A GUERRA DE IFNI EN SÍNTESE FOTOGRÁFICA -I-

A Guerra de Ifni,

en síntese fotográfica.

 

Por

XOSÉ MARÍA GÓMEZ VILABELLA

Testemuña e vítima, asemade.

No 60 aniversario daqueles 400 (entre mortos e desaparecidos) que se foron, en tres meses, 1957/58, para “hacer guardia sobre los luceros”.

Aquí, nas Palmas, están os restos duns cantos, levados de Ifni.

Xa era costume das guerras de África que a maior parte dos defuntos fosen galegos: Nas do Norte, porque nin indo segar a Castela se reunía diñeiro bastante para paga-las súas “Cuotas”; nesta, na de Ifni, foi por azares do sorteo das quintas.

Franco escondeuna,

pero eu, servidor, ex-combatente dela, acreditado con estas fotos, por ante a Historia declaro que:

Nos últimos anos estivemos concentrados no resto do Territorio. ¡Polo estilo dos “últimos de Filipinas”!

O Territorio foi declarado Provincia, provincia 51 das Españas, tempo adiante, no ano 1958, ¡desde que a nosa tropa abandonara a maior parte do seu mapa, minando e atrincheirando o entorno da cidade para mellor defendela! Querida Historia, cantas trolas che levan contado, pero eu, aos que me crean, voulles dicir a verdade, demostrándoa con estas fotos. Comezarei por estas do Páter Pumariño, heroe de tres guerras:

 

 

-.-

A HISTORIA DE IFNI, como tódalas historias da Historia, tivo, a pesares da súa curta idade, un montón de amaños que non pasaron aos libros. Eu, desde aquela Sucursal do Banco Exterior de España, coñecín uns cantos secretos, terribles, tremendos, importantes, e por conseguinte, incribles. Nada como un Banco para coñecer pecados capitais, gordísimos, imperdoables, pero nos Bancos, coma nos confesionarios dos cregos, manda o secreto profesional, así que..., ¡puntos suspensivos, indefinidamente! Daquela non puiden falar, e agora non ten obxecto porque..., ¡porque non me crería ninguén, ou case ninguén! Ademais, os secretos importantes sen probas non teñen consistencia. ¿Sen probas? ¡Alí non había gravadoras, así que só as teño gravadas nestas fotografías, e moito na memoria, que me sigue sendo fiel. ¡Fiel, pero, inoportuna! O que me queda -repito- son estas fotos, algunha ben elocuente, dalgún dos casos, dalgunha das cousas. En consecuencia, pídolle ao lector que se conforme con elas.

España perdeu Ifni, pero..., con iso moito gañou, moitísimo! Economicamente, se entende. De América trouxemos ouro e prata, ¡roubada!, 

pero en África dilapidáronse as pesetas, gastámolas, de mil maneiras. C´est la vie!, que din os franceses. Neste caso, a vida dos españois, imperialistas que somos. Eis aquí a oficina daqueles ¿repartos?

Edificio da Tesorería del A.O.E.

De América trouxemos o ouro e maila prata..., ¡para a “Torre del Oro”, Sevilla! Transvasado a billetes, boa parte del acabou aquí, nestoutra torre.

-.-

Para comezar, servidor, que foi mecanógrafo no Consejo Supremo de Justicia Militar, durante tres anos, que os precisei para asegurarme o rancho mentres preparaba oposicións de Banca, onde aprendín a usar a lupa..., para entrever os Secretos de Estado, tantos que había daquela!

E despois, traballando nesta mesa (Departamento de Personal do Banco Exterior de España, Madrid, Carrera de San Jerónimo, 36, ano 1953), souben dunha vacante na sucursal de Sidi Ifni, (África Occidental Española), e déronma a min, ao novato, porque había nese Territorio, daquela, peste bubónica, e os outros solicitantes, sen excepción, como eran de casa rica e non precisaban aventuras, retiraron as súas instancias. Por esta circunstancia esixíronme ir solteiro. O traslado supúxome pasar de Auxiliar a Oficial 1º con dous trienios, PERO Á CONDICIÓN DE QUE TIÑA QUE ESTAR EN IFNI UN MÍNIMO DE 8 ANOS, CATRO CAMPAÑAS DE DOUS ANOS CADA UNHA, CON DOUS MESES DE VACACIÓNS BIANUAIS.

  

Mapas do Magreb

 

IFNI = Santa Cruz de la Mar Pequeña?

No XX estaba esquecido o castelo do século XV, que realmente existira, pero sito máis ao Sur, que alí están as ruínas:

A presencia española nesta rexión data da época dos Reis Católicos, de cando Diego García de Herrera fundou nun lugar da costa utilizado como base temporal de mariñeiros e pescadores españois desde facía tempo (o Río de la Mar Pequeña), unha torre escravista denominada Santa Cruz de la Mar Pequeña (1476 a 1478), Torre de Santa Cruz o Santa Cruz de África, reconstruída en 1496. A importancia do establecemento derivaba de ser base das cabalgadas españolas en busca de escravos. Os españois foron desaloxados en 1524 polos bérberes da zona.

Unha verdadeira Mar Pequena  é Agadir, pois o resto da costa africana é moi rectilíneo.

Fernando de León y Castillo. Embaixador  de  España  en  Francia. Grazas ás súas xestiones recoñecéronselle a España os nosos dereitos sobre os Territorios do Muni, o Sáhara Occidental e mailo Protectorado do Norte de Marrocos. Nomeado por Real Decreto do 12 de novembro de 1887. ¡Pasmón! Deixouse convencer polo franceses de que Ifni era a nosa, antiga, Santa Cruz de Mar Pequeña; ¡Unha Mar Pequena é a baía de Agadir; esa, esa si, pero tampouco é a da torre esquecida, xa que aquela estaba, como agora se sabe, no Mar Pequeño da lagoa de Naila! A primeira fotografía, coñecida, dos restos daquela torre, débese a un tal Maximilien Briggmann, e foi publicada por T. Monod no ano 1976. (Do libro “LA TORRE DE SANTA CRUZ DE LA MAR PEQUEÑA”, de Mariano Gambin. Primera edición: Santa Cruz de Tenerife. Abril 2012).

-.-

Fotos aéreas de Sidi Ifni

Este é o Sidi Ifni que atopei á miña chegada, nos anos 50. Ben visible a canle seca do asif Ifni, e tamén as sete olas, que dificultaban os desembarcos.

Este é o Barrio Agulla. ¡O último dos nosos farois! Soñado e feito despois do 23-11-57. Enfronte, no plano primeiro,

o cuartel de Tiradores.

-.-

AS MIÑAS PEGADAS EN IFNI

Iberia, despois de deixarme, volveu para Madrid, a por máis, por máis xente, pois os cartos ían desde Las Palmas, desde o Banco de España; de alí, en caixas de pino, á nosa Sucursal de Sidi Ifni, desde onde se ¡gastaban! a mans cheas.

Semanario A.O.E.

No núm. 406, do 15-3-1953

Viajeros

De Madrid, en Iberia, el R. P. Sinforiano Lucas Rojo y D. José Gómez Vilabella.

Hotel Suerte Loca, hoxe; foi o meu primeiro aloxamento.

Servidor, o primeiro da esquerda, recén incorporado na sucursal de Sidi Ifni.

Tiven bos compañeiros, que me axudaron a cargar co ...,

¿co desterro?

-.-

Casado por poderes, un 13, ¡trece e martes!,  (13 de Xuño do ano 1953), despois de invitar a comer a estes compañeiros, no Casino, para celebralo, eles obsequiáronme con este tapiz -que nos serviu de fondo para esta foto, cando ela chegou a Ifni-,

eu funme para a miña habitación do hotel Suerte Loca, (a núm. 2), pero, de ben comido, ¡cun entremés de percebes!, entroume o sono. Espertei a iso das dúas da mañá, co comedor cerrado obviamente, así que pasei unha noite de vodas larguísima, pero...., tranquila!

Outra anécdota:

-Trinta días despois, un domingo, chegou a noiva a Sidi Ifni, precisamente neste avión:

Era costume recibir aos familiares na propia escaleira do avión, pero aquel día o Vixiante impediume baixar da terraza:

-¡Es que viene mi mujer....!

-El General me ordenó prohibir los acercamientos. ¡Medidas de seguridad, supongo!

Ao domingo seguinte, que fomos ao aeroporto, tamén estaba alí o General Tutor (Venancio Tutor Gil). Atrevinme a dicirlle:

 -Mi General, el domingo pasado no me permitieron esperar a mi  mujer ahí abajo, y hoy veo que bajan... ¿Ya no hay precauciones?

-Chico, disculpa; me lo habían pedido aquellas mujeres que estaban arriba, aquí, en la terraza...¡Como es natural, como es humano, querían ver vuestro beso, el de los novios! Este Territorio, es tan aburrido...!

Se non se tratase do Gobernador, polas ganas daríalle un cometón!

A miña dona aclimatándose e confraternizando

-.-

 

IFNI, A FILLA PRÓDIGA

Coa Península, aínda daquela, irradiada de corredoiras (camiños de carro), isto que sigue é unha mostra das nosas prodigalidades ifneñas, contemporáneas, fránquicas. ¿Débedas da guerra de España? ¡Iso, ademais de devolvelos a Covadonga! ¿Agradecéronllo?

No 34 chegou Capaz ao deserto, e foi capaz de entusiasmar aos notables dos nativos con..., con fondos da Caixa B, que xa existía daquela!

Monumento ao Coronel Capaz..., antes de apealo os musulmáns!

-.-

OBRAS SON AMORES...?

Don Hermenegildo, “El Prometedor”.

  

A garda do Gobernador, unha copia da do Pardo.

Desde aquí, os franciscanos colonizaron bastante máis cós españois.

Coa miña dona e demais compañeiros Terciarios, diante da igrexa.

Cuartel dos Tiradores de Ifni

Á esquerda, edificio do Axuntamento.

Edificio do Zoco (¡pero sen zocas!)

Hospital de Sidi Ifni

Patronato (Instituto)

Seguen os obsequios fraternais:

Correos e telégrafos. ¡Con censura, claro!

Porto, non, pero piscina, si.

¡A falta de porto..., aeroporto!

¿Ateneo? ¡Non, Casino, pero..., para Oficiales!

No medio da cidade, co seu letreiro, o Banco Exterior de España, léase, “Cordón umbilical”. Na planta baixa as oficinas; no piso, a que foi miña vivenda durante os meus últimos catro anos; na súa terraza estiveron os sacos de terra, que foron o parapeto da nosa defensa, ¡Somatén!, durante cinco meses, ata que se incrementaron as forzas militares e se minou definitivamente o cinto defensivo da cidade.

-.-

Pasa a

A GUERRA DE IFNI EN SÍNTESE FOTOGRÁFICA

-II-

Xosé María Gómez Vilabella