domingo, 3 de enero de 2010

AVENTURAS TURÍSTICAS -I-


AVENTURAS TURÍSTICAS


Colaboracións na revista trimestral
ADIALA
do Centro Galego de Mallorca,
na que levei unha sección titulada

Aventuras Turísticas




Castillo de Bellver, en Palma, no que estivo preso Jovellanos.



XOSÉ MARÍA GÓMEZ VILABELLA



  

Houbo que esperar ás vodas de ouro para ir de lúa de mel a Mallorca.
-.-
  
Índice das achegas

Primavera en Mallorca. Adiala núm. 21
Galicia, tolerancia inveterada. “ 22
Saudade, si; morriña, non. “ 23
Sol versus auga . “ 24
A Ama e mailo Cura. “ 26
A neta de Scheherazade.“ 27 / 32

O Mallorquino que chegou a Alcaide da Coruña." 33
O xaponés que se perdeu en Galicia . “ 34
A Trapeira de Parga .
“ 35
¡Lea más y viaje menos! “ 36
Camiño de Santiago / Camiño de Covadonga.
" 37
¿Viaxe ao pretérito, viaxe ao futuro? “ 38
¿Turismo deturpante, e por ende,
indesexable? ¡Non, grazas! “ 39
Romance de Don Gil de Sotrondio. “ 41
Pasado, presente e futuro . “ 42
¡Adeus, Carnaval! . “ 43
Turismo rural – Turismo cultural. “ 44
A muralla de Lugo . “ 45
O miolo das ensaimadas está na espira. “ 46
En busca da alma galega . “ 47
¿U-las antípodas de Mallorca? “ 48
O bosque animado . “ 49
Lugo / Galicia desde o avión . “ 50
Pranto por unha femia de mal acougo. “ 52
¡Que verde era/que verde é, o meu val! “ 53
-o-



-.-
         
Primavera en Mallorca





¡Que non, dona Aurora, aquietádevos no voso alén cartuxano, que non se trata de plaxio, nin de parodia; faltaría máis, caer en semellante irreverencia!

Amores houbo, e segue habendo, en efecto; ¡a Deus grazas! Amores outonais neste caso, que esta xente do IMSERSO reverdece de xúbilo coa xubilación; pero son amores platónicos, consolo de viúvos; recíprocos, iso si; que se acenden con estas viaxes paradisíacas, e daquela aflóranlles as sinfonías, levántanselles as corcheas, incluso antes de subir ao meigallo, ao encantamento, da túa Valldemossa.

Don Frédéric, que si, que vai en serio, que vostede non foi o primeiro, nin quedou de último: O primeiro, un dos primeiros, que gozou de amores nese Vall edénico, foi Muza, ou Mussa, ou Mossa (Moisés), segundo o queiramos pronunciar. ¿Individuais, têt-a-tête, ou nun corifeo de odaliscas? ¡Qui lo sa! En todo caso, ¡Handu-li-lah!

Entre os últimos desta primavera estivemos un cadro de galegos, dos bos e xenerosos, o mellor de cada casa, ¡como adoitamos ser!, pero esquecéusenos leva-la gaita, e así non puidemos harmonizar co “Pleyel” chopiniano. Dous erros, pero, na próxima excursión non penso omitir unha volta, previa, aí por Ca´n Pastilla, para solicitar na nosa “Embaixada”, na nosa dignísima embaixada, nese Centro Galego, que nos permitan invitar, connosco, na dianteira, aos rapaces de “Leña Verde”, ou do “Zuncurrundullo”, ou de..., ¡de tantos que hai, en auténtica competición! ¡Xuro por San Amaro, e tamén polo Santo Ero da Armenteira, que non volvo á Valldemossa sen gaiteiros, que lle imos demostrar a don Frédéric que, mellorando o presente, a nosa música tampouco é manca!

Xa que falo de cousas íntimas, vou desvelar un secreto persoal: De mozos, a miña dona e mais eu, -¡coido que non temos exclusiva niso!-, non fomos de lúa a Mallorca porque daquela as cadelas eran de cobre...; por iso, en recuperación, fixemos promesa de ir agora, tódolos anos, nestes, de mal nome, Viaxes da Terceira Idade.

Eu, de paso que o paso ben, estou escribindo un libriño que penso titular “De mámoas e de talaiots”, así que..., ¡vouno dicir! Trato de espia-los namoros dos nosos compañeiros para darlle unha carga romántica. Tratándose de vellos, alguén, con fixación erótica, pode matinar así: “Mámoas caídas, delongadas, e talaiots inoperantes, abatidos polo peso dos anos, pouco avizores, pouco albiscadores, e de mala penetración para horizontes distantes e bretemosos...”
 
¡Nada diso! O noso descubrimento, o noso lecer, é máis espiritual: Procedemos da terra das mámoas, é certo, pero aínda estamos en idade, en desexos, de adia-la chamada megalítica das nosas covas, e por iso nos tira tanto este sol nacente, este sol rexenerador; o que entra en España polas illas talaióticas. ¿Enténdeseme, agora, ao dereito? ¡Pois iso, todo inocencia!

Se cadra sáeme unha Guía turística apta para os mozos da Terceira Idade, pero non ao estilo clásico das de viaxes, desas que teñen os datos fríos, nus, pois á miña pretendo darlle un adobío humanizado, e de ser posible, ameno. En definitiva, que estou a facer unha Guía novelada, un pouco ao xeito de como as facía Otero Pedraio, salvadas as distancias. Desas de levalas lidas, espremidas, antes de subir ao avión. ¿Que para que? Moi sinxelo: odio esas, habituais, partidas de D. Heraclio, tan anquilosantes, e máxime nesta terra exótica, cargadiña de intereses socio - históricos, na que hai tanto atractivo para evocar, e para gozar, para fotografar e para admirar, que por algo poño este signo!

Vin/viñemos tan satisfeitos dese Centro Galego de Mallorca que a miña dona e mais eu non nos cansamos de recomendarlles aos mozos que non deixen para o seu inverno a visita mallorquina; que fagan esta “singradura” canto antes, -confortable, acolledora, señorial-, que así é esa pensión, esa Singladura 2, de Ca´n Pastilla-, pois para tusidos extemporáneos chegaron, e sobraron, aqueles do enfermo valldemossano. ¡Tamén, a quen se lle ocorre, unha lúa de mel tardía! Estes do IMSERSO sabémolo ben, que se corrémo-las aventuras a destempo, en pos dunha Aurora metida en carnes, témo-lo risco de atoparnos cunha Sand fondona neste areal da vida efémera.

No ínterim, saúdos de
Xosé María Gómez Vilabella

ADIALA, núm. 21, 3er. Trimestre de 1994
-.-


Galicia, tolerancia inveterada.

Sen caer en tópicos, nin en tópicos nin en maximalismos, pois certo é que non hai xemelgos idénticos, pódese probar á luz da Historia que en todo Occidente, -séxase en virtude do clima, ou porque nos vén duns xenes remotos, dominantes que non dominadores-, o caso é que non hai, nin hai nin houbo, salvo os eclipses, eses “soños da razón”, illados, esporádicos, un territorio, Galicia, con maior capacidade para transmitir tolerancia, convivencia pacífica e respecto ideolóxico; ideolóxico e/ou racial; sen por iso esvaecernos ou despersonalizarnos.

Quen faga chistes de galegos atribuíndonos ruindades, -que os poden facer, e peor para eles, pois os orneos dos burros nunca feira desfixeron, e iso que sempre abundaron nelas-, así, en colectivo, ao bruto, xeneralizando, é que moita burremia conserva; ademais da propia, ademais da herdada, a cultivada!

Sintetizando: Só nun status de tolerancia recíproca, sen que o peixe grande papase ao cativo, puideron convivir, e de feito conviviron, durante séculos, neste territorio de tan poucas fanegas, tantas gens. Deixando fóra ás asentadas nesa parte dos conventos bracarense e asturicense, que xa non pertencen á nosa Galicia, á actual quero dicir, podemos lembrar, alfabetizar, algunha daquelas tribos que acadaron certo renome neste Fisterrae.

Albións, anfiloquios, aobriguenses, artabros, bedios, caporos, caranicos, celerinos, célticos, cibarcos, cigurros, cilenos, equesios, egovarros, elenos, grovios, iadones, interamnicos, lebunos, lemavos, leunos, limicos, luancos, lubenos, namaricos, nemetanos, nerios, oestrimnios, pésicos, poemanos, presamarcos, querquernos, saefes, seurros, supertamaricos, tamaganos, tiburos, turodoros...; e un longo etcétera. ¡Vaia mestizaxe, vaia cóctel racial!

No mundo antigo témo-lo caso daqueles navegantes, gregos e fenicios, que comerciaron pacificamente ao longo das nosas rías, a polo noso ouro! Co ouro íase o estaño, a prata, o ferro... ¿A cambio de que? A cambio de traernos chilindradas, argalladas infantís, orientais, artesanais suponse, que pouca consistencia terían, e para pouco debían servir xa que nin rastro quedou delas. Incluso hai quen opina que viñeron a Galicia para face-los seus barcos, aquelas patelas mediterráneas..., aproveitando, esgotando con iso, aquelas sequoias giganteas; as mesmas que xeraron, de petrificadas, o lignito da Limia, o de Meirama, o das Pontes, etcétera, ¡que mellor madeira, nin os cedros do Líbano!

Despois viñeron aqueles romanos, os do arado triangular, pois o cuadrangular xa o tiñamos nós, e aí si que se armou a gorda, ¡a do Medullius, a do Mons Ciro! Pero iso foi porque viñeron co saco ao lombo, en sintagmas de orde pechado, séxase, fóra de toda dignidade convivencial. Aínda así, adaptámonos, convivimos e latinizámonos, a toda présa, se ben dándolles a volta ás declinacións, pois o noso substrato cultural era forte, axeitado, amplo, evidente, cousa que permitiu unha amálgama especial, unha fala metafórica, doce, expresiva... ¡A máis cantareira de todo Europa!



Lagoa grande do Monciro, xeada. Fotografía de G. Fórneas
(Cando se lles secou, no verán,
aqueles nativos, aqueles asediados dos romanos,
optaron por envelenarse co zume dos teixos)

Polo 409 entraron os suevos facendo das súas, facendo barbaridades, ¡que era o deles, xa que “bárbaros” lles chamaban!, ao amparo daquel foedus pactado con Roma, -que de aí veñen, para ben ou para mal, aqueles terzos das melloras-, pero, ¡dous non rifan se un deles non quere! Tan real foi esa vida, aquel asentamento, que, ao ano, no 410, xa andaban sos: ¡Galliciense Regnum! ¡Hermerico Rex! ¡O primeiriño dos reinos europeos! E non sen terra, que as tiñan, e controlaban; iso si, baixo unha certa dependencia do Emperador Honorio. ¡Ata o mesmísimo Douro, Asturias e León incluídos!

Pero, como non hai fortuna que cen anos dure, ¡nin para ben nin para mal!, aos poucos espalláronse pola meseta, asentándose de Norte a Sur aqueles veciños tan incómodos, aqueles visigodos, ¡máis que godos! Tan mangantes, tanto, que nin Roma lles puido sinalar un limes veciñal. Foi inevitable algunha que outra liorta, é certo; en particular aquela batalla do Órbigo, no 456; e tamén a matanza de Lugo, pola Pascua do 460. Por aqueles tempos, do Imperio de Oriente, algo menos dexenerado có de Occidente, mandáronos un embaixador, un redentor, un tal Martinho. Panoniano, (húngaro; acaso descendente de suevos, un dos sobriños da casa paterna, da anterior). Ao Señor, ao Mestre, ao Legado, seica o mandaron, entre outras consignas, coa de corrixir “rústicorum”; e de paso, para facer de árbitro, ¡máis ben, de depurativo!, pero, co zume desta terra, acabou en Santo. ¡O crisol da galeguidade, que sempre funcionou!

Por entón, e para complica-la nosa convivencia, a nosa mestura, presentáronse na Serra de Meira outros fuxidos, -¡sen fuxidos, lamentablemente, non avanza a civilización!-, compañeiros daquelas migracións norteñas: Milleiros de bretóns, ¡con bispo propio! Un tal Mailoc, que outros nomean Maeloc. Os do país non só lles abriron as portas senón que incluso os invitaron, en pé de igualdade por suposto, ao Concilio de Braga, ao primeiro, ao do ano 56l. ¡Racismos, aquí, de momento, ningún! ¿Queda demostrado; bastante, abondo?

Por chegar, ata chegaron, ou por mellor dicir, amosaron, aqueles mouros; ¡outro cóctel racial! ¡A saber se por culpa deles, ou do conde don Rodrigo e maila súa septí, aquela Cava de Sépta, aquela Florinda...! Ninguén se meteu con eles, salvo catro algaradas diante da nosa cerca, diante da muralla lucense, naquela despensa, fortificada, de Lugo. ¡Viñan de razzia, pero, atopárona pechada! En todo caso ben que llelas devolveu, na Cova d´Onga, na Cova da Dona, o noso Paio, ou Pelaio, que acaso fose o propio Comes de Flammoso, (con cabeceira no Castrum do Vallis Viridis), con fortaleza e señorío na propia Vía Astúrica, que tal parece!

Distinto foi cando os asturianos, por si e ante si, proclamaron Rei a aquel ser infausto, don Silo, que lle impuxo tributos, a esgalla, á súa Gallaecia occidental, á súa retagarda, para financia-la súa sarracina contra os sarracenos, Pallares abaixo, de cara ao Campamento da Legium, ¡Legión, que por alí nunca houbo leóns, dos de catro patas se entende! ¿Arroubar na casa do pai...? Os galegos protestaron, pero..., de vencidos, pagaron, suevos que eran!

Afonso II, que seica era Casto, aínda que casado estivo, atopouse en premio das súas virtudes co achado do Campus Stellae, que llo serviu o bispo Teodomiro en bandexa de prata, ou en arca marmórea, que vén a ser o mesmo! Ben que lle pintou ao Residente Ástur, ao Xefe daquelas vangardas, levarse ben cos galaicos occidentais, que así o señor Sant Iago prestoulle o seu cabalo, aquel percherón, que non asturcón, ¡branco, nada menos!, que lle foi utilísimo para internase pola meseta abaixo, en todo tempo, fose inverno ou verán. Galicia, xa o dixen, sempre, e de sempre, unha despensa colectiva, para todos; sempre útil, en boa veciñanza!

Con catro zancadas chegamos ao Camiño medieval... Aquí, aínda sen dubidar do tirón divino, ¿quen me discute que ía perdurar, consolidarse, ese eixo europeo se non fose porque os peregrino-turistas atopaban cultura, alimentos e unha cálida acollida nas cálidas terras fisterráns? Poño por caso, ¿turismo en Mallorca se os nativos fosen tan insociables como lle pareceu entender á súa alugada, dona Aurora? ¡Ca, nin con todo o sol do mundo!

Máis adiante viñeron certas dúbidas dinásticas sobre a paternidade, real ou non, pois aínda non se descubrira esa proba do ADN, con respecto a dona Xoana…; ¿beltranexa, filla de don Beltrán de la Cueva? Os galegos, cos portugueses, nosos irmáns, sempre tolerantes, a cal máis, votamos por ela, a feito, sen facerlle noxos ao, suposto, sangue plebeo, adúltero, de don Beltrán.

Dona Isabel, súa tía, ¡qué tía!, desde que se viu rica cansouse dos prestamistas, dos xudeus ¡dos chuetas!, e daquela, Galicia, a tolerante Galicia, pese as circunstancias, pese ás vendettas, realengas para máis tremor, abríulle-las portas, particularmente as da Pedrafita; pero tamén as do Padornelo, as da Canda...

Por entón, para máis fogaxe, deu en alaparear a Inquisición española. ¿Onde? ¡Polo fume sácase o lume! ¿En tódalas Españas? En todas, menos en Galicia, por suposto, que aquí, castrados ou non, que tal nos quixo deixar aquela Raíña ordenante da “Castra e doma de Galicia...”, apagáronselles aqueles fumes, de seguida, por falta de acusóns, que na Gallaecia non acusamos..., ¡nin ás meigas, por cómplices que sexan do mesmísimo diabro!

Século a século, sucesivamente, asentámonos en tódolos currunchos do mundo; civilizado ou non, que nos deu igual, que para iso íamos nós! Desde o Magreb ás Filipinas, pasando por tódalas Américas; ¡e mundo houbese, que lles afiabamos tódolos coitelos, así fosen de bambú! Iso si, coa lingua por diante; políglotas sempre, como pode comprobarse en calquera dos mil Centros Galegos espallados polos Cinco Continentes. Á parte da lúa, onde seica estamos afirmando os nosos alicerces, os cimentos da nosa obriña, pero eses da CIA se algo fan, é garda-los seus secretos! Aquel anuncio co que se atoparon os da NASA, “Véndense solares. Razón, Os Galegos”…!

¿Onde hai un país tan civilizado, tan fino e tan puido, que teña á muller por Dona, por Ama? ¡Pois, logo! ¿Que quedan brutalidades, algún que outro punto negro...? ¡Tamén os hai no ceo; iso, os puntos negros, porque a creación, coma a cultura, por moito que avance, que o fai en progresión xeométrica, desde cero ao infinito, moito buraco ten que encher!

Contado así, en vea de humor e algo á présa, isto pode parecer avultado, esaxerado, pero medite o lector, medite, que de seguro acabará comprobando por si mesmo esta tolerancia especial, tan nosa, inveterada ou case; inalterable, exemplar, indiscutible, froito dunha cultura fonda, ben baseada; máis polifacética e consolidada do que aparentamos na nosa proverbial, e tamén inveterada, sinxeleza galaica. ¡Sinxeleza, que non simpleza! ¿Estamos?

Xosé María Gómez Vilabella

Publicado en ADIALA, núm. 22, do 4º trimestre de 1994
-o-
  

Saudade, si, morriña, non

Unha lingua, como é o caso do galego, pero non só o galego, que matice meticulosamente unha infinidade de situacións posibles: cerrado/pechado; sacar/quitar; entre lusco e fusco; por un lado, xa ves, e polo outro, ¿que queres que che diga?, etcétera, a fortiori ten que nutrir un pobo, xerar unha raza de filósofos. Por algo en Galicia non hai, nunca houbo, filósofos notables, destacados, sonoros, sobranceiros; quere dicirse, destacados a título individual. ¡Non, porque o somos todos! ¿Quen ousaría facerse notar nesta ágora na que se xeneralizou a tranca e maila retranca, o acordo e mailo trasacordo?

¡Aí o tedes, que nesta uniformidade non hai, non pode haber, excepcións! Ora ben, en boa didáctica, as demostracións deben ser palpables, visibles, notorias; mais, para o caso, non se trata de palpa-la María, de apalparlle as escasas polpas que lle queden, senón de tomarlle o pulso; intelectivamente, por suposto:


(El Progreso, 7-5-1993, pax. 19)

María chegou a Lavacolla... ¡Que se sigue apelando á toponimia dese aeroporto, por máis que se trate dunha palabra fea; fea, pero limpa! ¿Lavalos alí, precisamente alí, naquel regueiro, a campo aberto, á vista dos outros peregrinos/peregrinas? ¡Pero é que aquí non nos cansamos de matizar; describimos as cousas tan ao físico, tan en puro/impuro priscilianismo...! Chegou María, digo, nun glorioso amencer; ¡para ela, un renacer!

Traída de La Habana, que non vida; mesmo coma un cativo, nos brazos tenros dunha Fada madriña, redentora; vulgo, Xunta de Galicia. María non se fora: ¡levárana! Leváraa a forza das circunstancias; levárana seus pais, uns de tantos cortadores da cana do azucre, aqueles que substituíron, con vantaxe por certo, aos outros, ¡aos outros escravos! ¡Escravos de si mesmos, escravos de seus propios compatriotas! Pero iso é outra historia. O caso é que ela, María, María Seoane de Marei, dos Marei de Rois, alá en Pol, desde os oito aos oitenta, viviu..., coma Castelao: ¡Sempre en Galiza! ¿Ou como é; pode ser doutro xeito, tratándose de emigrantes?

Non pertence á miña familia, polo menos desde que aqueles suevos (Goma, Marei, Miro..., e tantos outros nomes da mesma orixe) emigraron para aquí, para esta Galicia, para esta Gallaecia, daquela, no 409/410, grazas ao foedus que lles concedeu Roma. ¡Un Tratado de Roma; outro, o primeiro! Galicia, por mais que a veces o esquezamos, sempre e de sempre foi unha terra prometida, de inmigración, situación que está a punto de repetirse, por abstinencia..., digamos, demográfica! Coa diferenza de que no XXI os "bárbaros", os proletarios, serán outros; máis ben sureños, que a ver como se apañan coas nosas “pallozas”, de paraugas permanente!

Digo e dicía que esta María, María Seoane de Marei, non é parente nosa, pero en vista de que a súa familia, a directa, a natural, se puxo nerviosa simple e directamente por culpa dunha lexítima pendente de liquidar, que lla consideraron ilexítima, prescrita… Iso das lexítimas, iso das herdanzas, mormente as curtas, ou máis que curtas, recortadas, é outra historia, unha intrahistoria para a Historia deste país! Por ese motivo básico, ¡un motivo que perdura, que non emigra!, a miña dona botoulle unha sinatura... Fíxoo encantada para que o Consulado lle prorrogase a súa estancia, titorada pola Xunta; quere dicirse, que neste caso concreto tivemos a honra de engadi-los Presupostos cunha subvención inversa, nosa, dun fondo particular modestiño: ¡Unha addenda ao tesouro público!

Para a miña muller aquilo foi unha deliciosa obra social; unha curta adherencia, ¡a falta de herdo! Algo así como tía e sobriña, por adopción recíproca, e coido que as dúas quedaron satisfeitas do seu experimento. O pillo fun eu que xoguei con vantaxe coa María, talmente ao escondedoiro, ao xogo dos cobaias: Ensineille Galicia/ensinoume setenta anos de emigración: ¡a última das masivas, das interoceánicas! Paseámola por varios puntos notables do seu especial e persoal interese; e tamén volvemos con ela a Santiago, facendo Camiño Parcial desde Lugo, só que en auto:

-¿E logo, María, que; agora, con este paraugas noviño que che regalaron os de El Progreso, empapado de poesía acuosa, esencialmente santiagueña, e despois de cheira-los teus toxos e mailas túas xestas, os carballos e mailos castiros, quitóuseche a morriña?

-¿Morriña? ¡Onde vai! Morreu, definitivamente, cando nos subiron ao jet xunteiro, ese que nos trouxo! Iso da morriña... ¡Mórrese, morríase, de morriña, que é unha especie de morte matada, interminable; unha agonía sutil, pero cruel, infinda, inacabable, cando non se teñen, cando non se tiñan, avións! Ou avións, ou pesos, ou Xunta de Galicia, para voar de corpo presente, pois o que é de corpo ausente, os emigrantes sempre estamos, e sempre voamos; de sempre e para sempre..., coa imaxinación!

-¿De morte matada, eh? ¡Non te entendo, María, María de Marei! Onde hai mortes matadas hai asasinos, ¿non si? ¿Quen foi...?

-¡En efecto! Asasinos de emigrantes eran/foron aqueles gobernos de mala nota, aqueles da mala vida pasada. ¿Pasada...? Tan incompetentes, tan lainas, todos, sucesivamente, que non foron capaces de levar a termo unha mínima industrialización deste país; ¡nin co que herdaron! Un país tan mañoso e tan rico de seu. Un país de xente pobre ao redor da vaca ubérrima; con esta natureza desbordante de materias primas, que só pide manufactura, transformación, presentación, exportación...; pero, sobre todo, administración: varrer algo, sequera algo, para a casa, sen as dilapidacións dunha fidalguía absentista, vagarosa e trasnoitada! A diferenza entre morgados/minorazos, entre vosoutros e nosoutros, está, ao meu entender, en que os morgados que se libraron da emigración, esoutros irmáns, morreron/están morrendo, de morte morrida; ¡quere dicirse, na propia cambariña!
...

Para o que non hai vacina de jet, segundo María, é para a saudade, ese velo sutil, gris, no que os galegos envolvémo-la alma…, ¡para que non nola contaminen, para que non nola firan! Pero como diso falamos, filosofamos, por termo de tres ou de catro horas..., ¡a ver se noutra crónica, ou acaso nun libro, pois o tema dá de si, moitísimo, e iso sen afondar, que esta cuestión xa é fonda de seu!

¿Quedou claro que Galicia, niso da filosofía, é unha Atenas? ¡Outra Atenas, pero sita ao Poñente, na Fisterra europea! Nese caso, ¡visca Mallorca!, esa illa que fai de ponte, de base loxística, que sempre o fixo, con ese Oriente ao que tanto nos parecemos, malia as distancias. ¿Será que os extremos tócanse? ¡Naturalmente que se tocan..., se os prolongamos cara ao infinito; séxase, cara á sabedoría!

Xosé María Gómez Vilabella

ADIALA, núm. 23, do 1er trimestre de 1995
-.-
  

Sol versus auga

O homo sapiens... (¡iso de "sapiens" é un dicir, máis ben unha presunción, pois, se o é, éo con intermitencias!)..., ten moito de andante; ¡moitísimo! Miguel de Cervantes Saavedra non falou do seu "cabaleiro montante" ou, “dacabalo”, senón do seu "cabaleiro andante", porque iso de "montar" tamén é temporal! Teñamos presente, en abono do bo criterio de D. Miguel, que "Cervantes", tamén o de Sanabria, raia co reino de León. "En un lugar de las montañas de León..." Por se fose pouco indicio, engadamos que Saavedra = Saa + vedra. Saa significa, sala, casa, fogar; e o de vedra, vedraño, en galego antigo, ou non tanto, quere dicir, de moita idade, vetusto, (do latín veteru = vello).

O de "versus" tampouco é exactamente "contra", por máis que esas películas de xuízos ás que tan afeccionados son os americanos (os norteños) nolo teñan imbuído: "¡Ábrese a sesión: Mr. A. versus Mr. B.!". Vindo ao noso, que andar é: non é que o sol se enfronte, ou se incompatibilice, coa auga, senón, e máis ben, que nos leva cara á auga, sexa do mar, ou da ducha, ou da xerra..., con tal de que o tanque estea limpo!

Se é certo que a vida empezou no mar, nas augas... (o "redactor", “tradutor”, do Xénese debeu ter un erro, un lapsus calami, un anacronismo, no 1 - 11, cando di, "Mandou Deus que a terra xermolase herba verde...") Non, non puido ser exactamente así, pois deixou para o día quinto aquel mandato de "Reproducídevos, crecede, enchede as augas do mar..." Se a vida animal saíu do mar, desa placenta que é o mar, e logo que as chuvias veñen, en definitiva, da evaporación mariña, leva pouco xeito crear, primeiro, a herba, ¡que se ía secar, deseguida! Ao sapiens, ao andante, gústalle o sol, ¡tanto ou máis que aos lagartos!, pero co sol vén a sede, e tras da sede, a febre, as ganas de beber, de beber e de pacer.

Pois, para iso, para pacer, ¡Galicia! Incluso cos ollos; tamén cos ollos, que aquí temos as catro estacións ben marcadas, sobre todo no interior, con cadansúa atracción. Milleiros, infinidade de formas, cadora distintas, cadora da súa cor, co seu matiz peculiar, segundo a hora, segundo o sol, ¡que tamén hai sol en Galicia, non creades o contrario! Menos que en Mallorca, iso si, porque aquí estamos máis lonxe, máis lonxe e máis ao Norte, neste curro continental, nunha fisterra, que tal o foi; pero o que é haber, haino; o sol, digo, máis ou menos velado, pero,  acotío!

Con permiso dos portugueses, por suposto, que aínda que nós dicimos que o Gran Río é Miño, eles tamén o comparten, aló abaixo, chamándolle, igualmente, e con todo descaro, Minho. Con esa tolerancia, ¡admitámolo!, pola miña parte, pola parte que teño neste Miño, como galego que son, con moito gusto vos invitaba, queridos mallorquinos, para compartilo convosco; para que catéde-la nosa auga, tan fresquiña e tan sápida, con sabor a gloria. ¡Gloria pura! Incluso podiamos habilitar algún deses conxeladores que se quedan por aquí, coa crise pesqueira, de cando en vez, ao pairo, que nin sería preciso fretalos..., xa que veñen baleiros, baleiros de fletán; ¡ou do que eles nos digan, pescada inclusive!

É un pracer invitarvos á nosa auguiña, auga. "¡Adeus ríos, adeus fontes...!", foi o suspiro máis fondo da nosa Rosalía. Esta auga sabe coma as noces, pois de rega-las nogueiras, milleiros delas, procede, antes de soterrarse na lama! Auga e montaña é do que temos abundancia. Dous praceres, dúas riquezas, dúas afinidades, maiormente polo interior, nas bocarribeiras, nos vales, nestes vales que nin se sabe o que valen. ¡Saberiámolo se fósemos suízos, que non o somos! De soño, por suposto...; ¡puro verxel! Húmidos, cromados, e coa vexetación, -¡aínda, nalgures, e que sexa por moitos anos; que vostedes o vexan!-, tal e como Deus a creou. Insisto, unha auténtica marabilla; unha marabilla para tantos, incluído algún do país, inédita!

Benqueridos mallorquinos, estades, quedades, invitados; todos, sen excepción, que xa vos falaremos en castelán, para mellor comprensión, -nesa lingua ponte que ambos entendemos-, daquela, cando veñades facer turismo andante; ¡iso dixen, andante! Mellor polo interior, mellor, ¡mentres teñamos combustible, que logo haberá que volver aos cabalos! Polo inédito, suxiro: Turismo rural, que é o turismo integral, pois para piscinas climatizadas vosoutros xa tedes..; ¡máis cá nós!


Os pazos deviron en casas de Turismo Rural.
“Casa Longarela”, Montecubeiro, Lugo.

¡Ah, outra cousa: Para Galicia non traiades paraugas, pois para mollarvos, así sexa de corpo enteiro, no voso Mediterráneo tampouco os usades!

Xosé María Gómez Vilabella

ADIALA, núm. 24, do 2º trimestre de 1995
-.-


A Ama e mailo Cura

Falando un día destes cun amigo que veu por aquí, por Coruña, de turista forzoso, ¡que tamén os hai!, recentemente depurado, séxase, vacacionado niso do CESID, retirado di el, ocorréuseme comentarlle que meu avó, aquel contista, que non troleiro, morreu coas ganas de escoita-lo parrafeo, ¡sequera un, sequera un anaco!, dun Cura, dun Cura calquera, coa súa, coa Ama, unha que fose de bo ver, pero, naqueles tempos, coa guerra quente e os fuxidos na touza, imposible, imposible achegarse, que todos atrancaban as portas, as portas e mailas ventás; ¡coa grande, coa de carballo!

-¡Ai, ho, diso que dis, nestes tempos, coa técnica actual, cousa máis fácil..., que casualmente teño que axustarlle un vídeo ao teu Párroco, que tamén lle debo algún favor! Todo se me fai que quere grava-los nocturnos de Chopin..., así que lle vou axustar un mini, un grilo deses..., ad hoc!

-Agradézocho ben, pero…, ¿e se caes noutra, por espía, que a reincidencia é unha agravante? ¡Daquela non cha van perdoar, nin os teus superiores nin os mass media...!

Por un se acaso, aviseino, pero foi un aviso, unha advertencia inútil, pois o ¿Técnico? non se arredou, así que, ¡meu dito, seu feito!, que aquí teño, e transcribo, un anaco deste portento da espreita moderna, lograda a base de aparellos minúsculos e ocultos:

-...

-Meu amor, miña amada Amanda, non está ben que me atúes, nin sequera aquí, na reitoral, que despois, pola forza do costume, igual se che escapa en público… ¡Mentres viva o señor Wojtyla, temos que ser discretos!

-¡Home, é que estes vinte anos, sempre contigo…, detrás dos tizóns…, dan moita cordialidade de Deus! Por certo, levas tres dominicas sen falarlles da moral, que por aí andan eses fiscais da Xustiza dicindo que a provocación das mulleres é unha atinuante neses casos de violencia, de estupro, ou como diaño se diga! ¿Sabes a que me refiro?

-Rapaza, ¡pronúnciase, atenuante, igual en galego que en castelán! ¿Moral, dis? Pois non pides pouco, ¡volver ao latín! Agora din, ética, que vén a se-lo mesmo, pero metido ese concepto nun saco máis grande.

-Volver ao latín, non; á moral..., que é como sempre se dixo! Iso de tapa-las nosas miserias..., para non escandalizar! ¿Entendes?

-¡Muller, é o mesmo, igual igualiño; o mesmo pisto! Falarlles de moral aos rapaces de hoxe en día é como falar en latín... Se puidese facelo, daquela contaríache a última confesión dunha rapaza, pero, ¡xa sabes!, segredo, absoluto..., mentres Deus me conserve os catro sentidos!

-¿Catro? ¿Non eran cinco…?

-Non, muller, pois a cousa do tacto non é un sentido…; ¡é un sentimento, un complemento da función erótica do ser humano!
...

Un silencio na cinta, pero despois percíbese unha súplica, un rogo diplomático:

-Home...; iso está ben! Non mo contes se non queres; se non podes, ou se non debes, pero dime algo, aínda que sexa unha verba descabalgada. Diso, das gordas, a máis gorda de todas..., aínda que vaia fóra de contexto, que xa a farei pasar polo ollo da agulla!

-Pois iso foi, amadísima Amanda, que por consecuencia dunha gordura, dunha medra circunstancial, fisiolóxica, involuntaria ou non, pero eficaz, esa rapaza pasou a estar gorda, ela tamén, cunha gordura inxectada, e daquela deulle por aliviarse..., ¡coa ruda! ¡Claro que me opuxen, pero non sei se é que foi unha falsa alarma, ou se realmente pecou contra o Quinto, o caso é que por aí anda, outra volta, co seu escarmento arquivado, saltando nas sebes; ¿entendes? Séxase, tan esvelta coma antes, feita unha gacela!

A Ama, con iso do suposto aborto da súa veciña escandalizouse, moito, que ata se lle escapou un,

-¡Oh! Non teñen conciencia; nin conciencia nin quen llela meta...; a conciencia, quero dicir! Ben me gustaría falarlles, dárlle-la solución…, que despois, a absolución, é cousa túa; poño por caso, na catequese; explicarlles iso tan san e tan práctico dos doutores Ogino-Knaus, ¡pero...! Se o fago, se me explico con esta xuventude kantiana, que o comproba todo, daquela igual me preguntan se teño experiencia directa, pois miña amiga Matilde, esa Mestra dos malos saberes, seica lles opinou doutra maneira, que lles dixo que non hai nada como preservarse..., en plástico, agora que está de moda; o plástico, digo!

-Muller, tes razón, que no teu caso..., é un compromiso! ¡Que lles pregunten aos pais, pois estes da xeración do 68 ben listiños saíron!
...

Outra pausa, cun pequeno chu-chú, que se oíu clariño na cinta, que ata non sei se sería un bico:

-¿Coidas que chegaremos a casar...; nós, ti e mais eu, pola Igrexa?

-Muller, é o natural, que San Pedro sogra tivo, e non obstante chegou ao que chegou, promovido polo propio Mestre, polo Mestre dos mestres!

-Xa, pero, daquela, no principio, non había moito onde escoller. De presente, se escasean os curas, igual ordenan unha promoción de monxas, das que sexan máis beatas, tal que se fixo con aqueles alféreces provisionais de cando a Guerra...!

-Amandiña, na próxima homilía vou falar diso, da moral; ¡prométocho! Da súa evolución histórica, do caos ao que camiñamos arredando o báculo, pero ti, en tal intre, terás que darte unha volta polo adro, non sexa o patanexo que me azores, que no Seminario, aquel libro, o Ferreras, ¿sabes?, era moi estrito, e á forza de estudalo, non deprendín a mentir. ¡Nin sequera a disimular!

-Se tal che pasa, meu amor, lémbrate dese refrán que di: ¡Atende ao sermón, aínda que o Cura lle atenda á criada, que Deus é Deus e os Santos, Santos che son, con ou sen calzón!

-...

Dinlle ao stop, que dese tema aprendera bastante. Pero despois diso quedei matinando que non hai nada coma os Servicios Secretos para fomenta-la comprensión interclasista. O que estea limpo, que avise, que tire unha pedra..., pero que sexa limpa!

Cando veu o amigo para que lle devolvese a cinta, díxome:

-¡Chacho, moito pecaches, pois “erres” destas non as poñen na televisión!

Contesteille ao galego, quere dicirse, descubrindo América, pero..., botándolle a culta aos xenoveses!

-¡Ai, ho, agora que se comprobou que o xamón ibérico sabe a mexos porque non capan o porcino, non haberá un Cardeal que propoña capa-los Curas, xa que non se atreven a quitárlle-la solta?

O compadre dubidouno:

-A corrupción empeza, sempre ou case sempre, por culpa do caras que saen as queridas. ¡Claro que se fose conditio sine qua non castra-los curas, os curas e mailos políticos, antes do seu xuramento e/ou da súa promesa, daquela acabaríanse os apóstatas! Mágoa que non falases comigo, in illo tempore, cando estiven en activo, daquela que me encargaban informes sobre asuntos de alta política, que con esta receita íaselles baixar ao natural..., ab initio!

¡Despois din que os Servicios Secretos non son efectivos! Un día destes, aproveitando que nos leven aos vellos de excursión, de xira, a tódolos santuarios deste país, vou chantaxear ao Párroco..., se non me invita aos figos da súa horta! Non por nada senón para aproveitalos, para compartilos, que non se espapallen mentres el vai a Santiago, tal que aos Exercicios, pois a froita, toda clase de froita, hai que recollela en sazón, e logo que esa Ama, a súa, con ese zume, con esa sandunga, ten para todos…, se o quixese repartir!

Xosé María Gómez Vilabella

ADIALA, núm. 26, do 4º trimestre do ano 1995
-.-
 

A neta de Scheherazade.




Pode, pode parecer un conto, que non digo que non, pois aos de Castroverde pasáronos tantas, tantas e tan variadas, de tanto mundo que levamos percorrido, e logo que a xuventude de hoxe en día é tan descrida, que calquera os convence de que a presente é tan só unha delas, ¡unha de tantas aventuras que nos pasaron, particularmente aos desertores do arado, afeitos como estabamos ás rutinas, sinxelas e tranquilas, das nosas labranzas! A presente refírese a unha viaxe que fixen a Baiona, a onde me mandaron para pulsa-lo ambiente e facer un estudio económico a ver se sería oportuno establecer alí unha Sucursal Bancaria, naqueles tempos en que a competencia parecía aconsellar expandirse, e máxime polas vilas costeiras, entón en plena efervescencia, que hoxe, nelas, saturadas como están, de todo, o único efervescente son as mexadas dos bañistas que as visitan.



Como a cousa do Banco foi rutineira, despacheina con catro entrevistas, que xa as levaba concertadas, aquí falarei da outra incidencia, séxase dun incidente colateral subseguinte que me pasou daquela, pois se isto non é digno de contarse, nada o é. Entón, pasade e vede..., ¡se facelo ousades! Pero non vos escandalicedes, e tede piedade de min, pois aventuras destas, neste país das bruxas, pódenlle ocorrer ao máis precavido, que a vida está chea de contratempos e de sorpresas.

Aquela señora de saúde gozaba, así que, como Baiona, a Real Baiona, no país segue, se de min, da miña péñola, non fiades, daquela entrevístense con ela Vuesas Mercedes, directamente, que farto locuaz é a Vella, e para min teño que lle pracerá repeti-la historia, se diso apetecen, e lle pagan!

Polo demais, a for de sincero, como a historia que vos conto, que non é conto, digo e repito, en castrapo narrada me foi, pois o que é dona Amalia diso das Normas Gramaticais saber non quere, ¡nin quere nin pode, que tempo non ten, e para saber, co sabor dos seus guisos bastante é!, optei por depurala; no noso galego, no retranqueiro, obviamente. Iso si, salvando o castelán daqueles... ¿turistas?, da Océana, que ansí lles ensinaron a fablar aos indios, aqueles cipangueiros, así chamados xa que no Cipango os raptaron!

¿Do ocorre tal desgraza, e que nova é esta historia, posto e suposto que dona Amalia..., polo visto, xa non? A resposta, se non es incrédulo, meu caro lector, ¡que ben caro me saes se cha teño que relatar ao por menor!, terala de inmediato, pois eu non gardo segredos desta magnitude, ¡que non me caben no peito!

Ollen, prégollelo de boa fe, cara ao Atlántico voltos; e con iso feito, déanme as albízaras correspondentes, xa que nova é a historia da Vella, dunha frescura que aínda lle zumega, por moito que esprema o seu limón! Tan recendente e tan recente é, que de aquel verán a cousa vén, por máis que centenarios sexan os feitos aquí narrados, e con toda fidelidade por min anotados. ¡Para máis orde, nun ordenador persoal, que máis ordenanza cá iso, hoxe por hoxe, non cabe!

Ía eu agostado, ¡que Agosto era!, Santiago traspasado, que o deixei dándolle incenso ao seu cabalo, ¡co botafumeiro, claro!, naquel Ano de Graza, ou sexa, Santo, fai agora..., ¡anos! Peregrino fiel e retornado, coa miña perdoanza fresca, ¡e o corpo suado!, en busca, ¡que tal adoito facer!, de aventuras gastronómicas, servidas ao allo, ¡sexa cru ou fritido!, cara ao mar posto, en rito peregrino, xa que polo mar veu Aquel que por Padrón de morto tornou, nunha lancha pedreira, desas de gabarra, desas de transporta-las pedras, as galegas, as monumentais. ¡Unha especie de pateira, pero das de ida e volta!

Aquí me tedes, pois, na propia Baiona, naquela procura hoteleira, despois de feitas as xestións profesionais anteditas, sosegadas pero un tanto defraudantes pois realmente alí non se movía tanta prata como se esperaba. Canso e famento, ollo ao semáforo e coa ventá aberta, albiscaba aquel rochedo, aquelas murallas dese castelo inxente, cando apareceu, ¡ou se me apareceu, que diso non estou certo!, aquela real... ¿Que? ¡Pois iso, unha real femia! Saias levaba, ¡iso é certo!, así que, ou escocés, ou muller. Tratábase dunha moza algo maduriña, pero real, insisto, ¡digna dunha coroa real, que en Baiona todo o é!

Estaba, ou era, ademais de fondona, fondeira. ¡Por ende, capciosa! Si, claro, moito, que pouco lle faltou para captarme, para arramplarme, para arrincarme do auto, ¡tirándome das lapelas! Nese intre empezaron as nosas porfías, fondas, longas e insistentes, que ansí volo anticipo, ¡por se vos prace compartilas!

-Véñase comigo, seor cabaleiro, que os hoteis, ademais de fríos e impersoais, son caros, e máxime agora, no verán. Sempre o foron, en todo tempo e lugar; e aquí tamén; ¡tamén aquí! Desde a miña casa, ¡que súa é!, verá Baiona, todo Baiona. ¡Tantas cousas, tantas; e todas boas, belas, a cal máis! ¡Míreme a min, so parvo, que ademais de bela, estoulle falando! Comigo vaille o mar incluído; no prezo, digo, ¡que non é pouco, a gloria mesma! Iso á parte da miña compaña, que aquí me ve, leda e paroleira; incluso cimbrante, ¡todo meneo!, que llo demostrarei coa enerxía do caso, ¡se ao caso vén!, pero afectuosamente, iso si, batuxándoo no seu momento; antes de usalo, por suposto, tal que unha ondiña desas que se esparexen co gozo de bica-la terra! A propósito, ¿gústanlle as ondas magnéticas? ¡Daquela, comigo, lume na palleira!

Aquela oferta, aqueles prolegómenos tan churrusqueiros, puxéronme nervioso, que non estou afeito a teimar nas feiras, e nestas das mulleres, aínda menos:

-Señora, prégollo, apártese do auto, que comigo dentro ponse nervioso, inquedo, así que, váiase...; non sei, enfronte, tal que ao Paseo Central, pois o chisqueiro deste semáforo outro tal nos ordena. Despois, alí, de sosegados, conversaremos; polo miúdo; ¡e cabe das palmeiras, mellor aínda! ¿Prácelle facelo...?

-¡Ai si, moito; con frenesí...! Tan só con velo...; gustoume vostede, que ben o noto nas miñas cambras, nesas que me dan cando hai mouros na costa..., ¡así sexan brancos! Afellas que si, ¡maiormente pola calva! ¿Será certo que non hai calvo frouxo...? ¡Niso, niso das convulsións...!

Obediente foi a dona, seguindo, ámbolos dous, o verde imperio da verde lanterna semafórica, así que me atopou, ¡atopámonos, encrucillámonos!, aos poucos, metros adiante. Eu, no volante, pero coa ventá aberta..., ¡para que entrase o relento! Este é un xeito de parrafear, un dos mellores..., ¡á falta dunha cancela!

-Ben amable é vostede con esa proposta, coa de marras, coa insinuada, coa ofertada, pero..., fáiseme tardío, que mesmo por teléfono as mensaxes da miña reserva me deron, co imperio de cumprila, neste Parador tan señorial, de nós fronteiro! ¿Miña señora, entende diso, esa cousa dos compromisos fondeiros...? ¡Digo, xa que é do mesmo oficio, unha restauradora ben restaurada, sen dó do colorete, que niso se nota a súa xenerosidade, a súa fartura; un derramo abondoso!

-¡Eu, si! Mire, xa que fala de reservas, a miña é a meirande, moitísimo máis, que aquí mesmo, no meu reservado hoteleiro..., con música de fondo, buguinas e todo iso, ¡eu! ¡Por ter, teño fío! Do musical, e do outro, ¿sabe? Vostede comigo, á beira das miñas cazolas, chapará de lo lindo; do bo e do quente; ¡cinco, no prezo dun! E todo iso a corpo de Rei, que tal é o seu, ¡ventrelludo!, que á vista está; e para cama e cociña..., ¡menda! Mire, outra igual, mal que me estea dicilo, ¡nin en todo Baiona, por Real que sexa, que o é por certo, dúbidas fóra!

Ante aquela misteriosa insistencia, ante aquela violencia, ¡que non só violan os homes!, enredado naquela provocación, mirei o reloxo; de pilas, xaponés, ¡e por tanto, conselleiro das miñas economías! Tarde non era, e por iso calculei que mesquiño quebranto sería..., ¡verlle a habitación á Vella! E coa habitación, a cociña, que do demais...; ¡do demais maldito cousa lle quería ver, aínda que tivese a ousadía de mostrarme o corpo enteiro, pois, con verlle aqueles bigotes, o seu triángulo, o das Bermudas, como sería! Turbou as miñas olladas, encrucilladas coas súas:

-¿Señorito da Coruña, que é o que mira; teño monos ao lombo, ou é polos corenta..., ladróns? ¿Non será unha sedución desta Amalia, así de rápido, ao chis-pón? ¡Se non lle gusto deste lado cambio de perfil, e daquela póñome a sotavento! ¿Ou prefire soprarme de barlovento?

Non, eu non me escandalizara polos seus corenta, senón por outras circunstancias máis..., ¡pletóricas, máis visibles!

-Francamente, pois con franqueza galaica llo digo, ¡que xa é dicir!, para os seus bigotes miro. Míroos, remiro e admiro, que aló arriba, nas montañas de Castroverde onde eu nacín, de femias desta valía aseguran que Natura así as fixo, anaturadas, e todo iso sen deixar de ser barís..., ¡porque outra dote non precisan! Desculpe tanta franqueza, pero tamén o foi a súa, Súa Señoría; digo, en preguntarmo, aquí mesmo, á luz do día! ¡E que Deus a bendiga!

Tanto sorriu a vella que me mostrou a súa dentame, enteira: ¡boa por certo, con brancura aseada, cousa que me deu confianza! En vista diso, expliqueime; con sinceridade obviamente, que tal adoito facer:

-Se non se ofende, encanto, direille, de pasada, o meu pensamento: ¡Menos mal que vostede non é moura, pero case, que se tal fose, e así de peludo tivese o..., o resto, daquela non xuntaría para depilo, nin coas ganancias desa fonda tan fondeira, ao prezo que teñen hoxe en día as coitelas do aseo! Polo demais, ¡un monumento! Cacheira e fondona..., ¡que por algo ten unha fonda! Miña dona, vostede é un primor; ¡digna dunha pasarela! O que sería unha xeira, unha xeira esgotadora, é pasa-la pola pedra... Si, a vostede, e máxime se repite, que trazas diso ten; pois...; ¡nada, que está coma un tren, coma un tren sen zapatas lanzado por unha costa abaixo, sen que ninguén lle pare os pés!

Co sorriso que lle causei medroulle o embozo, polo menos na comisura; ¡na horizontal, explico, para que ninguén pense mal! Aquela fresca pechoume o trato, alí mesmo, á fresca, debaixo dunha camelia, apertando na man, na miña, ¡oh deus Cupido!, coa súa, coa grande, coa peluda. ¡Mesmo unha gadoupada! ¿De oso ou de osa? ¡Qui lo sa!

-Terá que pagarme por adiantado; ¡iso si...! Á pensión me refiro, que os aditamentos son de balde, pois de vostede, con esa cara de beato, non me fío..., ¡nin un pelo! Cos seus coñecementos do mullerío, sexan pilosos ou non, o que é de Santiago virá, ca non da mourería, que cara de inocente pon, pero, ¿e se trae picardías na gaita do fol, ou mesmo no fol da gaita, tal que a SIDA?

Tranquiliceina. ¡Intenteino!

-Muller, déixate de coqueteos e non te fagas de rogar, que o trato foi, ¡polo dun, cinco! ¿É, ou non é? Daquela, miña perla, non abuses do turista..., ¡por máis que me vexas propicio ao desgaste emocional!

Pero ela reafirmouse, desarmándome:

-Tan certo é, que Amalia me chamo, que o son; de trato, pero tamén de tracto, que llo deixarei transitar..., ¡cando queira! O de peluda, ¡xa ve!, pero na sopa, ¡nin un pelo! E logo que, de sobremesa, para máis economía, podo arrolalo cunha historia abraiante. Coa miña, ¡ou con cinco, se as resiste! Daquela trinque no freo, e atranque eses ventanos, que este auto, o seu, aquí mesmo, á sombra destas camelias, no paraíso queda! E vostede, comigo, ao paraíso vai! ¡Todo á recíproca! Hospedado, compracido e acaramelado...; ¡todo de caramelo! Todo bo, bo e rendible, pois nesta Baiona, mellor fonda cá miña..., ¡nin que se chame do Pinzón Albergue! Xa sabe, aquel avó, ¡un deles, un de tantos!

Tan rexa era, e tan amable se fixo, ¡se xa non o era!, que me arramplou coa maleta; de badana, coiro vello, ¡a xogo coa patroa! Selada en cen hoteis. E non ma soltou, ¡de momento! Sentinme machista, un pato feo, que ata me deu vergoña verme así, de damas tan ben servido, un Lanzarote feito, pero, no que manden elas, obedecer é pracenteiro...; ¡ás veces, que neste caso...!

Nunha cabina fónica, e cun pretexto calquera, acaso fatuo, chamei ao Parador, cortesmente, anulando a miña reserva; así que, con iso, outra vez na inocencia! Despois alcancei á Vella, ¡se se é vella aos corenta!, que boas alancadas me custou situarme de par súa. Daquela din en acordarme de Virxilio, mais, ¡para mal! Vera incessu patuit dea...! Polos andares coñécese se unha deusa é verdadeira! Pero esta, nin era deusa nin tiña pisadas de tal! ¿Daquela, que era, quen era? ¡Imán si que tiña! ¿Acaso unha meiga en paro, agora que non hai escobas..., metida a fondista porque se puxo de moda o turismo, que tamén é un meigallo, só que ilustre, descorrido por e para ilustrados?

Así, con esta nebulosa na miña cachola, zancada a zancada, fomos achegándonos ao seu portal caleseiro, ¡con entrada para calesas!, amplo e fondeiro, dunha casa emparrada, vetusta e señorial, con cousas adxacentes das que falarei decote!

-Amalia, ou Amable, que para min, tendo, tanto ten, que as dúas me valen; agora, aquí dentro, e polas escaleiras, teña a ben precederme, que asumo eu esta maleta. ¡Que si, rapaza, que si, que non me gustan as arfadas das mozas nos sitios inconvenientes! Lémbrese que son un cabaleiro, ¡dos de cen ao freo!

Non houbo caso, que me soltou a maleta, de súpeto, alí mesmo, ao pé das escaleiras; desairada e tan ao bruto, que me trincou un calo dos grandes, dos traseiros, ¡aqueles das zocas!, mais non tiven ocasión de queixarme, que se miraba ao pé, ao meu, perdía a ocasión daquel pracer absoluto, morboso mesmo. ¡É certo! As súas coxas, altivas e peludas, apertadas cunha saia tan mesquiña en tela que non pasaba de cuarta e media...! ¡Un espectáculo circense, dos de catro rombos! Matinei para min, ao caladiño: Ben está, malicia fóra, que esta tipa aforre nas saias se o gasta en salsas, pois o que é saleiro ten, e sóbralle un quintal!

A súa casa, na urbana máis vetusta, fonda era, que aínda o é, que alí está para o hóspede seguinte; ¡un primor de monumento! Vistas á ría, ao Gran Poñente, ás tebras prateadas do Mar Tenebroso. Aló por dentro, para máis magnetismo, no seu salón, cabe dunha galería espléndida, aquel mexedor imperial, estilo imperio; enorme, de vimbios; con catro coxíns sultanescos, de pluma ganseira. ¡Tal que para adurmiñarse despois dun xantar pracenteiro! ¿Sería un premio do Alto por haberme axeonllado no baixo, no fondo da Catedral, na pedra berroqueña, fría, santificante, santiagueira? ¡Probable, que tal puidera ser!

Pantagruélica, ademais da dona, a comida, que de palabra, niso do menú, foi! E logo que isto de comer en Baiona é proverbial. ¡O que non convén é divulgalo, por se o encarecen! Solos, mesa en medio; ¡un seguro, outro! O resto dos hospedados, un fato de madrugadores, saíranse; saíran de excursión. ¿A onde, miña señora, se tan Amalia é?

-Ao Padrón, que de aló uns veñen e outros van, de roulón! Deses, algún quédase, ¡polo ben que se pace nesta terra, na atlántica, pois o que é a Atlántida, miña avoa xa non a coñeceu! Alá que se foron, os anteditos; aos pementos, seica; ¡para entresaca-los doces dos picantes! Por tanto, de visita; maiormente gastronómica e cultural, que lles falaron dun matrimonio ilustre, de conveniencia que se di, dona Rosalía e un tal Cela, tal para cal, ocorrente el, graciosa ela! O picante dun, coa dozura da outra, contrapesa! ¿É, ou non é, unha boa lectura, unha comenencia literaria, mesmo de gourmet? País ese, ese do Padrón, que tales lumieiras dá; ¡e á parte, pementos! Pementos a esgalla; por veces, doces, que nin sei como é, pois todo en Galicia, ademais de verde, pica! Esta Baiona dos meus pecados, ¡é un dicir!, tamén lle ten a súa historia: senlleira e inxente, ¡a maiores da nosa sublime restauración! Igual lla conto despois da cea, que arestora fregarei..., mentres sestea desas suores do seu Camiño perdoeiro, do Santiagués. Así non se durmirá nos loureiros, cousa que adoitan face-los señoritos..., ¡tal que vostede!

Despois do fregoteo, en vista de que estabamos solos, solos e aburridos, tiven compaixón dela e ofrecinlle, galantemente, un repouso, precisamente no mexedor frontal do meu; o que non sei é por que o fixen, pois aquel panorama, de relaxante, nada!

-¿Non me ías contar unha historia, de sobremesa; unha que entraba no prezo?

-¡E de paso, a miña, que é unha historia viva; quere dicirse, vívida! Unha historia histórica, impresionante, ¡que llo digo eu! Pero máis tarde..., para non cortarlle a dixestión, non vaia se-lo diabro que lle chafe a comida!

-¿Vívida ou bífida, que igual tes dúas linguas, dúas historias, segundo para quen, coma as cobras?

-Vívida, seor, que vén do verbo vivificar; ¡parécese, pero non é igual que fornicar! É para oíla esperto, ¡polo que ten de expectante! Mellor lla conto despois, á noite, coas estrelas no alto, achantadas nesa bóveda azulina, suposto que da noite dos tempos vén, transmitida polas avoas, nesta casa, ¡súa/miña! O malo é que morre a tradición oral, que fillos non teño, ¡nin mos fan! Como estou seca, aínda que sementase, con vostede ou con outro de bo ver, todo sería con, de, en, por, segundo, encima, ou debaixo, que igual me dá..., para a feira! Élle verdade, que mo dixo un seor Galeno; outro calvo, pero a aquel fervíanlle as verzas..., ¡e mais decepcioneino! ¡Mellor dito, decepcionouno a miña virtude imperturbable!

Desconcertoume con esa filosofía tan excéntrica e contraditoria, mesmo paradoxal:

-Amor, que dixeches da feira; ¿que falares son aquestes, miña dona retranqueira? ¡Así, ao esgrevio, máis empenantes có bebedizo do Fierabrás? ¿Entran no prato, no teu menú, no cotián?

-Ben claro está, ao completo, pois sen regras, os nosos feitos, aínda que estean ben feitos, resultarán estériles. ¡Serían ocos e baleiros! ¿Comprendes, inocente? Daquela, comigo, pan e cebola, que é como dicía unha tátara miña, a primeira das Scheherazade..., aquela dos contos mil!

-¡Ah, si, ocos e baleiros! ¿Unha metáfora para engana-lo Sultán Harum-al-Raschid, decote, noite por noite? ¡Aquela femia...; outra que se pasou de lista, para casarse co Raschid; outra contista! ¡As metáforas son covardías..., que xa o di a verba!

-¡Chacho, ti, tranqui, que nin coa metá dentro, que o teño consultado! ¿De que me serviu esta dote; de que, Señor? ¡Toda unha vida esperando por un cipote, e iso que vivo nun porto de mar por do asoman, acotío, eses navegantes virgueiros! ¡Nada de nada! ¡E logo din non sei que dunha noiva en cada porto...! Por aquí, despois do Pinzón..., ¡nin sequera un polisón, que a saber onde merendan!

Naquela desesperación alenteina á esperanza, á resignación; con galantería, iso si, que para algo era unha dama, ¡aínda que o disimulase!

-Muller, outros esperaron por Godot; ¡e fixérono fóra, na rúa, á intemperie, que é peor!

-¿Dicía o cabaleiro, con esa erudición súa, oportunísima, que ben lla noto..., ergueita? ¡A erudición, digo!

-¡Non, nada! Máis que dicir, medito; medito e comparo, para non caer nunha tentación..., ¡digamos, venosa, con máis lá, con máis veo có vélaro dunha meiriña!

A todo isto, Amalia, aquela fondeira tan fondoa, (¡coidado cos enes, deixalos estar, pois as erratas poden traer complicacións!), puxo cara de frustración ao verme tan espiritualizado, case un asceta, ¡por máis que ela fose un Buda! ¡Eu entenrecinme e ela durmiuse! De tal maneira, con tal placidez, que a punto estiven de bicarlle aquel infausto bigote, mais contívenme por se enganara ao Médico niso das regras. ¡Ela, ao Médico, que non á viceversa!

Coa tarde corrida, que se me pasou nun tris, dixerindo, ¡tantas cousas! Xantado, cafeteado, copeado do país... ¡Cinco, cinco pratos, a escoller! E despois, torteado, ¡que non torcido! ¡De améndoas, que dixo Amalia que son afrodisíacas! Escapóuselle esta verba. Sesteando un bo rumiado, de contado, nun daqueles mexedores coxineiros, paceños..., lin a prensa. Mellor dito, tentei lela, pois tan prensada estaba, que non atopei zume na súa lectura; ¡que se lle vai facer, noutra parte estaría! ¿Non si, Amaliña? En vista diso, naquela modorra que me entrou, ¡por culpa de semellante vidorra!, propúxenlle á patroa, desde que espertou, que ma ensinase...; ¡que me ensinase a Vila! A billa, non, que non teño o gusto estragado..., ¡aínda!

-Daquela voume amañar. -Iso me dixo, á vez que me estampaba un bico...; ¡que digo un bico, un bicazo, un eroticazo! Medio a medio da calva, ¡que soou tal que un avión aterrando! A tal efecto entrou no seu gabinete, no reservado, ¡pechando a porta, que lle oín dar á chave!, para saír, aos poucos, ¡outra!, tal que unha sosias: ¡diferente, cheirando a rosas! Tan penetrante aquel cheiro, que nin que lle plantasen un invernadoiro nos sobacos. ¡Sitio había, cómame nunca o diabro! Se non fose polo bigote, o demais era bo: terra fértil, de aluvión, quente... ¡Charmant, que din os franceses, co mirados e co sibaritas que son!

Amena e amable si que era, ¡ademais de Amalia! Tan chauvinista do seu Baiona, que para si a quixesen en Santiago, ¡de Guía Turística! Ofrecinlle un café, ¡só un café, outro!, nun chiringuiño daquelas terrazas praieiras, e tan cariñosa se puxo, ¡agradecida que é!, que se chega a vernos un retratista, ¡miúdo retrato! A cámara poñeríaselle verde, ao fotógrafo; a cámara, ou, se cadra, a recámara; ¡a recámara tamén!

Nestas, despois dunhas caricias que nos fixemos, reciprocamente, ritualmente, ¡para asenta-lo café!, retirei a man, a miña, ao suave, para evita-lo seu enfado, que se o fago con brusquidade tomaríao por un desaire daquel afecto seu, patronal, ¡que iso era, patronal! Para que logo digan que a hostalería non é arte! ¡Unha arte nobre, agarimosa, a arte de facer posible o imposible: darnos casa aos que non a temos, ou a temos lonxe! Non, non se pense ao torticeiro, que os mimos e mailos agarimos aos foráneos, algo de virtude teñen, algo de virtude levan. ¡En certos casos, segundo como, cando e con quen!

Como a conversa era curta e as sobas..., ¡esaxeradas!, previndo, poñéndome a resgardo dunha tentación pecaminosa, ou, polo menos, desacougante, propúxenlle, recordeille, nun murmurio orelleiro, semellante aos seus:

-Amaliña, amor, aquí, nesta terraza, con este ambiente tan meleiro, tan gratificante e tan quedo..., ¿non che parece que é un sitio axeitado, óptimo, para que me refiras, xa, dunha vez, esa historia, a comprendida no prezo do meu aloxamento? ¡Se a deixas para logo, pedirei xuros!

Olloume con fixeza, con fereza, coa intensidade dunha loba; acaso temerosa de perderme..., ¡antes da miña doma! Era tan fea como pegañenta, tan pegañenta como pecadenta, e tan pecadenta como intelixente, ou máis aínda! ¡Que pena, maldita sexa, que só sexan cariñosas as feas!

-Rapaciño, de ambientes, eu! -(¡Deus, que amabilidade a súa, chamarme rapaz, así, tan..., ao pelo!). -De ambientes e de erotismo; do bo, do san; do platónico por suposto, que aquí, aquí e agora, se en monólogo falásemos, vostede, monseor, distraeríase co ranqueiro entreaberto, longo e lampo, desas esfameadas, desas ladroas dos veladores fronteiros, que están aí, todas de consuno, ao pairo, cargando cebo na cana, e coa peituga escotada; escotada e descrocada, ¡dunha cuarta! Estano axexando...; ¡si, a vostede, ao seu camarón, que paquete lle din eses parvos da tele! Xa levan tempo en frívola expectación, tal que o gato ás portas dunha rateira, pero o queixo está dentro..., ¡e eu máis cerca!

En canto á miña historia, contareilla, si por certo, pero terá que ser na miña casiña, ou na súa camiña, que as dúas son compatibles, integradas, coincidentes, no espazo e no tempo! Namorado das miñas calidades, e mirándome aos ollos, fixamente, para que vexa neles, nos meus, aquilo que viu o meu entrego, aquel de Bassora, pois Pinzón veu despois, nos ollares de miña avoa, aquela quinceaneira...! ¡Si, aquí, aquí mesmo, neste peirao baionés!

-¿Quince anos, quinceaneira? ¡Logo a cousa tivo que ser, para romántica e solemne, últimos do XIX, principios deste!

Daquela si que me ollou, pero cos ollos de ollar para os burros, tal que se fose un arrieiro:

-¡Do século XV, monseor, que por algo a nomeo quinceaneira; século quince! Tan do XV foi dona Urraca, que xa nin case o seu nome miña nai lembraba, que en paz estea; que o estará, de inocente que era, que me tivo de moza, de moza portuaria e fraterna; ¡quere dicirse, compracente, racismos á parte!

Deixoume abraiado. ¿Que podería dicirlle, eu; que podería facerlle que fose unha consolación satisfactoria naquela orfandade súa tan..., portuaria? Aventureime nos meus falares:

-Daquela, teu pai, ¿fíxose ao mar, igual que Simbad, igual que Pinzón, despois de..., despois diso, despois de sementa-las perlas nunha ostra baionesa? ¿Sería capaz de abandonar unha galega, así, ao tempero da intemperie? ¡Nese caso, Deu-lo teña onde haxa..., ostras! Quere dicirse, ¡no meirande dos ostracismos!

Mal o fixen, pésimo, que se ofendeu, ¡nada menos que na súa dignidade, inmaculada ela!

-¡Hortelán, que se non o es, tal pareces! Non, non sementou na temporá, nin na terra nin no mar, ¡que incomodidade!, senón na camariña da nosa cociña, da vella, ¿sabes?, -¡deu en atuarme, supoño que para máis confianza, para mellora-lo éxito, por se acaso!-, que de sempre tivemos albergue. De sempre, non, que o inaugurou Pinzón, durmindo coa avoa, con aquela Urraca, coa filla da primeira Scheherazade! E logo que non foi nesa ostra, na do ostracismo, senón na súa, na propia; na súa ameixiña, inocente, virxinal, pequerrechiña! De consecuencia, aquí me ten: ¡unha herdeira cabal! ¿É que non se me nota o herdo..., tal que no cute, un tanto amarelo, tirando a moreno, séxase, asiático?

Estaba furiosa. Púxose así por culpa das miñas enquisas, da miña chunga en temas tan..., ¡íntimos! Pero completoume o relato:

-Aquel seor, o de Bassora, foi, ¡era!, un folgazán; tanto, que lle deu pereza volver pola nosa Baiona, por esta Baiona Real. Pero non, non me estraña, en absoluto, que de aquí á Mesopotamia, ¡catro ou cinco chingaduras, catro ou cinco singraduras! Xa o di o refrán: ¡Cos ollos lonxe, o corazón métese monxe!

Uns antecedentes entenrecedores, tráxicos, os desta muller, ¿non si? Foi o que pensei en vista das circunstancias, oídas aquelas biografías aberrantes. Eu, un cabaleiro, tiña que facer algo para lavar aquelas deshonras dos seus antepasados. ¡Malditos homes, auténticos animais, que nin que fósemos cabalos da parada!

-Amaliña, aquí tes a miña man, ¡sen pedirma! -E con iso, compenetrados na súa dor, ¡na dor!, démonos unha boa aperta; unha aperta cordial. -Si, muller; é para que notes o afecto deste home respectuoso, transixente, que nada teño en contra da túa metade agarena. ¡Ao contrario, faite suxestiva, enigmática; moito!

Non seguín intimando, pois aquilo era traizón, afouteza. Dinlle unha aperta, ¡outra! De mans, por suposto. E biqueina, igualmente na man; tan só naquela man regordeta e peluda; ¡tamén peluda! Unha man esvaradía; ¡e coido que era de tanto cazolear! Despois paguei no bar, e coa mesma, leveina ao meu coche, ¡sempre da man!, para visita-lo alfoz baionés. Co egoísmo, por suposto, de que me explicase, de paso, nomes e datos, historias dos seus ilustres devanceiros; ou da súa Baiona, que me daba igual! Aquela muller non é que fose entreaberta: ¡era un Atlántico, outro!

Aló adiante, nunha revolta da estrada, cambiou de tema, e supoño que foi adrede para reactiva-lo noso parrafeo:

-¿Así que vés do Padrón..., na Ruta Xacobea? É un sitio guapo; ¡afellas que si!; pero, dime, de contado, ¿que che cobraron? ¡Quero dicir, por comer e por durmir, historias e xoldas á parte! ¡É para competir á baixa, que a min préstame así, debaixo, no meu sitio, no tradicional!

Escapulinme, ¡como puiden!, daquela enquisa tan íntima..; ¡tan comprometedora!

-Muller, pouca cousa; menos que aquí, pero, iso si, non ían incluídas esas historias rocambolescas da túa fonda; nin verdes nin rosa, que nin mas propuxeron nin llelas pedín! Son visita habitual en Cas Rosalía, da "Matanza" chamada..., ¡polo ben que cebaban! Pero eu cébome doutro xeito, ao romántico máis ben, tal que papando versos ao sereno, ou suspirando debaixo das ventás..., por se cae unha rosca, por se cae unha Julieta, ¡pois as Inés españolas adoitan meterse monxas...!

De volta, no auto, no meu, ¡que a pouco mo desfonda de tanto que se moveu!, non insistimos naqueles arroubos, porque, de precavido, ¡senteina atrás! Pero ela nin así, que nin así calou, sempre pegada ás miñas orellas:

-Cabaleiro da condución, mire de fronte e devólvame íntegra á miña, á nosa casiña; pronto, prontiño, que ti non tes medo porque vés da gran perdoanza, pero eu téñocha, a tal momento, retraída, para unha ocasión propicia! Neste inverno, desde que paren de vir, pasarei por Santiago; eu tamén, por se os cregos, cansos de confesar, colgan o manteo; ¡ou por se reparten comigo, pois a eses, con tantos séculos de abstención, igual se lles espesou o icor; e co icor, o licor! ¡Co que me gusta o leite condensado! A todo isto, querido trotamundos, non te ofendas por chamarche..., ¡iso, rapaz!

-Muller, -mentín, galante, -alcumarme trotamundos é un honor que me fas, pois sen trota-lo mundo non te tivese...; ¡ía dicir, gozado, pero se cadra non é a verba axeitada, que manexo mal a sintaxe!

Facendo que asentía, Amalia púxose a divagar, tornando ás matinacións; iso si, transcendentes, á vez que me acariciaba na caluga, soprando coma sempre, con picardía erótica, incitante, expectante:

-¡Oh, si, grazas! ¡Que homes e que tempos, aqueles, os dourados, os idos, cando todos gababan ás mulleres, feas incluídas..., que mo referiu miña nai! Aquí, nesta Galicia fementida, quero dicir, feminina, tanto emigraron, ¡eles!, que solteiras quedaron, ¡elas! Homes e tempos; ¡a sempiterna emigración! Soltos, ou sexa, solteiros, ceibes, só quedaron os lentos, os lentos e mailos violentos; e tamén os da rabela do arado, ¡acariciadores dos seus propios tarugos! Eu, diso, coa virtude asegurada polo meu recato habitual, nin vou nin veño; ¡da feira, se entende!

Padrón, Santa María, Lestrove..., ¡e agora, Baiona! Isto si que é peregrinar en pos de...; ¿de que, acaso dunha ilusión capilar? ¡Pero iso pouco paraíso é!

Voltos desta guisa á casa fondeira, da Real Vila no alto, e de novo aparcado o auto, ¡no garaxe estrelar, nada menos!, cara ao portal entrando pouco lle faltou á dona para subirme en brazos polos chanzos, ¡co afecto que me collera! Moi astuta, iso tamén, meteu man nas miñas..., ¡dilacións!

-Rapaz, co lentos que imos nas nosas cousas, na nosa relación, mellor será que adiémo-la historia prometida..., pois ese Harum está verde!

-¡Muller, prometida, non: comprometida!

-Tal que para mañá, digo, que por hoxe témo-la conversa encetada, abondosa e pracenteira; ¡como para unha noite enteira! Despois da cea, se che presta, mostrareiche o mar, desde o cabo ao rabo; ¡nesta ría da prata! Iso, o mar, coa luz tenue, crepuscular. ¡Xa verás, meu Rei, meu escravo, o romántico, o saboroso que é vivir aquí, comigo, xuntiños, ámbolos dous perna con perna; séxase, con señorío, de pernada permanente, hospedado nesta fonda amálica, miña, túa, cabe deste Peirao tan..., histórico!

¡Maldita vella, maldita liana, que pretendía esconde-los seus bigotes coa luz dunhas velas agónicas, palidecentes, que por algo apagou a eléctrica mentres poñía a cea, romántica cea, unha cea cavosa, de cava da caverna! E logo que me manexou de aquí para alí, ¡senta!, ¡levanta!, que nin un César. Daquela deixeime querer, ¡que remedio!, na distancia media; ¡como moito, collidos da man, que non é pouco!; e naquelas circunstancias, máis, ¡moito máis! Frouxa, evaporada, a colonia, pasou ao Chanel, ¡e para iso, do seis! A cea estivo ben, pero o Chanel, abraiante, magnético, provocador, orxiástico; ¡un dispendio!

En tal ocasión díxome de todo; e todo fermoso, belo, belísimo, que ata me recitou algunhas rimas do señor Bécquer; ¡nin sei cantas! Pero, da historia prometida, da historia histórica, daquel asunto tan misterioso...? ¡Diso, nada, que para asunto xa me ofrecía o seu unto!

-¿Pichoncete, ti voarás aos meus balcóns, ás miñas galerías, batendo as ás, e disposto a galearme? Se o fas, daquela contemplarémo-lo mar, outra volta; este mar azul, tan sedutor, tan húmido...; ¡teu, que cho regalo! ¿Ou é que non che gustan as humidades? Cando volvas, se é que volves máis aleuto, acaso nun iate ventoeiro, deses de cinco paus, daquela iremos, ¡xa en vida!, ao Santo André. ¿Non si, meu Rei? ¿Faralo; si, comigo, sempre comigo, nun ching-ching chingueiro, a toda présa pero con ritmo? ¡Si, por caridade..., que vou morrer de castidade!

-Amalia, ti, unha ricura en oferta, -¡sabereino eu, que me ensinou a súa Cartilla, con aforros millonarios!, -guisas do mellor, excelente...; ¡case tanto como esbardallas! Todo ás cheas, en todo pródiga, xustillo inclusive; e logo que es tan froumana, tan insinuante, tan insistente, tan espapallada...; ¡unha aperturista, pero a destempo! ¡Quen me dese pagarlle a un soldado, como facían aqueles Cotas, para que me relevase nesta garda babilónica, tan..., perigosa!

Olloume desconcertada, que non quixo entenderme, ¡e iso que me explicara ben, que a bos entendedores...! Despois diso reactivouse, como se lle recargasen as pilas, toda mimosa; outra volta agarimosa; ¡unha plasta!

-Para non perder máis tempo, dime: ¿Gústoche, non si? Daquela, coa Colexiata cerca, aí, enfronte, en cinco días..., ¡papeis! E cos papeis amañados, en cada sobrecea, pola Igrexa..., ¡gaita na festa, ou festa na gaita, segundo se che acomode, que eu son dúctil, dúctil e compracente!

Rubricou aquela proposta deshonesta cun aceno escuro, enigmático, que o tomei por obsceno, así que me encarei con ela, con carraxe, pero Amalia, impasible, ¡sempre á resaca!

-¡Burro, mal pensado, que me refiro aos pasteis! Cantos queiras: un, dous, tres, catro, cinco..., ¡ao día!

Púxenlle as miñas condicións; ¡faltaría menos!

-De perfumada, si; ¡de perfumada, gústasme! ¡Moito! Mellor cós teus guisos, ¡que xa é dicir! Pero daquilo que dixo o Santo André..., ¿podería esquecerte? Non, non te esquecerei, endexamais, que nunca esquezo un cheiro; ¡para máis, se é grato! Do resto, por favor, déixame libre, ¡mentres queden no país flores abrideiras; gromos, virtude, neste Camiño do Retorno á inocencia! ¿Non te ofendes, preciosa; verdade que non, bolboreta dos carreiros, tentación dos camiñantes, alí caídos e aquí alzados; periantio de cinco estames! ¡Bendita sexas, que ti es un virgondoiro sombrío neste Poñente tan arborado, tan arborado e tan..., arrebolado!

Amalia non entendeu nada pero sorriu; coma sempre, sempre pícara:

-Aínda non, que non che rendín as lanzas dos meus encantos, ¡tan excitados que están...! Ademais, a noite é moza; ela si, pero, eu...? ¡Eu tamén, xa que, tal e como ves, tal e como palpas, pouco paso dos cinco..., lustros! Co sono, no meu regazo, tal que nun ara votiva, soñaremos; nós, ámbolos dous, noites perfectas, excitantes, arfantes, sacras, ¡xa que de Santiago ves! De propósito: Alí, en Compostela, todo son altares, ¿non si? Curas, casamentos..., aínda que algún sexa en pedra, tal que o mozo da Esther, ¡da Gloria nese Pórtico para máis indecencia! Mira, ho, falando de decencias: Eu tiña un conato de bigotes, que segundo o teu criterio eran disua...; ¿disua, que? ¡Ah, disuasivos, pero iso foi antes, ao serán, antes de aplicarme esta rasura, con crema limpadora! Ti, pola contra, es un carneiro, ¡pero calvo, claro! Calvo desde non sei cando, pero como din que os calvetes son óptimos para..., ¡para iso, para rimalos cos polvetes, dúas verbas que, de metidos en poesía, consonan! ¿Entendes diso dos transplantes, dos achegamentos pilosos..., por se os facemos, ti e mais eu?

-¡Eu, de transplantes, nada, en absoluto, pois árbore que planto, árbore que deixo medrar!

Aquel asedio sen repouso, auténtico sobamento, tíñame aparvado. Amalia insistía, insistía; e ligaba, ligaba, ¡máis que unha amasadora! Ata se quitou as ligas para ensinarmas..., ¡de paso que se daba un remexo de saias, por certo que moi airoso! ¡Oh, Deus, sálvame! Ti sabes, mellor cós homes, que, sublata causa tóllitur efectus! Preguei naquel desespero, que nin azos tiña para fuxir por min mesmo dun acoso tan febril, pois aquela Amalia batía, e batía, en min, coma un mazo, cunha obsesión vulcánica, ¡e xa non fose volcánica! Non sei a conto de que, pero saíu por aí; coma sempre, por onde menos esperaba:

-Macho, ¡se é que o es!, o amor é coma un cabalo fogoso, aloucado, sen freos..., trotando tras das eguas, ¡que nin mamporreiro precisan! Sendo así, xa que o amor non está ferrado, nós non podemos ferrar; ¡nin casando pola Igrexa!

Eu, co diaño por diante, e nin sequera os anxos viñan en auxilio meu, así que me sentín desesperado, ao borde do abismo; un abismo abisal, anfractuoso, peludo e cheirento...; ¡e iso que na casa había bidés, que xa os vira!

-Muller, ti non distingues o erro do ferro, así que non yerres comigo. Non vaciles, que é impropio de ti; ¡se non da túa cultura, si que o é da túa altura!

Nada, nin caso, verbas podres, que ela seguía, e seguía..., enleándome! E de paso, ligándome; ¡sen compaixón! Suplicio tal non o quero nin para o meu peor inimigo. Despois dunha pausa, ¡e iso porque foi a por auga!, volveu á carga, feita un cabalo, que non unha egua, por máis que as evocase, ela, coa figura, con aquela estampa percherona, greñuda, mesmo asturcona:

-Pídoche papas, amor, pois eu, diso dos ferrollos, nada, que non te entendo, ¡nin por aproximación! Polo si ou polo non, casa comigo, que así non pagarás ren, ¡nin fonda nin cariño! Aquí reinarás, aquí prearás, nesta fonda amálica, nesta fonda pinzoeira. Por ende, en Baiona enteira..., que igual te fan Alcalde, maiormente polo meu capital, todo a solares, ¡que teño copada media cidade! E tamén está iso da miña sona, ou da miña simpatía... Pénsao, chalado, calviño redomado, ¡que ben que che interesa, tal e como andan os pensos! ¡A ocasión sempre a pintaron calva, así que, ti es a miña, e eu son a túa!

Aquilo pouco tiña que pensar, pero fixen o ademán correspondente para que me deixase respirar, para aliviarme daquela refrega, con aquelas barbas impúdicas que me entraban polo nariz á menor freta, ao menor descoido.

Aquela muller estábase pasando, e eu, ¡solitario! Asomei ao balcón; de súpeto, sen cálculo previo, ¡ao aire fresco! E prepareime para saltar para fóra, por se aumentaba aquel acoso, ¡xa non sei se feminino ou fementido! Ao fondo, na rúa, ¡que no alto as estrelas!, tiñan unhas luces esplendorosas... ¿Se me fose ao Parador, daquela, que? Non, descartado, paso fea; non me quererían, ¡de anulada a miña reserva! ¿Que fago, pobre de min, así, desvalido, e de forzas caído? Dramas son estes, un conquistador conquistado: ás veces, por culpa das musas; ¡das meigas, outras! E todo por non acougar no propio rueiro, no meu Castroverde..., ¡coa miña xente! ¡Con aquelas vaquiñas, tan mansas e pastureiras…! Para outra, de aventuras solitarias, ¡nada! ¡Que lle encarguen eses estudios ás Secretarias, que así fan méritos!

Confesado e absolto si que estaba, de Santiago na Catedral, tres días antes, pero, ¡arre demo, fo! ¿Por que, Señor, tentacións tales, así, a posteriori, sen sequera ir ao deserto...; ou se cadra por iso? Para máis desespero, aqueles hóspedes que foran ao Padrón non volveran! ¡Se te vin, non me lembro! Tiña que facelo, tiña que enfrontarme á Amalia, ao seu acoso..., ¡só perigo de caer naquela tentación pilosa, arteira! Armeime de valor: unha parte, propio; e outra, artificioso, simulado, ¡para face-la garda nocturna! Apelei ás miñas experiencias militares: ¡Cando as forzas son inferiores, compre distrae-lo inimigo!

-Amalia, encanto, vén para aquí, comigo, por xunto desta ventá, ¡se é que estás queda! Axúdame a gozar da vida nesta paisaxe inocente, bucólica...; nesta noite suxestiva, estreada e estrelada que está! Mira para esa xente que pasa, e volve, e volve a pasar; mira eses autos ruxentes, monóxidos; escoita esta música moderna, metálica, estridente...

-¿Onde, que non a percibo?

-Aí, aí mesmo, nesa tasca fronteira. Mira para fóra, ¡que mentres miras, non sobas! Arrefríate, desafógate cos ollos; admira e goza, pero espiritualmente, ¡se sabes!, que todo isto é gratis; ¡isto tamén! Esas luces e mailas do voso Parador..., ¡un Arco da Vella! Ese Parador ancorado, embarrancado na propia praia, maxestoso, reflectíndose nese mar de enfronte. ¡Oh Deus, que luces, que reflexos! Fíxate nesas, nesas que o fan na pedra, na mesmísima pedra...; ¿un granito, ou un diamante? Está claro que é un leito excelso, ou paracélsico, mesmo ecolóxico, case que babilónico...




-¿Onde, que tamén eu quero...?

-¡Muller, aí, aí mesmo, ao pé, por xunto ou por tras desa muralla tan elevada e tan aleve!

Amalia, ao escoita-lo meu apuntamento, aluspiouse de mala maneira. ¡Máis do que xa estaba! Con franqueza, nin sei o por que, que picardías non dixen; ¡nin dixera, nin fixera!, santo que son, en Santiago depurado, ¡con Richelieu, que mo receitou aquel galeno da rúa do Castrón d´Ouro! Tiroume da manga, cousa que ninguén me fixera, nunca:

-¿Onde, onde é que o fan; en cal das posturas, española, chinesa, otomana, ou..., de kamasutra? ¡Rapaz, aparta a chepa e déixame participar; coa vista que sexa! ¿Cantos son; todos ao compás, ching-ching, tal que bailando; solto ou agarrado?

¡Que muller, que avaricia, que fogaxe, atusmándolle en balde á follaxe da Alameda; pretendendo ver, a simple vista, aquela polinización botánica, cruzada! Díxenlle, para disuadila:

-Non, muller, que non é na Alameda, senón máis alá, nese xardín, ¡da muralla nas beiras! ¡Cousas naturais, propias da Natureza estival!

Ela non viu nada, ¡que nada había para ver, fóra dos farois e da lúa! Aquilo foi unha turbiada, unha inventada miña, para distraela, ¡co mediato do inmediato! Suxestionada, hipnotizada, exclamou, envexosa, ¡sen saber de que nin de quen!

-¡Oh, Deus, que cousas, que indecencia; uns, tanto, e outros, tal que eu, ao xaxún; de Coresma perpetua!

Excitada, supoño que pola luada, ¡como lles pasa ás gatas!, soproume no pescozo, romántica ela, ¡cinco veces! Daquela lembreime de que as gatas teñen bigote, ¡bífido! ¡Unha simple coincidencia! Protesteille:

-¡Muller, ás miñas costas, non, que así non percibo ese perfume da túa presenza floral! Estarías mellor aquí, de par miña, ollando nas distancias, ¡xaora!, que de paso cóntasme esa historia, a túa, tan anunciada e tan retardada. Mira que ardo cos desexos... ¡Inefablemente; iso, inefablemente, co máximo dos agoiros!

-¿Ardes, rapaz; si; férvenche as verzas? ¡Pois, para ese suposto, aquí estou: disposta e receptiva, coa Colexiata cerca! Eu, pola miña parte, fareite feliz; ¡tanto, que nunca divorcio terás! Máis é, ¡nin che apetecerá telo! Voute derreter, aquí mesmo, gas ao punto, ozono puro. ¡Di que non son franca, di que non chamo ás cousas polo seu nome, polo verdadeiro! ¿Queres algo, algo máis; queres esca para o teu lume; ou canela en rama, que seica é afrodisíaca? ¡Propia da Raíña Afrodita, quero dicir!

¿Para que vos vou confesar que naquel intre vinme nas extremas? ¡E xa era a enésina! Díxenlle, ao tun-tun, o primeiro que se me ocorreu:

-¡Pois si, a verdade é que ardo, miña brasa querida! Ardo en desexos, pero non do que ti pensas, tía procaz, senón de coñece-las túas historias, particularmente esa da túa Vella, aquela entrega... ¿Oes, aquel antepasado teu, o Navigador, aquel de Bassora...? Por un casual, ¿ti non sera-la neta daquela Scheherazade? ¡Unha delas, que seica hai cento e maila nai en cada porto de mar; polo menos, nestes, nos importantes! Ollándote así, de perfil, unha morenaza, e con ese bozo tan embozado..., ¡aquel Simbad en persoa! ¡O mesmo, redivivo!

Coido que para confirma-la súa ardor, aquela paixón súa sui generis, propia dun oriental esgrevio, entreabriu aqueles beizos enormes, celentéreos, disposta a todo! Incandescente, lapeando, pero..., ¡o que é este mundo das coincidencias! Naquel intre dous rapaces, alí diante, naquel xardín, ao público, sometidos ao embruxo da noite baionesa, arderon de paixón, e..., ¡lambéronse, a fondo! A miña asediante, ¡a miña comediante!, que tal cousa viu, suspirou arfante, ¡e tratou de imitalos! A sorte foi que estivese eu un si é non é adiantado por sobre do peitoril, así que só me alcanzou na orella. ¡A pouco ma roe! Notei, asemade, que se constrinxía de gusto, lasciva, engarzándose en min, tal que unha hédera hélix por un carballo arriba, feita unha cambra!

Aferróuseme ao cinto, por necesidade, que apenas se tiña en pé. ¡O que pode un contaxio, unha ollada, cada vez que un se topa cunha sensibilidade apaixonada! Sostívena, case que en vilo, que me custou o seu..., ¡polo peso! ¡Que densidade de muller; mesmo chumbeira! Despois diso depositeina no sofá, enfronte miña. Ao suave, case que a rastro, sentándome eu, despois, na butaca fronteira, algo separado; ¡previsoramente separado! Amalia protestou, ¡cousa tamén normal!

-¡Mal home, mozo insolidario, non me deixes así, soa, nesta fervenza! ¡Olla que estou abatida, e incluso suada; trémula, tal que unha bandeira esquecida no mastro. Enférmame este baleiro que me fas. Esta distancia, esta separación...; ¡lo menos, un metro! ¡Ingrato galán que me desdeñas! ¡Meu soberbio ingrato! ¿Que che custa darme un grolo de cariño, unha esmoliña de amor? ¡Sequera un sorbete, xa que non un polvete! ¡Soberbio, máis que soberbio, que te vas condenar pola túa falta de caridade! Creste un Negrete e só es..., ¡un cogomelo! Calvo, inodoro, insípido...; ¡máis feo que un personaxe de Valle Inclán! Ti es un témpano axeado, e vaste condenar, irremisiblemente, por..., ¡por omisión, que non por emisión!

¿Que armas me quedaban naquel dilema? Optei por darlle unhas fintas sutís, eclécticas, ¡para arrefriala un pouco, se tal era posible! Mellor sería entrala na propia adega, ou metela na propia neveira, pero non se me ocorreu!

-¡Deus te ampare, muller, muller da vida, que tan chea de vida estás! Ti, que das de comer ao famento, tan ben e tan barato, mereces compartir unha rosca; ¡unha, polo menos! Pero non desesperes, que tras miña, miña Amalia, outros virán..., ¡acaso recollendo nas herbas...! Coas medidas que che teño tomadas, xa sei o que precisas: ¡Un famento que veña do deserto! Un deses cameleiros, con tal de que teña os brazos longos, tal e tanto coma un sarillo! Precisas uns brazos de correola, ¡para cingui-lo teu van! Amaliña, para que non mo tomes a regateo, vouche conta-lo meu segredo, un Gran Segredo, que así comprenderás a miña impotencia, digamos que, circunstancial; ¡ética, que non estética!

A fondista mostrouse desconcertada coa miña actitude, ¡unha vez máis!, e xa non fose coa miña, suposta, aptitude:

-Oes, rapaz, que ti estás ido, para aló de Vigo, pero eu sígoche en virgo, ¡inmaculada! ¿Para onde camiñas con esa dialéctica túa, disparatada, propia dun marica imberbe, se pode saberse?

Camiñar non era, ¡e de noite, menos!, que por iso seguín aguantando, resistindo, coa esperanza de que ela se aburrise de semellante esterilidade. En tal porfía, temperei:

-¡Oh venúsica Amalia, miña diva favorita, hurí etérea, sol derretido deste Poñente roibén! ¿Entenderasme, mon amour, se cho expoño con franqueza? ¡Seguro que si, a pouco que me explique...! Mira, muller, dáse o caso, ¡non sei se diga, non sei se o diga, infortunado!, de que..., ¡de que xa me namorei! ¡Noutrora, noutra viaxe! Foi na última Coresma, ¡un tempo difícil! Precisamente nunha visita que lles fixen aos Monumentos, ¡tantos que hai! Amalia, tes que comprendelo: Namoreime dunha monxa monumental, desas de bo ver, tocada de branco; pero eu..., ¡un anxo! Con ese amor en perspectiva, tan romántico e tan guapo, por máis que sexa imposible, ¿outro...? ¡Ca, non, rotundamente non, descartado! Por iso me quero conservar impoluto, ¡im-po-lu-to! Nada de po; nin de po nin de pallas. Polo menos ata casar, ¡que o faremos na Capela Maior do Ceo! Antes, non, que xa mo dixo ela, que nones, que cos votos de por medio, iso do casoiro..., ad calendas graecas! ¡En corpo mortal, nunca, que nunca o fará, pois sería adorar un anaco de po, incompleto, imperfecto! ¡Ese é o motivo do meu celibato..., transitorio! ¿Enténde-la cousa, pega carniceira? Ocorre, a maiores, que tamén aspiro ás hurís do Sétimo, tal que o vello Harum, ¡e daquela, sen pureza, cero! ¿Comprendes e perdóasme, encanto; dásme a túa licenza para..., para absterme; diso, diso das carnes viciosas, tal que do jalufo?

Ela estivo atenta á miña historia; atónita máis ben, e coido que o fixo tratando de comprende-los meus enigmas:

-¿Im-po-lu-to, sen po? ¿Nadiña, nin unha xaropada, tal que por soños; nada, en absoluto, nin exaculacións desas..., involuntarias, incontroladas? ¡Fiuuu, que cousa, que sorpresa, que santidade! ¡E todo iso aquí, aquí mesmo, nesta España máis moura que branca, tan variada e tan oscilante; neste país da gula..., e sen bula! ¡Que cousa! ¡Vivir para ver!

Confirmeillo honradamente, que neste país tan voluble, ¡dicíao ela!, só se saca o que se mete, e só se quita o que se pon:

-Bos entenderes tes; ¡si por certo! Éche de verdade que estou limpo, limpísimo, ¡e sen deterxente! Limpo do po e das pallas, ¡tal que un trigo candeal! Eu só aspiro a cheirar cheiros de monxa, ¡que ben pouco lle pido ao meu fado! Amada Amalia, por que pos esa cara de espanto; tétrica, prantidoira? ¡Egoísta, famenta, fementida...! Xa me ves aquí, xa me tes; máis, moito máis, do que me ten, a tal momento, esoutra, esa monxa á que me refiro... ¡Egoísta! Aquí estou, á beira das túas saias, cabe das túas nádegas, co corpo presente, asido dun afecto circunstancial, devotísimo desta man túa, de nácara! ¿Que máis queres? ¿Muller, por que pos esa cara de fame? ¡Confórmate con isto, co meu dedo corazón, e faite á idea de que se trata dunha exploración, dun amor platónico..., que menos lle dou á miña monxa, e mais adóroa!

Miroume de arriba-abaixo, da poitrine á petrina, como buscando un obxecto perdido, acaso unha alfaia; e despois falou, pero triste, compunxida, decepcionada, murcha:

-¡Que ferrado estás, maricón desagradecido! ¿Sabes unha cousa, unha novidade..., para que te chinches? ¿Sabes que che cambiaron as circunstancias? ¡Agora, a tal intre, agora mesmo, que o noto, que me baixa, que me viñeron...! ¡Iso, as escorras, esas augas malogradas! Pois si, meu incrédulo; éche certo: Pasou, anticipouse, por culpa da miña decepción. ¡Consecuencias naturais; vinganzas da natureza! Agora, mentres ti divagabas evocando nesa monxa virgueira, tamén estéril..., ¡cousa que non é novidade, que o son todas, sen excepción!

Pola miña parte, aínda que sen entendela, decidido que son, tireime á piscina, ao abismo; e daquela nadei no baleiro:

-Iso me parece, ¡pero, de ti mesma!, que te-las circunstancias maculadas, trascanteadas, ¡por ti mesma, en ti mesma! Coido que che racharon eses ligamentos, eses símbolos virtuais; digamos que esa membrana..., por culpa dese esforzo inxente, pois o que é da miña parte.., puro, virxe, que non lle acheguei ningún misto á túa esca, ¡Deus me libre! Salvo que fose en soños..., ¡e para iso nun durmín a sesta!

Pero aquela Amalia, de mal perder e sempre arteira, manobrou; ou máis exactamente, fíxome manobrar.

-¡Burro, mal pensado; refírome aos meus bigotes! Palpa aquí; máis arriba; non, máis abaixo..., ¡na propia derrega! Ti sempre ao seguro, polo medio, que é a forma de atinar... ¡Sempre polo medio, para facer diana, coma os cegos!

Pechei os ollos, obediente, e palpei, tal como me ordenou, ¡tal cal! A ollos pechos e con peregrina inocencia, cando cunha man cando coa outra, ¡que xa me cansaban! Media hora ou máis, de excitación, de manipulación, de estudio, de tenteo. Cos ollos pechos, sen ver nada, ¡absolutamente! Por tódolos sitios aos que me levou a súa manopla condutora, insistente, pecadenta, pero, o que é notar, ¡vaia se notei!, que o tiña mulido, peludo, húmido..., ¡que nin que estivese enfaixada coa pel dun oso, nun día de chuvia barrenta! Protesteille:

-¡Vellaca, dito sexa con uve de vello, mentes! Mentes por todas partes, por tódolos poros, con esta uniformidade pilosa; ¡con aleivosía! E logo que cheiras ao bravío, tal que unha cabra saída; ¡e de paso que te repaso, súas! Súas, Amaliña, coma..., ¡coma un río de cera quente, derretida! Muller, ti es máis osa, aínda máis, do que a Petra, aquel animal do parque ovetense...!

Fixo espaventos, moitos, pese a que o meu, o meu encordio, desaire non era, ¡ou non pretendía! Cando se cansou daqueles laios, daquelas palpitacións, daquelas convulsións, daqueles escostrexamentos de gata xaneira, díxome, á orella, con acento de contarme un secreto, un enigma:

-¡Chacho, confúndeste de osa! ¿Sabes o que pasou; por aí, por aí abaixo, debaixo do meu refaixo? ¡Pasou que apalpaches onde non era..., que te saíches do refaixo, da baixa; da baixa e da faixa..., e daquela remataches, casualmente, no veludo deste sofá! ¿Estás ben, agora? ¿Afináche-la gaita, o punteiro e mailo roncón? ¡Que va; non, non é certo, que se che foron os táctiles ao meu violín...! Nese caso, rematada a festa, abre ben eses olliños de peixe coresmal, que así verás a causa, a causa e maila cousa, do teu engano, no veludo deste sofá..., ¡tan crecho e tan cru coma ti, coma ti mesmo! ¡Parvo, máis que parvo, que parece que vés da guerra, evacuado nunhas padiolas!

¿Ver, que; que había para ver? Cortinóns corridos; ¡todo corrido, hermético! A luz, extinta... ¡Nada para ver, nada para tocar; nin gaitas nin violíns, en ningún dos curros, pois alí, naquela habitación, nin sequera había un arpa becqueriana! Algo torpe e desorientado por culpa daquelas tebras, din en palpar naquel sofá, cos meus palpos graxentos, todo nervioso, arriba e abaixo..., ¡arando coma un Wifredo, tolo de remate! ¡Nunca tal fixera, nin tanto me apoiase, e iso que foi para non perde-lo equilibrio da miña honestidade!
...
Pasa a
AVENTURAS TURÍSTICAS
-II
Xosé María Gómez Vilabella

No hay comentarios: