¡MALDITO ANGAZO!

TEATRO PARA AFECCIONADOS

¡MALDITO ANGAZO!

Xosé María Gómez Vilabella

-.-

¡Maldito angazo!

A historia dunha angazada...

Segundo me contaron,

se non foi neste lugar debeu ser noutro parecido. O caso merece ser exposto con todo detalle, así que botarei man dunha escenificación baseada nas referencias que obtiven ao respecto, pois o meu relator, ademais de veraz, foi meticuloso, exhaustivo. O protagonista desta historia seica volveu na primavera, xa de cara ao verán, e concorría que na súa casa aínda se gadañaba coa máquina de man, coa gadaña, así que, para mellor aproveita-la herba, ¡que os invernos dan moito de si, e todo fai falta para mante-lo gando!, iso amén da curiosidade atávica en todo labrego que se prece, era preciso angazar os restroballos, e unilos ao gaveleiro máis próximo.

O morgado antedito acababa de chegar de Suíza, que pasara aló dous aniños de nada, retornando, cal fillo pródigo, pois nesa Confederación tan chufada non ataban os cans con longaínzas, nin estaban permitidas as sestas, nin..., nin había motivo para envexar aos seus irmáns, que se gañaban a vida servindo cafés, un en París e outro en Londres. Tampouco lle resultaran certas as loanzas daquel veciño, especialista en asar polos, que gozaba en Zürich de dúas quendas consecutivas, séxase, dezaseis das vinte e catro horas, sendo este un pequeno detalle que adoitaba silenciar por..., por modestia!

Este drama, que non comedia, fíxosenos visible
na estación da RENFE, en Lugo, onde o esperaban seus pais,
¡meus pobres!,
ámbolos dous derreados de tanto traballar e de tanto padecer
na súa infinda soidade.

-.-

Acto primeiro

Escena I

Nunha fonda próxima á estación, circunstancia que se deduce,
entre outras referencias,
polos cadros e avisos que teñen colgados.

Emigrante. (Que esqueceu o galego, cousa natural con dous anos de ausencia?):

-Y luego, tuvisteis que esperar mucho por el tren?

Nai. (Que se levanta da mesa e abraza ao rapaz, tan forte e tan achegada coma se fose unha hedra nun carballo):

-¡Meu fillo, máis esperamos nós por ti...; dous anos nesas montañas de Suíza, que seica non para de nevar…; polo menos aquí en Lugo, o inverno vai e vén..., como fixeches ti!

Pai. (Dando un porrazo na mesa):

-¡Cala, muller, que estás chamando a atención; despois dirán estes de Lugo que somos os paletos de sempre; iso xa foi; e non me fagas enfadar cos teus bagoares! Un morgado ten que botarlle peito á vida, que por algo son o temón das casas. Antes aínda tiñamos esa escola que eran os cuarteis, pero agora, de presente, se non emigran non saben o que teñen, non saben o que perden…, índose!

Fillo. (Sacudíndose a nai):

-Déjame, por favor, que ya no estoy de teta. Papá tiene razón, que hoy no es entierro sino fiesta. Yo me estaba ganando la vida..., ¡que también se la ganan mis hermanos! Ellos se fueron a por divisas para su cuenta, y encima dirán que es mucho que me tengáis dos tercios; pues se amuelan, que les demostré que también me las sé ganar, pero yo vuelvo a la aldea para cuidar a mis viejos, cosa que ellos no hacen!

Pai:

-¿Iso quere dicir que te quedas, que non volves? ¡Hai fillo, canto cho agradezo, maiormente porque iso do tractor fáiseme complicado!

Nai. (Que fixo un esforzo e xa non chora, pero vese emocionada):

-Manueliño querido, que Deus te bendiga..., se non volves ás andadas!

Fillo:

-La verdad es que por dos tercios de nada, no vale la pena regresar..., ¡pero ti, mamá, me enseñaste a ser cariñoso, y eso hago!

Pai:

-¿Dous terzos de nada? ¡Hai fillo, que mal botas as contas, coa larganza que temos; a metade, a monte! E logo están as vacas, que xa temos oito; o plantío...; iso sen acordarse da casa, de pedra, feita ás catro augas! Claro que non seremos tan ricos coma eses suízos, pero os ricos fan polos cartos, aquí coma en Suíza, e se aínda vos casasen coas fillas...! ¿Volves solteiro, non si?

Nai:

-Xosé, ¿xa estás coa teima do casoiro? Lémbrate que cando se foi, fai diso dous anos, ben longos por certo, a metade das mozas do lugar choraron polo noso Manueliño..., e ben ledas que se van poñer agora, ao ver que se queda!

Fillo:

-Con lo que gané en Suiza, si no son ricas que miren para otro lado! (Para outro lado mira el, e di polo baixiño, nun á parte: -¡Deus me libre que noten o pobre que veño, así que terei que andar, como pouco, de gravata!)

-.-

Escena II

Camareiro. (Que aparece en escena. Os nosos amigos para daquela son os únicos clientes que quedan no comedor pois os extras das outras mesas fóronse ausentando):

-Fagan o favor de ir pedindo, que se fai tarde e temos que parar coa cociña..., para que fregue a cociñeira!

Pai:

-Pedide unha cousa axeitada, pois celebracións coma a de hoxe..., de quitado o día que te cases!

Fillo:

-Ya que mi padre se pone espléndido, vaya trayendo unas centollas...; y después de eso, lo mejor que tengan!

Camareiro:

-Desculpe, señor, pero as centolas terán que comelas arriba, no centro, que todo por aquí, nesta Explanada da Estación, é xente de paso, de paso e con présa, así que non podemos andar con requisitos! Temos un bo caldo, e despois, vitela, ou costelas á brasa... ¡Váianse decidindo, que o tempo corre!

Fillo:

-En ese caso, nos resignaremos. Yo empezaré con un consomé...

Camareiro. (Con algo de burla):

-Señor, síntoo, pero o consomé xa está consumido! Voulles traer caldo, caldiño de grelos, con unto do país, que está feito, e ben feito, ao estilo da casa; mentres, decidan o resto!

Nai:

-Pero, filliño, de onde sacas iso, que as centolas son prato de señoritos; ¿non oíche-lo camareiro?

Fillo:

-Se me antojaron porque en Zúrich decían que era el desayuno de Herr Glatt..., el Jefe de Intraflug, el de los viajes, y que se las mandaban de aquí, de Galicia, ¡precisamente en los aviones de los emigrantes!

Pai:

-Fillo, comprendemos que vés de alternar cos señoritos, pero aquí, entre nós, eses luxos...; ¡como moito, o día da voda! Por certo, que aínda non nos dixeches en que traballabas, e ben que cho temos preguntado nas nosas cartas.

Fillo:

-Eso ya no tiene importancia. ¡Agua pasada no mueve molino!

Pai:

-Si que a ten, meu fillo, aínda que só sexa para taparlles a boca aos da Casa Grande, que andan dicindo que lles dixo non sei quen que..., ¡que traballabas nunha funeraria, queimando mortos!

Nai:

-Calade con iso, que taparlle a boca á xente é imposible..., salvo que o noso Manuel traia fotografías do seu traballo, que sería ao grande, de señor, ¿ou non ves o traxado que vén?

Fillo:

-Fotografías no traigo, pero..., ¡ya se les dirá lo conveniente! Es cierto que estuve en una funeraria, pero, de encargado! ¡Todos mis clientes me respetaban, y aquí no paso por menos!

Camareiro. (Que volve co caldo):

-Di a cociñeira que a vitela non chega para todos, así que está preparando un churrasco; ¿ou prefiren ovos fritos?

Nai:

-Tráianos o que lle pareza, que a mellor comida xa a temos aquí, este fillo, o noso morgado, que nos mantén os ollos con só ver o guapo que vén!

Retírase o camareiro despois de deixar a pota do caldo. A nai prosigue, colgándose outra vez no fillo e bicándoo polos dous lados mentres o pai se serve o caldo:

-Meu fillo querido, que xa me chega con perde-los outros, ¡dous!, que só os podo ver de cando en vez! Polo menos o morgado, Señor; déixanos o morgado..., que logo nos chega a vellez!

Pai:

-Muller, ¿volves coas mexericadas? Comprendo o seu esforzo, a súa renuncia ao benestar desa Suíza para virse connosco, pero tamén está a obriga das tradicións, ¡que sempre foi costume coidar dos vellos! ¿Xa non lembras que este foi o primeiro que pariches, e por iso, o que máis che deu que laiar?

Nai:

-Lembro, Xosé, lembro, e grazas que tiven de parteira unha boa veciña... ¡Moito coidei nel, moito me deu que criar, pero unha nai que sabe ser nai ten a obriga de facelo todo, e non só parilos, sen esperar nada a cambio! ¡Se algo recibe dos fillos, iso é de propina!

Fillo:

-Nunca me dijeras que me pariste en casa... Entonces, este comodón de mi padre, teniendo una caballería, ¿cómo es que no te trajo a una clínica, de estas de Lugo?

Nai:

-Filliño, esas clínicas custan cartos, e nós tiñamos que aforrar, que daquela estabamos dando as lexítimas de teus tíos, e aínda que non era moito, con só catro ou cinco vaquiñas, ti dirás!

Pai:

-¡Esta muller...; como lle gusta botar bágoas ao viño! Hoxe estamos aquí, recibindo ao fillo, nada menos que ao morgado, e non é cousa de contarlle as nosas penas, que se de penas tocase, tamén lle tería que falar do meu traballo, criando xovencas, eu só de homes, co que dá que facer a labranza!

Fillo:

-Ya os dije antes lo del molino...; y ahora me tenéis a mí, mozo y fuerte, así que, entre todos, a poco que arrimemos el hombro les pasaremos delante a los de la Casa Grande!

Pai:

-¡Non che é doado, que eses cobran xiros, que teñen aos rapaces en Londres, e seica lles mandan libras! Eu, salvo catro xatiños, para as libras pouco puiden mandar, que a res fraca dá pouco, e para manter ben, teremos que poñer as bouzas a prado. Claro que agora, contigo na casa, manexando o tractor..., a cousa vai cambiar!

Fillo:

-A los de la Casa Grande les daré por el saco, que les pasaremos delante, en un pis pas!

Pai:

-¿Non cho dicía eu, Manuela, que o noso fillo, co competente e co traballador que é, ía vir forrado..., diso...? ¿Chacho, como se lle chama á moeda que traes, que non me lembro?

Fillo:

-¡Francos; francos suízos!

Nai:

-¡Uih, tratándose de francos..., mal nome é, que me lembra aquelas trasnadas dos seus amigos, dos seus devotos! ¿Xosé, non te acordas de teu tío, aquel que fusilaron en Montecubeiro?

Pai:

-Muller, non confundas o touciño coa velocidade, e atende ao prato; dálle ás costelas..., que ben oíches ao camareiro, que teñen présa!

Nai:

-¡Se a teñen que se aguanten, que tamén eu crío nos porcos con paciencia, e sen porcos non hai churrasco!

Fillo:

 -Ahora que comimos y bebimos..., bastante bien, ¿qué les parece si subimos a las pastelerías para llevarles un obsequio a los niños del pueblo? Lo que sí, tendrán que pagar ustedes, pues yo traje mi dinero en traveler´s checks, y hasta que vaya al Banco...!

Pai. (Que engurra o fociño):

-Non é por non pagalos, pero..., ¡que se fodan, que cando eles tiveron as súas festas, de nós non se acordaron! Veciños, si, pero a vaquiña polo que vale! A quen temos que convidar é ao Suso das Ameixeiras, que estará a chegar...

Nai. (Aclarando):

-Fillo, ¿non te acordas do Suso? Veu de Francia con cartos, que seica andou na droga.., ¡ou iso din!, e agora ten unha furgoneta…, para o seu servizo. Está por aí, mercando sacos de penso, e daquela fainos o favor de levarnos á casa, sentados enriba dos sacos, que nos pinta ben por culpa das túas maletas... Temos que agardar neste sito... ¿Fillo, que traes nelas, tan grandes que son? ¿Non serán regalos para os veciños? ¡Fíxate no que dixo teu pai!

Fillo:

-Madre, en cada maleta traigo un edredón...

Pai:

 -¿O que, ho? ¡Nunca tal oín!

Fillo:

-Son como colchas dobles, que las pusieron de moda en Suiza; una para cada cama. ¡Se les acabó el frío! En cuanto al Suso, ¿se casó?

Nai:

-¡Casou, fillo, casou, pero non lle poñas mala cara cando veña, que é capaz de deixarnos en Lugo..., e co que cobran os taxis!

Fillo:

-¿Mala cara; por qué? ¡El Suso y yo siempre nos llevamos bien!

Pai:

-¡Xa! Pero el volveu antes, e nesa dianteira quitouche a moza, esa Ermesinda da Casa Grande, que tan ben che caía... ¡A ti acaíaseche a moza, e a nós, o seu capital...!

Nai:

-Calade con esas cousas, que aí vén o Suso...

-.-

Escena III

Suso:

-¡Home, a quen temos aquí! (Abrázanse os rapaces). ¿E logo, onde deixaches o teu haiga?

Fillo:

-Es que..., para no dejar solos a los viejos por más tiempo..., decidí venir para quedarme, y el coche, el Mercedes, lo vendí, pues en el pueblo, con esas pistas tan peligrosas, tan estrechas, y teniendo amigos con una furgoneta multiusos...

Pai:

-¡A ver, Camareiro, un café e unha copa para este señor!

Suso:

-¡Se fose señor, chamaríanme Sir, e non pasaría a vida atusmándolles ás vacas! Camareiro, tan só café, e nada de licor, que me teño que conducir...

Pai:

-¡Quererás dicir, conducirnos!

Suso. (Segundo se toma o café)

-Dixen ben, pois aquel que non se conduce a si mesmo, mal pode conduci-los autos!

Cae o pano

-.-

Acto segundo

 Escena I

Na sancristía:

Manuel, o emigrante:

-Veño saudalo, señor Cura, e de paso, pedirlle un favor...

Cura:

-¿Pero ti es o Manuel da Casa de Riba? ¡Vaia sorpresa: dunha parte, que traes o nariz vendado...! ¿Foi Garduña, non si? E da outra, que me dixeron que esqueceras a nosa lingua, pero vexo que segue habendo mentireiros, por máis que lles predique!

Manuel:

-Señor Cura, vostede segue sendo o cachondo de sempre; ¡e grazas a Deus que o é, pois o resto da parroquia logo parecen toupas, escondéndose debaixo da terra! Acabo de chegar, coma quen di, e aí no adro só me saudaron aqueles a quen saudei, eu! Do resto case me dá vergoña confesarme, agora que perdín esa costume na terra dos protestantes. Funlles axudar a meus pais na herba, e para levantar un maldito angazo piseino nos dentes... ¡Non só me fodeu as nafres senón que me fixo rememorar moitas cousas, entre elas, o galego!

Cura:

-Pois o galego...; mira, rapaz, mira se será eficaz a nosa lingua, que desde o Concilio, desde que demos en predicar en galego, xa non é preciso subir ao púlpito, que nos escoitan desde abaixo, e enténdeno todo..., maiormente o que lles convén!

Manuel:

-Vostede quitoumo da lingua, pois precisamente dunha comenencia lle quería falar...

Cura:

-¡Fala, ho, non te cortes, pois agora, sen sotana, son un mozo coma ti!

Manuel:

-De mocidade vai o tema: é que..., ¡voullo dicir claramente! Quero poñer as bouzas a pasteiro, e como os vellos van derreados, e o traballo aumenta..., ¡pois iso, que me convén casar cunha muller de xeito, pero se non trae virgo, virgo e dote, non a quero!

Cura. (Botándose as mans á cabeza):

-O da dote, ti coñeces ben os arredores; pero diso do virgo..., ¡terás que preguntarlles!

Manuel:

-¡Ai se puidese confesalas! Iso é potestade súa, señor Cura, pero podemos facer unha cousa para que vostede non falte ao secreto da confesión: Voulle dicindo nomes, e se a ten por pecadora, daquela dálle á cabeza, para que eu entenda!

Cura:

-Métesme nun apuro, pero, ben pensado, casarse cunha virxe é un dereito inalleable. Porén, voute confesar a ti, de primeiras, porque, se estiveches con mulleres nesa Suíza, daquela o que mereces é unha..., das outras, das lixeiras!

Manuel. (Que se axeonlla):

-Padre, o meu pecado na Suíza foi atizarlle ao crematorio, e ninguén se me queixou, nin dos vivos nin dos mortos! ¿Quere máis probas de que son caritativo?

Cura:

-De penitencia..., (o Cura baixa a voz para darlla), e terás que casarte cunha virxe, pois vexo que mereces o Ceo..., xa que a tantos axudaches evitándolles o lume do inferno, que llelo deches por anticipado! Daquela, ego absolvo pecatis tuis...

Manuel. (Levantándose):

-Se non se dá présa en facerme a esculca, terei que buscar unha criada, e a verdade é que traio poucas divisas como para darme certos luxos! O que pode facer por min é actuar de chufón, e cando teña unha moza apalabrada, apalabrada e convencida, ¡pero non ma estree!, daquela vai e dimo, para pedila, que deste xeito faime un favor dobre, sen faltar ao segredo das confesións!

Quedan niso e despídense porque naquel intre entran unhas beatas na sancristía.

Escena II

Beata A. (Aurelia):

-Señor Cura, se non é moito pedir, queríamos pedirlle un gran favor, que por iso vimos en comisión as máis..., as máis decentes da parroquia!

Cura:

-Que Deus vos bendiga. ¡Amén! ¿E logo, as outras, as indecentes, van na feira?

Beata B. (Beatriz):

-Como dixo Aurelia, as outras moito non deben ser xa que pouco lles importa esta Sodoma que nos vén enriba, que vostede xa me entende!

Cura:

-Non sodes doadas de entender... (Nun á parte: -... que nunca o fostes!). Mais, neste caso, penso que a chave da vosa preocupación está nese pub que preparan aí arriba, na estrada de Lugo. ¿Equivócome?

Beata A:

-¡Ai señor Cura, que listo é vostede; tanto, que se me vise viúva, o primeiro que faría sería ofrecerme para Ama desta reitoral! Pero Deus me conserve o marido..., que non vai ser doado, co que lle gusta olla-las rapazas, e coas mulatas que seica van poñer nese bar do diaño...!

Cura:

-A conservación dos maridos en paz e graza de Deus depende moito das súas mulleres, en particular de que bailen ben, pois, polo que me contan, algunha, en vez de bicar, ronca!

Beata B:

-Señor Cura, vostede sempre con xoldas...! Tómenos en serio, que a cousa é grave; e coidamos que pode facer varias cousas: a primeira, predicar algo máis sobre a fidelidade conxugal; e a segunda, denuncia-lo caso ao señor Bispo, pois el, que seica se leva ben cos políticos, igual consigue que lles neguen a licenza de apertura. ¡Máis claro non lle podemos falar!

Cura:

-Xa que vai de claridade, diréillelo sen rodeos: Se chega a abrirse, e se veñen esas mulatas, ou as outras, que para ese oficio valen todas, vostedes o que teñen que facer, cando lles digan que van á taberna falar cun amigo, é adoneirarse, poñerse de xeito para competir, e acompáñenos, ¡si, vostedes!, pois daquela eles farán verdade da súa mentira, e en vez de encamiñarse a ese pub pecadento, asegúrolles que se quedarán na taberna, na de sempre, na vella, ¡con vostedes! ¡E de paso, divírtense, ámbolos dous!

Beata A:

-A súa receita, señor Cura, non é mala, pero, ¿e se piden o divorcio, que se di que lles pagan aos homes, esas fulanas, ou os seus chulos, para que podan casar con elas, que así danlles carta de residencia, aquí, en España?

Cura:

-¡Non hai muller que non evite un divorcio se pon da súa parte o que dela se espera! E con isto, remato, pois, co guapas que veñen, co guapas que son, e co guapas que se puxeron, todas, para falar comigo, fagan outro tanto cos seus recíprocos, que daquela non haberá intrusa que as desbanque! (O Cura, dando palmadas). ¡Veña, fóra de aquí, a traballar no seu oficio de mulleres casadas, que é o máis digno deste mundo..., se o fan con xeito e con ganas! Lémbrense de que Xesús fixo o primeiro dos seus milagres nunhas vodas, nas de Caná... ¡Adeus todas, e demostren que valen para mulleres dos meus fregueses!

Cae o pano

Acto terceiro

Escena I

Na taberna do lugar:

Taberneiro:

-Eu pensaba cerrar, ou traer camareiras, para competir con ese pub, pero vexo que o verán, a sede do verán, fai milagres, que empezades a vir coas vosas mulleres... ¡O que necesito agora son camareiros!

Pedáneo:

-Quen está chamado a frecuentar ese pub son eu, que de sempre fomos os pedáneos de cada lugar os encargados de buscar casa cuberta aos forasteiros, tanto á tropa coma aos mendigos... Estoume lembrando daquelas Ordenanzas de Carlos III, que no seu artigo 22, se mal non lembro, o soldado tiña dereito a esixirlle ao Pedáneo que lle buscase “cama, luz, agua, vinagre y asiento a la lumbre...” ¡Pois aquí, eu tamén!

Taberneiro:

-Aquí, grazas a Deus, desde que os vellos cobrades pensión, incluso a non contributiva, acabáronse os mendigos, pero tamén os soldados! ¡Terás que cambiar de país!

Pedáneo:

-¿Queres máis esmola cá que precisan esas mulleriñas? Para empezar, cartos; e para seguir, cartos, que para só darse ao vicio non lles facía falta virse a España.

Taberneiro:

-¡Pois que poñan un taller de costura, ou..., que aprendan a traballar na terra, agora que as vosas veñen con vosoutros en vez de sachar no horto!

Pedáneo:

-¡Falas así pola competencia que vas ter!

Un rapaz, que os oe:

-Máis vai ter de aquí en diante, pois eu vou abrir unha cafetería.

Taberneiro:

-¿Ti? ¿E logo, as vacas...?

Rapaz:

-As vacas que as coide a muller, que eu estiven en Xenebra de camareiro, e xa que aprendín ese oficio...

Outro rapaz:

-O que tiñamos que facer é fundar entre tódolos gandeiros, sequera fose para librar de cando en vez, unha cooperativa. (Alzando a voz). ¿A ver, quen se apunta á cooperativa?

Achéganse uns cantos.

Un deles:

-¿Unha cooperativa, de que; de produción, de consumo, ou de xolda? Se vai de xolda, eu, Presidente, que sei toca-la gaita!

O que falou primeiro, chamémoslle A:

-Para gaitas estamos, que coa baixa do leite.., apaga e larguémonos! Pero esa idea pode estudarse... ¡A ver, quen teña interese neste negocio que se achegue, ou mellor, sentémonos! Para empezar, de Presidente, o gaiteiro.

O outro:

-¡Nada diso; de Presidente, eu, que fun o que vos deu a idea!

Escena II

Nisto entra o Párroco e maila súa Ama. O Cura, que a Ama vaise coas mulleres e non di nada:

-¡Deu-los cría e eles xúntanse!

Manuel, o emigrante:

-¡Faltaba un árbitro, e xa o temos! Señor Cura, estamos constituíndo a Cooperativa dos Listos desta parroquia, pero, ¡cústanos poñernos de acordo!

Cura:
-Esquecedes un pequeno detalle, que as listas son as mulleres... Veña, xuntade as mesas, e dicídelles que se acheguen, que participen, ¿ou é que non estades a gananciais?

Outro:

-¡Pois ten razón! ¡A ver, mulleres, vide, que de hoxe ten que saír esta Cooperativa de..., do que sexa, con tal de que eu poda librar un sábado si e outro tamén!

Unha das mulleres:

-Xa vos estivemos oíndo... Pero en toda cooperativa ten que haber cargos, un xerente..., ou unha xerente! ¿Quen é o máis traballador dese lugar? ¿Calades, eh? Pois, polo menos tedes unha virtude, que sodes humildes e sinceros. Eu propoño facer xerente ao noso Pedáneo, que como é medio político, conseguirá cousas. ¿Non tedes oído que aquel Castelao, que ata non sei por que lle chamaban así xa que foi o galego máis galego de tódolos tempos...; aquel Castelao, digo, dicía que un cacique que se prece debe ser, ante todo, un conseguidor!

Pedáneo:

-¡Por min, non queda! ¡Acepto! Pero tedes que darme algo máis do que gañe cada un de vosoutros...; ¡para dietas, claro! Por parte, o Secretario ten que ser da miña condición, ten que saber garda-los segredos...

Manuel, o emigrante:

-Aquí, para segredos..., ninguén coma o Cura! ¿Válevos?

Aplauden todos, e o Cura pasa a sentarse entre eles.

Cura:

-Para ser equitativos, de entrada hai que facer dous baremos: nun deles estará o valor que asignemos ás fincas que poñamos en común, gando, naves, pendellos, e demais edificacións sometidas ou aportadas á explotación; e tamén os apeiros ou maquinaria que aporte cada confrade; por outra, un listado dos que traballen arreo, sexan homes ou mulleres, con especificación das funcións respectivas. Os gaños repartiranse na proporción que resulte dos puntos que aporte cada quen. Pero hai máis, que precisamos un Perito para que nos axude a facer unha Concentración Parcelaria de Carácter Privado, que son as mellores, pero acollida aos pertinentes beneficios fiscais.

Volven a aplaudir.

O Pedáneo:

-¿Vedes que ben sae todo cando hai parroquia?

Unha muller:

-As cousas saen ben cando hai harmonía, pero a harmonía hai que amasala, coma o pan na artesa, e botarlle fermento para que alce!

Un que fai o papel de bobo da reunión, que non do lugar!

-O fermento alza o pan, pero a nós, quen nos alza?

Outra muller:

-¡Quen vai ser, paspán: nós, as mulleres! Claro, como estás solteiro non tes esa experiencia!

Cura:

-Deixemos as picardías para os dese pub, que aquí imos gaña-la vida coa nosa suor, e non coa suor dos de enfronte! ¿Estamos? Daquela, seguimos. A ver, taberneiro, daca papel e un bolígrafo, que imos redacta-los Estatutos. E de paso, baixa esas cortinas, pois o segredo das empresas, se en algo se parece ao do confesionario, está en falar en voz baixa..., para que non o saiban os outros; neste caso, a competencia! Para poñe-la primeira pedra, empezaremos persignándonos: In nómine Patris...

Manuel, o emigrante do angazo, que segue coas nafres vendadas. (Nun á parte, máis ben cara ao público):

-Non hai nada como falar galego para entenderse, pero temos que facelo todos..., salvo o Cura, pois este, para que non lle entendamos, certas cousas fainas en latín!

A Ama do Cura, outra beata, quere corrixir e mete a pata dicíndolle ao Manuel:

-Cala, blasfemo, que o único que fai don Luís en latín é rezar! ¡Sabereino eu, que vivimos xuntos, quero dicir, na mesma reitoral!

Cura:

-¡Estas mulleres...! Queren ser confesoras, queren ser curas..., pero primeiro hai que ensinarlles a garda-los segredos! ¿E quen será capaz diso…?

Rinse todos, todos menos o Cura e maila Ama, que se poñen serios, avergoñados; os outros a callón, sen piedade, picados daquelas picardías, ou máis ben, daquelas franquezas, e con iso, como para tapa-las vergoñas, comeza a caer o pano.

Xosé María Gómez Vilabella

-.-

O Autor non terá inconveniente en permitir que se represente calquera destas obras sempre e cando se faga co seu consentimento previo, del ou dos seus herdeiros, e, por suposto, con un mínimo de dignidade escénica. Se para entón estou reunido con San Pedro, que ninguén me interrompa; nese caso, falen cos meus herdeiros, que de seguro respectarán estas instrucións.

Xosé María Gómez Vilabella