veñen de visita…,

para non pagar nas librerías!

A sombra movíase,

avanzaba, achegábase…;

¡viña por min!

Tirando forzas de onde xa poucas tiña,

alcei a man dereita

para pedirlle misericordia:

-¡Non te achegues aos meus cabezais,

nin de min fagas mofa,

Negra Sombra que me asombras!

Pero…, ¡nin caso!

Impávida e silente deulle á pera da luz,

acendendo a lámpada.

Daquela díxenlles aos meus adentros:

-Esa luz…;

esa luz debe ser a claridade que seica nos espera

na entrada do túnel!

A sombra,

¡nin que me oíse!,

detívose,

pero seguía calada, como indecisa, sen falar.

Eu, desconcertado,

de pasada a turbación inicial,

entreabrín os ollos, pouco a pouco,

un case nada,

e,

asombrado do que vin,

véuseme a saliva á boca

para dicir:

-¿Cómo é que non traes a gadaña,

ou mandáchela cravuñar?

Por fin, ¡por fin!, rompeu a falar,

que era hora diso:

-Non o quería espertar,

pero,

teño que facelo,

que lle chegou o momento…,

de pasalo polas armas!

-Aquí me tes,

de conciencia examinado,

pero dubido da túa personalidade

porque…,

¿onde che vai a gadaña?

-Non creo que teña tanta pelame

como para precisar un gadañado,

así que, ande, faga o favor

de levantar ese culete tan cebado,

que lle vou poñer,

previamente,

unha toalla desinfectada!

Cadora máis asombrado,

moito máis,

agora si,

abrín os meus ollos, outra vez,

e desta, canto deron de si;

craveinos nos dela,

de inmediato,

fermosos, grandes e fondos,

opacos,

impropios dunha morte asasina.

-Sempre desexei que foses doce,

doce e silente,

pero nunca. ¡nunca!, imaxinei tanta discreción…,

nin tanta guapura!

Ela, supuxen que de afagada,

volveu a falar,

pero fíxoo suave, suaviño,

coma se fose un murmurio do vento

nas ventás fronteiras:

-Sento decepcionalo,

amigo Xosé,

pero con estas coiteliñas

que teño na man

vai quedar máis rasurado

que un ovo de perdiz!

Algo máis tranquilo, obedecín,

levantando o culete

canto me deron de si as miñas bisagras

enferruxadas.

¿O resto?

O resto ben baixado estaba,

que ata foi milagroso que o dese atopado!

Rapoume non tris tras,

e sen gadaña, que nin a botei de falta!

A continuación,

e tamén con melodiosa voz,

que tal era a súa,

tranquilizoume:

-Agora descanse en paz,

e deixe de soñar coa morte,

que está de sorte,

pois precisamente para iso,

para evitala,

virán por vostede, dentro dun pouco,

que o levarán, nesta cama..,

na mesma,

camiño da definitiva, da eléctrica!

-¿Así que para iso fun afeitado?

¡Na miña aldea viñan detrás,

que llelo facían na cara,

só na cara;

e dicían que era para que os barbudos

coubesen no ataúde…,

sen quitarlle a tapa!

-Afeiteino por hixiene desa intervención

que lle vai facer

o doutor Rodríguez-Rivera,

se é que se deixa, firmando e rubricando,

por se volve do purgatorio

reclamando!

-Sendo así, grazas, Negra Sombra,

grazas por achegarte aos meus cabezais,

e para iso,

sen firmarche nada!

Mais, agora que reparo:

¡ti vas de branco!

-Claro:

Son normas hixiénicas, mandato do cirurxián;

non se esqueza que estamos nun hospital,

e xa ía de liño Sinuhé,

aquel trepanador faraónico,

fai disto…, corenta séculos,

ou máis!

-Agora que o dis:

O que é por min, encantado,

así que retiro os meus insultos,

deixándoos para a ocasión nefasta,

para cando veña esa vella da gadaña,

esa que acaba  coas persoas,

por mozas que sexan ou se vexan!

Desde que acendiches a lámpada,

e vin o brillo dos teus ollos,

volveume a esperanza!

-¡Aínda que así non me chamen,

grazas!

-¿Sabes qué che digo; de ti, non, da outra:

Que o malo non é que leve a gadaña ao lombo,

senón que a baixe, que a use,

de vez en cando!

-As miñas coitelas son pequeneiras e suaves,

que por iso se usan para que as partes pudendas

pasen a selo, a selo realmente!

Eu quedei agradecido,

agradecido pero avergoñado

de que unha rapaza

de tanta beleza

me vise naquel estado de prostración,

física e mental,

tan abatido que ata non sei cómo foi capaz de atopar

o que no meu corpo buscaba,

pois eu, eu mesmo, desde que saíu,

estirei a man para comprobar os efectos,

e só atopei…,

un pallar segado,

segado e sen un triste medeiro,

que mo levaran os anos…,

ademais do medo!
-.-

Divagando, que é a actividade propia dos vagos,

e quén non o é se está hospitalizado?

Tampouco hai nada coma a cama dun hospital para preparar o exame final. Daquela, ¿por qué se escribe tan pouco sobre a función, a función e mailas peripecias persoais dun Centro Sanitario, nun Centro Sanitario? ¿Por qué apenas vemos capeláns, sotanas negras entre as batas brancas, ou é que renegamos deles porque, de ingresados, esperanzados: perdémoslle o medo á morte! ¡Covardes, pois a verdade, toda a verdade, e nada menos que a verdade, está en que o facemos, está en que calamos, para disimular a nosa covardía fronte ao mal!

Un hospital é un santuario, outro, no que os galenos fan de curas, ou polo menos, inténtano! O único malo do caso é que, á forza de curar, algún, polo menos algún, adoita pasarse, pasan de sabios a ateos: ¡endéusanse! É desculpable, que outros hai endeusados aínda que non rendan beneficio social.

Meu avó era albeite, un albeite moi nomeado en toda a rodeada, e non só do gando, pois, fóra dos partos, tanto curaba que ata sandaba as almas; cando non con herbas, máis ou menos raras, facíao con bos consellos, que levantaban os ánimos. Non o sei por el senón pola súa muller, por miña madriña, que sempre evitou que pasasen desapercibidas as virtudes do seu Xosé, suplindo o que calaba el. Desde entón sei que, curar, sexan corpos ou almas, persoas ou animais, gran oficio é, que incluso cando non acertan fano animando ao ser a seguir séndoo, coa esperanza posta no taumaturgo, iso que agora chaman placebo! Unha soa cousa aborrecía, e iso que se daba con abundancia na nosa chousa de Arriba: ¡A ruda, que seica a utilizaban, daquela, as malas mulleres para…, vouno dicir: malparir! Díxeno e dito está, pero se de aquí toman pé as asasinas para desfacer os feitos, que se vaian ao inferno sen probala, polo menos da miña, que me encargo, desde que me levante desta cama, de ir sementar gra dos toxos para anular esa cicuta dos inocentes.

¿Estou divagando con estes soliloquios, ou preparo o meu exame…, por se resulta final? Daquela volvo ao rego:

Teño a vantaxe de que o meu veciño de habitación non fai outra cousa que roncar; só deixa de facelo cando se pon a laiar. ¿As habitacións deben ser individuais? Coido que non tal: Unha, porque un veciño doente sérvenos para comparar; levántanos o ánimo. A outra, porque de estar mellor cá nós non deixará de falar, e así aforramos nas pilas da radio. O que sobra neste lugar son eses aparellos da tele, que só serve para recordarnos o ben que o están pasando…, outros!

De cando en vez entran os Sanadores, e fano con tal descaro que nin piden permiso nin nos desexan sorte cando se van. Sexamos homes ou mulleres levántannos as sabas co maior descaro; a quen outro tanto nos fixese nun hotel, así fose de primeira, o zapatazo que lle íamos tirar! Están tan afeitos as miserias humanas, que logo parecen as cobras daquel paraíso do Adán e maila Eva, que seica convivían con eles, de ti por ti, levasen posta, ou non, a folla de parra.

¡Igual, igualiño cá serpe: Comede disto, tomade isto, prohibido aquilo…! ¡Ai, Deus, e se están errados estes deuses, estes conselleiros? Esperemos que non, pois os Sanitarios quérennos vivos, queren que sigamos vivindo, xa que, se non vivimos, eles tampouco o farán; gústalles ser chamados, aínda que só sexa de cando en vez! As serpes cambian de pel, tiran a rin para que lles saia outra mellor…, menos con Eva, que lle recomendaron a peor!

¡Pero qué mal gusto teñen eses farmacéuticos utilizando a serpe nos seus emblemas! ¿Cando será o día no que alguén lles diga que velenos ten dabondo a vida, sen adubárnola con apócemas serpentís!

 

Pero vou calar, vou deixar de matinar, que se entreabre a porta, que volven a entrar…, pero esta vez con un termómetro na man!

-.-

O termómetro

¡Menos mal, menos mal que a brisa de Santa Cristina se detiña na ventanaxe do Hospital, pois a miña cabezota estaba saturada neste amencer inquietante! Comezaba a clarexar, así que, coa nova aparición, non foi preciso iluminar: tocoulle entrar ao anxo do termómetro; de branco e silenciosa, coma todas! E logo din que os anxos son asexuados…, pero estes de aquí, non, que ben femininos son, con sorrisos femininos, de orella a orella, como compre nesta casa de Salvación!

¡Pero qué andares tan suaves, e qué voz tan meliflua; tal e tanto, que lle fan pensar ao doente que xa se atopa na sala Exterior, da Porta de San Pedro para aló!

-¿Podo preguntarlle a temperatura…?

-Ben; está ben…, como de trinta!

-Deus mediante iso será mañá, cando, coa convalecencia, se me quite este medo cerval!

Non houbo máis prédica, pois o…, ¿o anxo?, evaporouse, deseguida; ¡se non fose anxo sería imposible que se esvaecese a súa aparición con tal rapidez, e con tal emanación, ademais de que deixou detrás de si un recendo a…, a non sei qué, pois a colonia cheira doutra maneira, máis ruda, máis espesa, máis rústica!

A temperatura externa quedou incorporada, en número, ao parte sanitario, pero, ¿a interior? ¡A interior é secreta, que só a coñece o doente, os doentes, cando están, cando estamos, en capela! Se naquel intre puidese enchufarme un U.S.B, tal que de duascentas Gs, fose polos ollos, polo nariz ou polas orellas, o meu cerebro descargaría un libro, enteiro, con centos de páxinas dada a miña hiperactividade neuronal.

Nada máis saír a enfermeira…, ¿Qué digo? ¡O Anxo! Nada máis eclipsarse, o primeiro que pensei, o primeiro que evoquei, foron as Confesións de San Agustín. ¿Qué diría, qué pensaría, qué confesións faría de sentirse en Planta, co Quirófano aló abaixo, en preparación efervescente? Agostiño xa fixo as del, xa están por escrito, así que eu redactarei as miñas, ao meu estilo, coa miña febre, pero é tan febril que terei que deixar aló dentro a maior parte dos pensamentos, exteriorizando tan só estas catro obviedades que se me veñen ao caletre:

¿Volverei a ver amenceres, así sexan brumosos coma este, aquí abaixo, na altura de este edificio ciclópeo, empolicado nun cantil, ao estilo dos castelos medievais?

Se da anestesia local-lumbar paso ao espertar definitivo, ¿cómo serán os amenceres de Coruña vistos desde o Ceo?

¿Por qué teño medo a embarcarme se despois da Marola me agarda o mar calmo da calma celeste?

¿E se o Fiscal que me asignen non resulta tan benévolo, tan comprensivo, ou tan vendido, como están dicindo por esta radio de auriculares que abundan en España?

¿E se Deus resulta ser do partido de Torquemada, qué?

Como quitara a miña medalla da Milagrosa, que din que non se debe levar nada metálico ao quirófano, vireime na cama para buscala no caixón da mesiña. Biqueina con amor filial. Dúas veces: Unha, para agradecerlle as axudas pasadas, que non foron poucas na miña vida azarosa, desde atentados a guerras; e a segunda, recorrendo, clamando, pola súa, enésima, intercesión. Certo é que estaba amencendo, ¡e xa ían oitenta e tres anos deles! Amencendo con brumas herculinas, ben distintas daquelas do Sáhara, pero…, ¡aínda así, apetecíame outro, outro amencer, sequera outro!

Nisto soo o móbil:

-¿Cando te operan…, para ir?

Mentín, pois neste día só me apetecía ter comigo aqueles anxos da garda, aqueles que aparecían e desaparecían, como por encanto:

-¡Tarde; a última hora, que serei o último…; máis ou menos, calculo que antes da unha, nada!

Ía ser o segundo, que iso me anunciaran, pero, á parte da miña xenerosidade en evitarlles molestias, estaba o meu egoísmo pola soidade. Tiña enfermeiras, médicos, e…, anxos, co da Garda incluído; o resto érame mundano, superfluo: ¡Que me deixen en paz, que me deixen matinar os meus matinares, estes matinares de ocasión, que igual non se repite o desta mañá!

-.-

Os reloxos

Os reloxos inventáronse, e só serven, para controlar os movementos da terra con respecto ao sol, pero, a mente? ¿Quén, e cómo, se controla a mente cando resulta que temos horas tan fugaces coma os minutos, e minutos que duran horas? Pasa a miúdo, e na cama dun hospital nada menos! Na miña padecín un deses divorcios, e tantas voltas din que pouco me faltou para memorizar os fíos das cortinas que separaban a miña cama das outras, das dos veciños laterais.

O caso, o paradoxo, é, foi, que canto máis me duraban aquelas horas máis ganas tiña, tiven, de que non acabasen nunca, de que entrase outra Enfermeira tal que felicitándome as Pascuas, as vindeiras. É unha sorte que non se poda escribir nas sabas, pois, de poder, e de ter á man un bolígrafo, ata lles escribiría cartas, cartas de despedida, a tódolos veciños da miña vivenda, amigos ou inimigos, e tras deles aos da rúa, para seguir con tódolos herculinos, e despois ao resto de galegos; de non cansarme, tamén ao resto de España, cataláns incluídos, pois a estes seguro que lles agradan as cartas de despedida, de despedida definitiva. ¿Seguirán na pel do touro cando olle desde Arriba, desde a Nova, Definitiva, Residencia?

¿Qué lles diría, a todos eles, en común? Máis ou menos o que poño agora: Que tanto matar o tempo para que chegue un día no que o tempo se estira, revive, fáisenos eterno! ¡Deus, qué pecado iso de matar o tempo, cando a virtude está en agradecer o regalado, este que Deus nos dá para cultivar, para dedicarnos á nosa perfección persoal!

As cousas que deixamos sen facer, ou a reparación das mal feitas, pesábanme naquela cama, na 1.118, como lousas, cando o que realmente tiña enriba era unha saba; ¡iso si, de algodón, branquísima! Acordámonos de Santa Bárbara cando trona; acordámonos das omisións cando xa pasou a ocasión, e non cabe deixar testamenteiros para enderezar rumbos, para completar baleiros. Non todos somos Lázaro para ter segundas oportunidades.

Se isto pasa na antesala dun quirófano, que adoitan ter porta de saída á liberdade, ao futuro, qué drama non será iso de agardar pola sela eléctrica, neses países tan atrasados, ou tan endeusados, que se cren con plenos poderes para limitar as vidas alleas?

En definitiva, un quirófano é a sela eléctrica positiva, fronte ás negativas. Os cirurxiáns van de verde, de verde esperanza, mentres os verdugos das outras adoitan ir de negro, por dentro e por fóra. O que non lles preguntei aos meus é se seguen facendo o xuramento hipocrático, pero coido que si, que o evidencian cos feitos. Os Deputados xuran ou prometen, pero os Médicos cumpren, xuren ou non, prometan ou non. Para non ter aos profanos nesta ignorancia, co voso permiso izo esta bandeira: 

Xuro por Apolo, médico, por Esculapio, Hixia e Panacea, e poño por testemuñas a todos os deuses e deusas, que hei de observar o seguinte xuramento, que me obrigo a cumprir en canto ofrezo, poñendo en tal empeño todas as miñas forzas e a miña intelixencia.

Tributarei ao meu mestre de medicina o mesmo respecto que aos autores dos meus días, compartirei con eles a miña fortuna e socorrereinos se o necesitasen; tratarei aos seus fillos como aos meus irmáns e, se queren aprender a ciencia, ensinareilla desinteresadamente e sen ningún xénero de recompensa.

Instruirei con preceptos, leccións orais e demais modos de ensinanza aos meus fillos, aos do meu mestre e aos discípulos que se me unan baixo o convenio e xuramento que determine a lei médica, e a ninguén máis.

Establecerei a dieta dos enfermos da maneira que lles sexa máis proveitoso segundo as miñas facultades e o meu entender, evitando todo mal e toda inxustiza. Non accederei a pretensións que busquen a administración de velenos, nin suxerirei a ninguén cousa semellante; abstereime de aplicar ás mulleres pesarios abortivos.

Pasarei a miña vida e exercerei a miña profesión con inocencia e pureza. Non executarei cortes, deixando tal operación aos que se dedican a practicalos.

En cualquera casa onde entre, non levarei outro obxectivo que o ben dos enfermos; librareime de cometer voluntariamente faltas inxuriosas ou accións corruptoras e evitarei sobre todo a sedución de mulleres ou homes, libres ou escravos.

Gardarei secreto sobre o que escoite e vexa na sociedade por razón do meu exercicio e que non sexa indispensábel divulgar, sexa ou non do dominio da miña profesión, considerando como un deber o ser discreto en tales casos.

Se observo con fidelidade este xuramento, séxame concedido gozar felizmente a miña vida e a miña profesión, honrado sempre entre os homes; se o quebranto e son perxuro, caia sobre min a sorte contraria.

Dos Políticos dubido, pero de que os Médicos cumpren o seu, en absoluto. Deu-los bendiga. ¡Amén!

Nestas reflexións cameiras non me pasou desapercibido comparar aos Sanitarios co Cerineo: Algún deles será de Cirene, pero a inmensa maioría, non, que se forman, ou transforman, en Facultades especializadas, distribuídas por todo o orbe, pero todos están dispostos para aliviarnos, para axudarnos a levar a cruz dos padecementos. ¡Son dignos dunha coroa; polo menos dunha de laurus nobilis!

Onte pareceume ver algún letreiro que pon PACIENTES. ¡Craso erro, pois pacentes son os Sanitarios, que nós, os atendidos, respondemos máis ben ao tratamento de DOENTES!

-.-

Allah y chafi?

Si, é moi certo, pero non o é menos que Allah, Deus, tamén quere contar con nós. ¡E nós, cos Médicos! En definitiva, tres puntos de apoio, que é o mínimo que nos esixe a física terrea. Así que, non hai mellor campo para facer enquisas de ateos que as antesalas dos quirófanos. ¡Facede a proba, que é un bo sitio para a sinceridade!

O Anestesista preguntárame se tiña alerxias. Si, á pobreza, foi o que lle respondín, pero se me preguntase hoxe diríalle que tamén me dan repelo os mentireiros, os fariseos, e con eles, os falsos ateos. ¿Pode haber alguén máis soberbio que un ateo? Neste mundo, non; no inferno…, eu qué sei!

¿O mellor polígrafo é un quirófano? No aspecto ad intra, coido que si! Pero non tódalas intervencións son de risco, comportan riscos… ¡Que te cres iso, ou logo a qué veñen tantas firmas, tantos consentimentos, por mínima que sexa a intervención? Claro que os gatos, de escaldados, ata foxen da auga fría; e logo que home prevido, previsor, vale por dous! ¿Poñerse en risco, eles, os Sanitarios, cando o fan polo teu ben, e na mellor das opcións? ¡Sería de inxenuos!

Así analizadas as cousas, se eu fose Xuíz, coa complicidade dun Cirurxián, por suposto, pasaría aos imputados pola antesala dun quirófano, co cal deixaría de haber sentenzas inxustas. ¿Habilmente interrogado, dicían e facían no franquismo, non si? ¡Meus pobres, qué estulticia…, tendo quirófanos dos de daquela, séxase, terroríficos!

Por outra banda, con moito ou pouco risco, ¿qué adulto carece de pecados, aínda que só sexan dos de omisión? Pois…, o dito: ¡ao quirófano con eles!

Para máis suspense, aos poucos viñeron tomarme a tensión. Tíñaa normal, dadas as circunstancias, ou iso me dixeron, pero eu seguía coa mesma teima: ¡Eses aparellos non detectan a outra, a anímica, e o examinado estaba, daquela, coa alma nun braseiro, nun purgatorio anticipado.

-.-

 

A vinganza dos meus porcos

   

Vessie

Non tardou en volver a Enfermeira do termómetro:

-Saín preocupada porque o vin nun estado anímico inconveniente para presentarse no quirófano…

-Rapaciña, non me presentarei, presentaranme, e segundo me teñen anunciado, nesta mesma cama, que para iso ten rodas. ¡Gran invento aquel da roda!

-¡Vaia, está de broma, así que a miña preocupación resultou innecesaria, a Deus grazas!

-Muller, as vinganzas, pouco ou nada teñen de diversión; e as miñas circunstancias froito son dunha vinganza…; ¡dunha, non, máis ben dun cento!

-Nacín na emigración, concretamente en Alemaña, pero, ao virse meus pais, de xubilados, admitíronme aquí, que validaron os meus estudos; quere dicirse, que son galega, tanto de raíces como de adaptación, e aprendín a lingua, pero os seus retruques, as súas metáforas, as reviravoltas destes paisanos, vostede entre eles, para min…, latín!

-Daquela explicareime, e perdoa: Á forza de matinar nos problemas da miña vexiga cheguei á conclusión de que se trata dunha vinganza…, ou para dicircho con máis claridade, que Deus estame castigando pola miña impasibilidade cando sopraba nas vexigas dos nosos porquiños…

Interrompeume:

-Xosé, Xosé María, claréese un pouco, que imos a peor. Ich bitte Sie!

-Entschuldigung! Tut mir leid! Volverei ao rego con máis…, con máis dereitura! A min, de cativo, na miña casa da aldea, encantábame a manteiga, a da casa, a fresca, pero tamén adoecía polas cadelas que me regalaba miña avoa cando a acompañaba á feira para vender as balugas da manteiga, da manteiga cocida. Pero todo iso leva os seus trámites porque: Primeiro había que cebar os porcos, cousa que tamén se facía coas miñas achegas pois non me cansaba de apañar e de carrexar landras e castañas para que a ceba resultase lucida. Despois viña a matanza, que a dividía en tres fases: A puñalada, aqueles gruñidos dramáticos, arrepiantes, durante os cales sempre utilicei algodóns…, para que non me doesen os oídos, e cos oídos, o meu corazón. A segunda parte xa era léveda, pois consistía en participar nos raspados…, máis ou menos como me fixo a min esa colega túa, fai unha hora; ¡outra vinganza! De colgados nos tornos, coas patas abertas…, máis ou menos como me farán a mi cando me pasedes da cama á sela eléctrica…, viñan as coiteladas, e sempre co neno ao redor, armado dun tubo, que no meu caso era de bieiteiro, por…; tan pronto lle arrincasen a vexiga, eu tiña a responsabilidade de soprarlle, de inchala, antes de que secase de seu, que o facíamos posteriormente, atada con un bramante e colgada ao fume.

Ela estaba ao meu lado, e seguía coa boca aberta; o que non sei é se o facía de divertida, ou me tomaba por louco. A min apetecíame beber un traguiño de auga, sequera fose para facer saliva, pero tíñao prohibido, así que me contiven, removendo a lingua para seguir explicando a miña…, odisea?

-Daquela non se tiñan frigoríficos para conservar a nata, a manteiga fresca, a que se facía batendo a nata, que por certo sempre me encargaron de darlle ao veo da desnatadora…, ata que solicitei aqueles tres anos de mili. Pero, ao que vou: estoutro traballo satisfacíaseme coa tortilla de fretes que me facía miña avoa cando cocía a manteiga: ¡que para si a quixesen os cardeais!

-Comezo a entendelo: a manteiga, de cocida, conservábase nas vexigas dos porcos, introducíndolles o líquido, ao ferver, non si?

-¡Pero qué lista; cómo se nota que es filla de galegos, e por engado estudada en Alemaña, na terra dos suevos!

-Tanto non serei posto e suposto que estiven preocupada polo seu estado anímico, e resulta que se inventaba os remorsos: ¡Mira que indignarse por aquelas sopraduras nas vexigas dos porcos…!

-Muller, sempre oín dicir que, as penas, con versos, son menos!

Saíu ríndose, non sei se de min ou dos meus falares. O caso é que non volveu en todo o día: estaría aturando aos outros, aos outros…, doentes?

-.-

¡Xa o teño; xa o sei!

¡Mirade que levo horas matinando nas miñas circunstancias, pero, por fin, din coa clave: O ano pasado non lles fixen a queimada ás bruxas da miña finca, e agora vínganse pola man do Cirurxián, que o levan a queimarme os pólipos! Eu non as chamusquei, non lles queimei a augardente, e quedaron sen gozar dese pracer, así que, agora, vounas ter presentes baixo a lámpada do quirófano.

¡Malditas; pois, para que non lle trema o pulso ao Dr. Rivera, para que non llo fagades tremer por culpa miña, pola miña omisión, hoxe, que volvemos a celebrar o San Xoán, desde aquí, aínda que só sexa por vía telemática, coa imaxinación, vouvos dar que sentir!

Cazola da queimada

De tanto tempo que levo sen ofertalo, e máxime aquí na cama, despois desta noite de insomnio vaime ser difícil lembrar aquel conxuro do Marcos Abalo, que era tan axeitado, pero, intentareino:

Mouchos, curuxas, sapos e bruxas.
Demos, trasgos e diaños,
espíritos das neboadas veigas.
Corvos, píntegas e meigas:
feitizos das menciñeiras.
Podres cañotas furadas,
fogar dos vermes e alimañas.
Lume das Santas Compañas,
mal de ollo, negros meigallos,
cheiro dos mortos, tronos e raios.
Ouveo do can, pregón da morte;
fociño do sátiro e pé do coello.
Pecadora lingua da mala muller
casada con un home vello.
Averno de Satán e Belcebú,
lume dos cadáveres ardentes,
corpos mutilados dos indecentes,
peidos dos infernais cus,
muxido da mar embravecida.
Barriga inútil da muller solteira,
falar dos gatos que andan á xaneira,
guedella porca da cabra mal parida.
Con este fol levantarei
as chamas deste lume
que asemella ao do Inferno,
e fuxirán as bruxas
dacabalo das súas vasoiras,
índose bañar na praia
das areas gordas.
Oíde, oíde! os ruxidos
que dan as que non poden
deixar de queimarse na augardente
quedando así purificadas.
E cando esta beberaxe
baixe polas nosas gorxas,
quedaremos libres dos males
da nosa alma e de todo embruxamento.
Forzas do ar, terra, mar e lume,
a vós fago esta chamada:
Se é verdade que tendes máis poder
que a humana xente,
eiquí e agora, facede que os espíritos
dos amigos que están fóra
participen con nós desta queimada.

¡Coido que me saíu ao pé da letra, así que, bruxas e trasnos, deixádeme en paz, e quitádeme o medo, pois, por poderosos que sexades, a man do meu Médico non a faredes tremer, que xa é a terceira vez que mo fai, así que, atinará! ¡Seguro que si! E logo que, á terceira vai a vencida..., ¡ou iso espero, Deus mediante!

-.-

¡Meigas fóra, fóra pesadelos...!

¡Meigas fóra, fóra pesadelos..., que é hora de senta-la cabeza, de poñerme en realidades, que logo chegará o Enfermeiro para entregarme aos…, aos meus Sanadores? ¡E menos mal que non son Senadores! Por se acaso, non deixarei a Deus na porta, que se estes fallan, o de Arriba curarame; iso si, definitivamente!

Estou vivindo un tempo propicio para a introspección; ¡para algo bo tiñan que servir os quirófanos! E o primeiro que se me ocorre a tal momento é: que o home, individualmente considerado, illado, desconectado da colectividade, é unha merda, un detritus, un…, un nada! ¡Por algo dixo o Mestre, daquela, que sería mellor, máis efectivo, orar en grupo! Pois, no resto, igual! ¿Valoramos, apreciamos isto, con xenerosidade? ¡Xeralmente, non!

Tamén o tivo presente Deus, daquela da Creación, cando estimou que non era cousa de que o home estivese só, así que, dito e feito: Arrincoulle unha costela ao Adán, ipso facto! Eva xa non era barro, barro absoluto, así que, tanto ela coma as súas fillas, guapísimas, de segunda elaboración! ¡Non é a primeira vez que o penso, aínda que, para disimular, atéñome ao dito, inventado polo varón claro está, de que, El hombre, como el oso, cuanto más feo más hermoso!

Inventárono en Castela, que é a terra do feísmo, comezando polos castelos, outro invento seu, e non tanto para defenderse como para outear desde as súas ameas!

¿Qué faría eu cos meus pólipos se non houbese especialistas? Meu avó, aquel albeite, tivo un cáncer de fumador, no labio inferior, e como ninguén se atrevía a facerllo, el mesmo roxou na lareira o soprón do lume, co cal, con un espello por diante, referiuse el mesmo, e sandou; quedoulle unha cicatriz feísima, pero, sandou! Hoxe iría ao especialista…

¡Magnífica ocasión, esta, para reflexionar, que non sempre se ten a xenerosidade, persoal, de confesarnos con nós mesmos, nin sequera das cousas que máis nos importan, como pode ser a de coñecernos a fondo. ¿A fondo? ¡Nunca, din os incrédulos! Dino os que nunca firmaron follas de exención de responsabilidades vitais!

Son preciosos estes minutos; ¡afellas que si! ¿Qué teñen un punto de mieditis? ¡É a salsa da salsa! ¿Qué teño de meu a tal momento? ¡Nin a roupa, que ma prestou o Hospital! ¿E as ideas? ¡Iso si, pero de pouco me valen se non as gravo na memoria…, para pasalas ao ordenador, para ordenalas no seu momento, que igual lle serven ao que  veña detrás nisto dos quirófanos!

¿Por qué non coñezo outras, outros escritos sobre o tema? ¡É fácil: o ser humano é algo mexeriqueiro, ademais de fanfurriñeiro, e avergóñase, avergoñámonos, de relatar as nosas miserias, os nosos medos, as nosas debilidades…; en definitiva, as nosas soidades, e iso que tendemos a ser insolidarios!

-.-

Canta máis concorrencia, máis feroz o individualismo.

¿Por qué tiveron que vir aquelas centurias romanas a quebrarnos, a romper, aquelas comunidades castrexas, aquelas fraternidades de mutuo apoio, de íntima e desinteresada colaboración? En Babel xa se demostrara que os rañaceos, as conglomeracións, son boas para as formigas, pero malas para as cigarras, para nós, para os humanos; e despois diso, coa inútil experiencia da dispersión, xurdiron as cidades, tal que Sodoma e Gomorra, que só serviron para as colaboracións negativas, maléficas.

Nas nosas aldeíñas, que en definitiva eran relembres castrexos, ata os veciños choraban nos enterros. Agrupámonos na urbe, para qué? ¿Acaso para perder aquel urbanismo colaboracionista, desinteresado, que tiñamos antes de ser urbanícolas? ¿Queredes unha proba rotunda? ¡Só tedes que acudir ás nosas igrexas onde ben que nos estiramos para dárlle-la paz a unha ducia de persoas, ¡irmáns!, e tan pronto saímos ao atrio, se te vin non me lembro: se daquela falamos coa parella, ou con un dos nosos vinte veciños, xa é moito!

¿Por qué empezaron as escolas públicas? ¡Simplemente porque os pobres tamén querían saber, esixiron saber, envexosos que estaban de que os ricos tivesen institutrices, aios, secretarios, e demais servidores! Sendo así, ¿cómo as consentiron os ricos? ¡Obvio: tamén por egoísmo, porque se decataron de que os servos, os plebeos, lles eran máis útiles con un cepillado cultural! Como diría un francés: C´est la vie!

Certo é que enganei aos parentes para evitarlles as molestias de acudir tan cedo ao Hospital para facerme compañía en tales intres, pero, a verdade absoluta é que, nas horas de capela, nas previas, ben que botamos en falta un agarimo, unha presenza amiga que nos anime a poñer o corpo, e se non hai sorte tamén a alma, á disposición dos facultativos. Por máis que o disimulemos, moito precisamos, e moito…, ¿agradecemos?, a asistencia amiga, a comprensión amiga. O de agradecela xa é discutible!

A todo isto unha segunda voz estábame dicindo que sen colaboración, sen multitudes académicas, non habería ciencia…, pero isto tamén é relativo pois máis ciencia habería, teríamos, transmitiríamos, se os profesores non gardasen algún que outro dos seus segredos, das súas experiencias, fracasos incluídos. ¿Fracasos, si, tamén; noticia dos fracasos? ¡Naturalmente, para que o seguinte non se extravíe, para que vaia, para que probe, por outro camiño! Tales omisións, dolosas de seu pero incontrolables, moito levan freado na humanidade, en tódalas ciencias, e por tanto non hai quen non sexa vítima, directa ou indirecta, en maior ou en menor grado, de tales egoísmos acaparados, acaparadores.

Eu mesmo experimentei, na miña profesión bancaria, que os meus xefes inmediatos, e iso desde o mesmo día da miña incorporación, me gardaban segredos de toda índole, aínda que, de coñecelos, o meu rendemento fose multiplicativo. ¿Para qué, e por qué? ¡Para mellor dominarme, para máis retardar os meus ascensos! Se isto pasaba, e pasa, nos empregos vulgares, qué non pasará nese mundo máxico, ultra secreto, da ciencia médica? Para apreciar estas egolatrías chéganos con pensar, con saber, que houbo medicamentos retirados tardiamente, e que só o foron cando foi inevitable a divulgación de que eran nocivos; non obstante coñecelo de lonxe os laboratorios, e acaso algún Médico, seguían fabricándose, receitándose.

¿Efectos positivos da divulgación? Só temos que ollar polo retrovisor: Esa infinidade de descubrimentos do XIX que serviu de base, de catapulta, para a multiplicación técnica, progresiva, do XX; onte mesmo!

Tamén compre lembrar que, descubrimentos de interese xeral, ¡a tira deles!, estiveron pechados con sete chaves, a veces por séculos, simplemente para que non se beneficiase o alumno, ou o colega, ou…, ou o país veciño!

 

Dándolle voltas ao maxín, neste rumío ata se me veu á cabeza a lembranza daquel ferreiro, ¿ferreiro, enxeñeiro?, de Riotorto que inventou un carro de combate, de eirugas metálicas, e pasoulles o seu segrego aos ingleses, daquela ocupados en gañar a primeira Guerra das Mundiais. ¿Cómo lle pagaron? En especie, que o expulsaron da súa Gran Bretaña precisamente para que seguise sendo grande, para que o mundo, colonias incluídas, incluídas e asustadas, lles atribuíse esa grandeza ofensiva. ¡Si, a eles, e soamente a eles, fathers adoptivos de tal invento! Non me estrañaría que coa medicina se trampee de igual modo, e / ou con peores consecuencias!

-.-

O que espera, desespera.

Recuerde el alma dormida,
avive el seso e despierte
  contemplando
cómo se passa la vida,
cómo se viene la muerte
  tan callando;
  cuán presto se va el plazer,
cómo, después de acordado,
  da dolor;
cómo, a nuestro parescer,
cualquiere tiempo passado
  fue mejor.

Jorge Manrique, a ti morreuche o pai, e a min a paciencia, que xa pouca me queda; ¡qué razón tes, tamén, niso de que “cuán presto se va el placer”! Sería o de menos se tivésemos fe abonda, se nos dispuxésemos a gozar do eterno, do perfecto, xa que imos gañar no cambio, no cambio de situación, pero…, como non somos donos da terra, nin da terra nin do terreo, a nosa obriga é coidar da vida temporal, conservala, poñela en mans, neste caso, dun cirurxián competente!

A tal momento xa quixera ser chamado, que me canso de matinar; ¡todo cansa, e o malo, máis! Nesta espera séntome o ser máis oposto a unha parturiente das de cesárea: Elas, impacientes por ver, por ver e por bicar a súa criatura. Xa saben, xa lles dixeron, de qué color compre mercar os patucos; ¡anóvanse, perpetúanse nun novo ser! No meu caso vai morrer parte de min, unha xestación espuria, un…, un pólipo desprezable, e xa non sexa maligno, de raiceiras malignas! A miña foi unha xestación negativa, así que lle aplicarán purgatorio parcial, queimando a cría! Din que se cría do que se come, pero neste caso non é certo pois, que eu saiba, maldito un fungo comín, e iso que había ben deles nas leiras de meu avó.

¿Qué me queda sen matinar para aproveitar estes minutos? ¡Xa o teño: agradecerlle a Deus, agradecerlle á vida todo o ben recibido, que non foi pouco, se quero ser sincero e agradecido! ¿Do malo…? Os episodios negativos están mellor no río Letes, naquel do esquecemento. Mais, de ben pensado, iso tampouco, pois, grazas aos problemas fomos formándonos, vacinándonos, escarmentando. Se saio desta, e recupero forzas igual escribo a miña biografía negativa… ¿Qué non o fai ninguén? ¡Soberbia de triunfadores, desagradecidos, que non recoñecen a bondade das peripecias, a lección que delas se saca, indispensable para lograr un mínimo de perfección.

-.-

Vaia, sigo de Ramadán…,

e iso que xa se pode distinguir un fío mouro dun branco! A porta abriuse, entraron coa bandexa, pero…, os outros seica tiñan máis fame, máis fame ou máis méritos!

É boa cousa iso de pasar fame voluntariamente, pero…, houbo substitución intravenosa, que me colgaron tres, tres bolsas brillantes! Sería para aforrarme a molestia de tragar, que así pásame á vea directamente. ¡Canto se traballa para non traballar!

Os novos andan de botellón pola noite, ¡dálles vergoña que os vexamos bébedos!, e os vellos…, de día! Os novos teñen que cargar co envase, pero aos vellos, aos chivanis, para evitarnos molestias supoño, a falta dun criado póñennos un percheiro. ¡Vivide, e veredes! Por certo, todo dosificado, toda racionado, gota a gota! Outra diferenza, outra distinción, foi a de preguntarme se era zurdo, e como lles dixen que diso, nada, castigáronme o esquerdo cos goteiros. A dereita tampouco se librou de pinchazo, pero, no dedo!

-Ten o azucre baixo…

-Compenso coa miña dona, que todo é dozura nela, xa desde o berce!

-Por certo, que aínda non veu…

-Si, e non, que sempre a teño comigo, desta parte, da esquerda, que seica é onde temos o corazón; polo menos a min láteme deste lado!

Dá igual que fale en serio ou en broma pois estas Enfermeiras débenme ter por louco, que sempre me seguen a corrente.

-¿Tardarán moito…? –Preguntei porque…, porque nunca me tardou tanto unha viaxe, e iso que moitas levo ao lombo: maletas, viaxes…

-¿No quirófano? Tárdase máis nos preparativos, e logo que ten que facerlle efecto a anestesia…

-Refírome ao traslado; tiven tantos na miña vida profesional, que xa estou afeito ás mudanzas; vivín en…, nunhas dez casas!

-Daquela, como pouco, aínda lle falta entrar na marmórea.

-¿Iso? ¡Nin por penso; non o verán os teus ollos, pois, Pulvis es et in pulverum reverteris! Eu non lle falto ao Xénese; e logo que me apetece abonar o meu Cercis siliquastrum…, aquela árbore de Xudea; ¿coñécela?

Agora si que me tomou por louco, que nin ¡adeus! me dixo. Está visto que neste mundo cantas máis verdade dis menos te cren!

-.-

 

Xosé María Gómez Vilabella

Pasa a
É MOI SAN PASAR POLO QUIRÓFANO -II-

-.-