SALMODIAS PROSAICAS -II-

.../...

Tres batallas históricas

 

¡Non sempre se gana! Drake quixo avasalar, violar, pero María Pita soltoulle un canonazo, ¡con só 24 anos! Despois viñeron os franceses, pero nós tivemos un bo árbitro, un tal Sir John More, que lles dixo aos gavachos que os solares de Elviña, ou da Viña, eran dos coruñeses, e que aínda estaban lonxe os tempos de Carrefour! A última, a de onte, ¡cero a catro!, máis un anulado, pero foi que fixeron trampa pois eses almogávares non pertencen ás hostes de Guifré el Pilós; son mercenarios!

Regresando pola praza de Pontevedra, a tempestade, ¡mal presaxio!, encrespouse. As gotas eran de a quilo; os paraugas voaban..  ¡Un presaxio! Púxenlle, presteille á miña dona, a áncora da dereita:

-Non te fíes dos semáforos, e menos aínda dos pasos de cebra, pois esta fuxida cara adiante, ao traveso deste mar, do Mar Rojo, tenos cegos, que nin que os perseguise un Faraón… O mar abriuse, pero aquí abaixo, neste leito de alcatrán, queda un metro de auga…, e menos mal que o campo drena ben!

-¿Estás seguro que viñeron eses almogávares de Guifré el Pilós, dispostos a lidar en Riazor? Tíñaos por discretos, pero, tan caladiños…, ou xa lles morreu aquel timbaler del Bruc?

-Xa os oirás na final, desde que lles firmen o cheque…

Deron as dez, e comezou a batalla. Os da bufanda azul e branca quentaron as mans cos seus aplausos, pero…, ¡nin con esas! Para a próxima hai que situar de porteira a María Pita, tan aburrida que está no seu pedestal! Ou iso, ou formar canteira. ¿Mozos de dous metros, hercúleos, tantos que temos que abarrotan “os viños” herculinos, e non valen para darlle patadas a un balón, por de coiro que sexa?

Un erro histórico: María Pita xa non defende á Coruña, que lle apunta coa lanza á súa Consistorial.

Estes días os que van durmir tranquilos son os nosos políticos, pois a plebe porase a discutir das cousas do circo, importándolles unha verza, entre outras, esa trafulca das pensións!

¡Espartano, regresa co teu escudo, ou sobre del!

Cumprírono, pois, ben ou mal conducido, todos retornaron no seu auto, que os vin desde a ventá; iso si, calados e caladiños, coma troitas no río! Desta, a fonte dos Catro Camiños librouse de lavar soberbias! O peor foi que nos restaurantes sobrou cea, ¡co cara que está a vida! Sic transit gloria mundi, ¡e grazas que só foron 90 minutos, e que parou de chover!

Encaixar derrotas na Coruña quita o sono, e menos mal que xa poucos van á Misa, ¡oirana por radio!, que así non teñen que madrugar, nin afeitarse. Pero hai de todo, que aí enfronte, nesa Torre dos Mestres, vive Arsenio, e aínda non deran as dez cando subiu pola escalinata, en chándal, a cen, como de costume, dando exemplo de actividade, de como hai que castigar o corpo para manterse en forma. O castigo do corpo, con todo sentarlles ben aos músculos, aínda lle presta mellor ao espírito.

¡Vaia dilema: aqueles espartanos, se retrocedían cargados co escudo, no podían correr, non podía fuxir, e sen el, serían repudiados! Aquí ninguén se escapuliu en taxi; cos ollos gachos, e co rabo entre as pernas, si, pero no escudo das catro rodas!

Pola miña parte digo que fai falta ser cínico para rirse dunha derrota, pero non tal, senón ao contrario: somos estoicos os que tiramos forzas da propia fraqueza, os que recoñecemos que os fumes extínguense tan pronto se apaga o lume, a última das esperanzas, a derradeira faísca. O único lamentable de todo isto é que, de reunidos, e posto que estamos en ano electoral, en vez de darlle patadas a un balón inocente, que nada malo nos fixo, non llas demos, nos llas désemos, a este sistema, tan duro e tan podre, das listas cerradas. ¡Daquela os amenceres serían brillantes, e os perdedores, outros!

-.-

Da egua ao avión, nunha xeración.

Pasando polo tren de carbón, iso si, e logo que no meu caso foi antes o avión có coche, có turismo. ¡Señor, fréanos, que a este paso o que máis se divirte é Lucifer, que nos leva camiño da velocidade da luz! De aquí en diante nacerán os nenos, non cun pan debaixo do brazo, senón cun foguete supersónico, que o utilizarán aos poucos para ir á escola, Deus sabe a que galaxia!

Rememorar os meus pasos de daquela, na prehistoria, nada ten de subxectivo, e tampouco de presuntuoso, pois coinciden en arcaísmo cos de medio mundo. Comezamos polo burro, ou pola egua, que só as tiñan en casarías de medio pelo, pois nas outras nin a pelo andaban, onte, a mediados do XX, ¡prehistoria pura!, que o facían a pinrel, atrochando pola lama das corredoiras. Aclaración: onde non había lama, non era corredoira, senón monte abertal.

Cando desertei da aixada, da aixada e do ripeiro, fíxeno en tren; de carbón, por suposto, e carbón houbese! No meu caso tiven esa saída, esa oportunidade, grazas á visión socio económica daquel gran estadista ao que chamaban Caudillo de España, porque, na súa sabenza inconmensurable, optou porque os parados dos Corenta estivésemos no Exército. Mellor control para a orde pública, imposible. Nin ao César, aquel Imperator que imperaba nun cento de lexións, se lle houbese ocorrido, pero a diferenza está clara: Franco era Imperator pola graza de Deus, que así o proclamaban as súas moedas, e César foino simplemente naquel tándem do SPQR, “Senatus Populusque Romanus”!

¡Tres anos no Exército, tres de vida pública! Foron os que precisei de fonda estatal para opositar a un Banco…, estatal! Mais como a moda era imperar, e para daquela non quedaba máis imperio que o das chumbeiras africanas, eu, que sempre fun baixo de estatura pero de mirada altiva, acabei en Barajas. ¡Quero un DC-4, de dous motores, con cinto de seguridade, pois, de tan fraco que estou, e co medo a voar, igual se me baixan os calzóns antes da aterraxe! Houbo cinto, pero medo, tamén, así que fun aos servizos, sucesivamente, en San Pablo de Sevilla, en Sania Ramel de Tetuán, en Casá (daquela francesa), e por último, en Sidi Ifni. Tampouco nisto fun unha excepción, que é moi español isto de baixarse os pantalóns; ¡no bo sentido, por suposto, pois é máis limpo evacuar que cheirar, e para cheiros abondaba con aqueles gases do Douglas, do avión, que invadían medio continente, por asirocado que estivese!

Neste avión chegou a miña dona a Sidi Ifni

-.-

¿Déronche ataques epilépticos?

-¿Déronche ataques epilépticos? ¡Deus, o que nos faltaba, que saísemos dun anno horribilis para entrar noutro peor!

-¡Tranquila muller, que se pego saltos na cama é do gozoso que estou!

-¿Gozoso, de que? ¡Como non sexa de que está entrando o sol pola ventá…, que así cómprese o teu dito de que lle pides a Deus o sol na porta e a auga na horta!

-Gozoso por non ser ilustre, por non ser un galego ilustre…, pois soñei que, non tendo material para encher esas grutas artificiais do Gaiás, eses niños das pegas rebordás, van trasladar o po, ¡que os ósos onde van!, dos galegos ilustres, arroubándollos a San Domingos de Bonaval, máis ou menos como fixo Xelmírez coas reliquias da catedral de Braga!

¡Monumento ao homo sapiens!

A miña rapaza tardou en contestarme; a súa afección a remoe-los pensamentos para darmos triturados, por veces faina parecer tarda.

-¿Non será suficiente enterro o que fixeron con eses miles de millóns…, de euros?

-¡Pois aínda está sen construír o panteón do Fundador, a pirámide do faraón, que será o único aguzado nunha montaña aplanada! Niso houbo un descoido, pois daquela, e falta fai que tarde, entre prepara-la foxa, e trae-lo seu corpo desde Madrid, agora que non se embalsaman os faraóns, a présa vai ser febril, mesmo demencial!

Mais ela sempre previsora:

-Hai unha solución: dun xeito parecido a como fixeron con José Antonio, co outro Fundador, que o sepultaron provisionalmente no Escorial, para trasladalo despois a Cuelgamuros; pois, neste suposto, con imitar…!

-E mentres, a túa ánima e maila miña paseándose polo Monte do Gozo, collidas da man, tal e como estamos agora!

-¿Que fas, que paraches de saltar, ou xa non che importa ser galego ilustre?

-¡Muller, mira se son ilustre, que unha deusa coma ti admitiume por esposo…, a perpetuis! Agora o que teño é outra inquietude, pois estou soñando esperto: ¿Serán compatibles dous campus stellae? E logo que as lanchas da pedra, o que é polo interior…? ¡Claro que se pode utilizar o AVE…, botándolle algo de imaxinación!

-¿Sabes que che digo? –E díxomo dándome unha patada nas canelas, coma quen lle dá espolas á egua- Salta da cama, e métete na ducha, para que se che arrefríe a cabeza…, antes de que che estoupe coa forza deses sonos…, grandilocuentes!

-.-

¡Que vén o lobo…!

Mesquita e medersa de Sidi Ifni.

¡Se estas paredes falasen, cánta Historia de España aclararían!

Vendo na “tele” o último dos comunicados de ETA, lembreime daquel conto do pastorciño medroso que pedía auxilio antes de que viñese o lobo, pero a xente do lugar, farta de mentiras, acabou tranquilizándose, e o lobo, cando lle pareceu, acabou vindo, e desfixo o rabaño! Á inversa este conto tamén vale, non si?

Algo así facían as noras cando rifaban coas sogras, que agora nin se molestan en telas, en ter sogra: -“¡Voume desta casa…!”. Maldito unha se ía, que tamén pasaba coma co Miño e mailo Sil, que un leva a fama e o outro aporta a auga.

A todo isto, ¿onde naceu o lobo? Ese, concretamente ese, naceu en Hendaya, froito daquela conxuga Franco-Hitler. Franco quería en dote, entre outros mobles, o Marrocos francés, pero non en vinganza da invasión napoleónica, que xa estaba esquecida, senón para nutrir as súas apetencias imperialistas. Desa violación Francia quedou desgarrada, sangrante, agravándose coa actuación dos guatáns… Así o lobiño naceu, puido nacer, ao abeiro daquela protección vingativa,  insuperable, coa caneta arroupada, mexida pola xente de De Gaulle… Investigar sen ir ás causas remotas non é investigar!

¡Ai Francia, Francia, desta vez bendita sexas, que se non tornases, agora, de presente, do propio lobo, por ti mesma aleitado, nin con tódolos fueros, nin con tódalas prebendas concedidas aos pastores vascos se nos quitaría o medo, ese medo tan fundado, reiteradamente demostrado, pois a fera, nos seus tobos galos, íase robustecendo e multiplicando! Estache dando as grazas quen sabe do tema por experiencia propia, un que viviu parede en medio cunha medersa que era outro tobo, o mesmo que lles monetarizaba aos guatáns aquel cheque da Tesourería, ¡unhas mil pesetas, das de entón!, mensualidade profesoral na que ía incluído un recoñecemento polos encordios, polos sustos que lles metían, de cando en vez, aos gavachos da Zona veciña e rival!

¿De Gaulle versus Franco? ¡Anos, de guerra fría! ¿Ou de onde veu aquela reciprocidade, aquel eu amparo aos que te foden en lembranza de que ti amparaches, e incluso pagaches ou estimulaches, mentres durou aquel protectorado, aos que sabotaban na outra parte? Agora fálase, inventouse, iso da Memoria Histórica… ¡Que memoria nin que carajos, pois o que ninguén escribiu hai que entendelo como inexistente…, que por algo non o deixaron escribir!

-.-

“Cualquier tiempo pasado fue mejor…”

¡Unha centella, que dixo Tellado! Querido Jorge, Jorge Manrique, iso vale para a rima, iso é comprensible na túa dor pola morte de teu pai, pero non deixa de ser inexacto; o que ocorre é que do pasado facemos por enterrar no pozo dos esquecementos as malas lembranzas. Con dentes de serra, si, pero a humanidade avanza: ¡moito na técnica, e algo menos na cordialidade!

O que temos peor hoxe en día, concretamente nesta terra, é que, ¡nin con tractores!, podemos facer que os eucaliptais tornen a ser pataqueiras, mentres que na crise da nosa posguerra, para tomar un referente próximo, aqueles homes, ¡homes e mulleres!, esfameados pero de pelo no peito, foron capaces de converte-los montes abertais en feraces pataqueiras, simplemente a golpe de aixada.

O mellor das crises é que agudizan o enxeño, pero, ¡cave ne cadas!, coidado cos enxeñosos, que os hai de tódolos tipos. Estoume lembrando duns exportadores de fabas que se uniron nunha especie de cooperativa para completar un barco delas con destino a México. ¡Catro, catro felices, ¿ou infelices?, que os coordinou un retornado de México! Ocupouse de todo, tan servizal que era:

-Vosoutros tranquilos, que do papelorio encárgome eu, banco, barco, viaxes…, todo o que comece por “b” ou por “v”! Fírmovos este papel, que mo fixo o meu avogado, no que recoñezo as cantidades de mercadoría aportadas por cada un de vosoutros, co seu equivalente en pesetas, así que ides cobrar, de todas todas, aínda que non paguen os mexicanos!

Cobrar, cobraron, pero como os galegos somos tan individualistas, ¡agás na emigración!, un dos socios, acaso o máis intuitivo, ao ano seguinte díxose: -Non está ben tanto abusar dese amigo, así que vou ao Banco para preguntarlles que trámites teño que facer se corro coa exportación das fabas…

No Banco dixéronlle: -“Así, e así…; e despois diso tamén nos podemos ocupar de tramitarlle a subvención, que para as fabas segue sendo do 10 por cen do valor consignado no crédito documentario…” –Daquela xa o pensarei; e grazas por todo!

Volveu para a súa casa, e nada máis entrar tirou de teléfono para reunir aos outros tres, pero a escondidas do quinto:

-¿Sabedes o favor que lle debemos con aquilo de ocuparse da tramitación, aquel papelorio das fabas…?

O máis novo, pois a xenerosidade é inversa ás idades:

-¡O favor foi grande, de bo colega, que ata deberíamos agradecerllo dalgún xeito, tal que regalándolle un coche, pois ese que trouxo de México calquera día déixao nunha curva!

-¡Non o queira Deus, que primeiro ten que repartir…! Veño do Banco, e…, papounos un 10 por cen, dunha cousa que chaman Fomento á Exportación!

-¡A por el! –Berraron ao unísono, que nunca tan unidos estiveran, e iso que aínda non coñecían os detalles da operación.

Non lle admitiron cheques, así que o acompañaron ao Banco, ao día seguinte, de mañá cedo, para expurgarlle a conta! Vivo deixárono, para a confianza recíproca escarallouse, así que en anos sucesivos as fabas de Bergantiños viaxaron algo menos: quedáronse cerca, un pouco despois da ría do Eo. ¡E despois din que xa non hai milagres!

-.-

¿Educa-lo can?

Veño de compra-los periódicos do día. Xa que non fumo, leo periódicos, aínda que sego sen ter clara a nocividade desta droga, que por tal a teño, esta tamén! O antídoto seica está en aprender a ler entre liñas, saltando as partes nocivas. Creo na liberdade de prensa, pero tamén na liberdade do lector, así que como a carne e deixo os ósos, para estercar a pataqueira, polo calcio que teñen! No quiosco vin exposto un libro que se titula “Como amaestrar su perro”.

O meu siloxismo é, foi: Se o can está considerado como animal de compañía, estoutro animal de igual función, leve saias ou calzón, ¿non será merecente, tamén, de adestramento? O can pode durar con nós, na nosa compañía, de dez a vinte anos, segundo a raza; a parella humana, salvo unha desgraza, ou unha separación, que é a peor delas, vén a durar, debía durar, como pouco, medio século, unhas vodas de ouro, e despois delas, os flocos. ¿Que neste suposto farían falta cinco libros, en vez de un, por razóns desta complexidade domatoria? Daquela, a que esperamos? O difícil será atopar un autor que se atreva coa obra…, porque sería deostado polos cónxuxes; como pouco, por un deles! –“¡É como eu digo!”. –“¡Non, que ti razoas peor cá min!”

Cadora están máis tempo os nenos no colexio, cadora tardan máis os fillos en emanciparse, e con iso e con todo, non somos capaces de adestralos para animais de compañía! Matinando e matinando, cheguei á conclusión, persoal por suposto, sen pretensións de sentar cátedra, que o bo pedagogo comezaría por mandar os pais ao colexio, tal que os vellos pola mañá, e os rapaces ao nocturno, pois así, de paso, e cunha soa saída, exercitábanse niso do botellón.

Nesta vida non hai responsables únicos, que xa o descubrimos daquela do cuñadísimo, cando os roxos, para defenderse daquilo de que Rusia era culpable, inventaron o de que URSS significaba “Único Responsable Serrano Suñer”. Os rapaces adoitan dicir, e se o din é que o pensan, que os vellos estamos “demodé”. Entón, a que esperamos, insisto? ¡Veña, a reciclarse, que non faltarán mestres capaces de escribir un libro de texto ad hoc: “Como amansar animais de compañía”. ¡O malo será vendelo, pois ninguén se dará por aludido!

-.-

Coleccionismo

Con isto do correo electrónico e das axencias de reparto, amén de certas quebras relacionadas cos selos de Correos, poucos afeccionados debemos quedar neste hobby da Filatelia, pero hoxe descubrín, ¡tardío por certo!, que levo unha vida coleccionando, clasificando, asimilando, apropiándome, de sons, de cheiros, e de cores.

Os fillos, para simbolizarlle á nai que, cos seus oitenta anos, segue estando en flor, trouxéronlle un centro que case non cabe na mesa moruna, na dos incrustes. ¡Deus, como cheiran, que nin que viñesen directamente do Paraíso! Por certo, ¿hai cheiros no Ceo? ¡Vai ser difícil que melloren estes do noso país!

Que cada lugar, e incluso cada rúa, cheira dun xeito diferente, hai moito que o descubrín; e igual me pasou coas cores; pero o meu erro estaba en crer que esas sensacións íanse segundo viñan. Outro tanto cós sons. ¡Nada diso, en absoluto, pois os sentidos do corpo están conectados coa personalidade, co espírito da cada quen! Precisamente son os ceguiños os que suplen as cores co son, co cheiro, e co tacto; logo é que aló dentro, nese espírito do que somos portadores, hai un mecanismo compensador que os asimila e absorbe.

¿Estas coleccións inflúen no carácter, nesta parte visible da alma? ¡Xa o creo! ¿Non dicimos, por exemplo, que existe a alma galega, ese colectivo tan hipersensible que enferma de morriña tan pronto cambiamos de ambiente, tan pronto nos faltan certos sons, e con eles, as cores e mailos cheiros deste xardín ao que chamamos Galicia?

Nesta liña de pensamento ocorréseme que non debe ser bo durmir en camas separadas…, porque nos aburrimos da monotonía do propio cheiro! Nesta colección de sensacións non debe darse, ou pouco, a fusión, xa que tal ou cal son, tal ou cal cheiro, percibido de novo e illadamente, deseguida nos leva á lembranza dun momento ou dun sitio concreto. Eu xa notara a importancia, o grato que me resulta diferenciar o menú do día desde antes de darlle á chave do piso. ¡Grazas, cociñeira, pola colección de aromas que me levas brindado, a cal máis satisfactorio!

¿Soa igual unha muiñeira escoitada en Castroverde que nas Palmas de Gran Canaria? ¡Que va! ¡O fondo, o pano de fondo, que sempre é unha caixa de resonancia! A todo isto, ¿dámoslle grazas a Deus por esta colección, por esta acumulación de goces sensoriais, acugulados ao longo dunha vida? Moito me temo que abunda este pecado de omisión…, e iso ocorre, seguramente, pola abundancia, porque as árbores non nos deixan ver o bosque!

-.-

Amigable composición

Vou ter que volver a Dereito porque se me fai que desapareceu, ou a teño esquecida, aquela figura das avinzas por “amigable composición”.

A cousa tenme preocupado, ademais de intrigado. ¿Será posible que desaparecesen os compoñedores amigables, tan útiles e tan eficaces que teñen sido? ¿Tanto nos civilizamos que xa non se precisan? Para saciar a miña curiosidade vou saír á rúa coa lupa dos selos, que é de varios aumentos; outro tanto non tiña Diógenes, que ata durmía nun tonel, e así lle foi, que non deu atopado un home, un de verdade, un que vivise por si mesmo, e que fose útil aos demais.

Os amigables compoñedores teñen evitado moitos preitos, moitas desavinzas. Así leo nos periódicos, e será verdade xa que o din os periodistas e non os políticos, que gastan máis papel nun xulgado que na redacción de tres periódicos. ¡E eu que viña avogando pola reconversión dos eucaliptais!

Cando saia á rúa nesa busca debo matizar ben a pregunta, pois igual entenden que busco un Cacharulo, un compositor de ósos. ¡Que non, que a ese científico xa o coñezo, e tamén coñecín a seu pai, e iso que aínda non os proclamaron Doutor Honoris Causa! Eu busco alguén menos especializado; simplemente un home, un home que razoe, un home que invite a razoar. Para andar menos, comezarei polas parellas separadas, que deses atópanse en tódalas esquinas:

-¿Perdoe; poderíame recomendar un amigable compoñedor, que o preciso para ofertárllelo a uns recén casados que aínda non consumaron o vínculo por culpa dos celos…? ¡O que non sei é se fundados, ou non!

A resposta que obtiven foi de antoloxía:

-¿Amigable? ¡Partidos amigables nin entre o Dépor e mailo Celta, e iso que son galegos, ambos!

En vista da decepción, cambiei de fórmula, e presenteime así: -Señor, señora, perdoen que lles interrompa o paseo. Chámome Dióxenes… O interpelado, sen contemplacións, deume co cóbado: -¡Apártese; non ve que corta o paso?

E tiña razón, pois iso é o que eu pretendía, cortarlles o paso ás desavinzas! ¿Pasará o mesmo no resto de España? De ser así voume meter cura pois cando predican o único que lles din é: -Predícame frade, que por un oído me entra, e polo outro me sae! Non os escoitan, pero teñen igrexas onde predicar con sosego e con tranquilidade, e non eu, que incluso me botaron da beirarrúa!

-.-

¿Volverá a rir a primavera…?

¡Seguro, que xa vin brotes nestas árbores da praciña de San Pablo! Pero a outra, a do himno…? ¡Utopías compradas con sangue non me serven! O meu é a suor: Cando súa o home, algo colleita; cando minoran as xeadas e dá en suar a terra…, volve a primavera!

¡Rin as dúas, as flores e maila nena!

Nada tan emotivo como ver medrar un neno, e despois do neno, as follas que lle darán sombra. Ao contrario, o que me aflixe é ver aos varredores, acelerados en quitarlle ao chan as follas caídas, as enfermas, as vellas. A natureza caída tamén é natureza, ou polo menos, foi. ¡Un respecto!

Un xardín urbano vén a ser unha foto na carteira, unha foto de algo que existe, de algo que vive por aló adiante, nunha diáspora; iso pensamos, para disimular, pero a realidade é inversa: ¡na diáspora estamos os urbanos! O subconsciente non se durme, por máis que tentemos adurmiñalo, e proba diso son os autos que foxen da cidade tan pronto nos dan un día libre, un día de gozo…, un día de osíxeno!

Algún incluso pon macetas nas casas, nas vivendas, que é algo parecido a ter un canciño secuestrado, pero son un retrato, outro! Había unha cantiga daquela da posguerra que se metía coas mulleres dicindo que no seu bolso só levaban “…una carta y un retrato, un pañuelo sin lavar!”. ¡Estúpido quen a redactou! Levando iso, levaban un tesouro: a carta do seu amor, que a saber se volvera vivo ou san da guerra; o retrato do ídem, que era tanto como levar un cinto de castidade; en canto ao “pañuelo”, limpo teríano aquelas que non chorasen polo ausente. ¡Hai que dicir verdades, e se é nunha cantiga, con máis motivo!

-.-

Falando de limpeza…

Falando de limpezas non pode quedar fóra a limpeza da lingua. ¿É máis limpa se lle poñemos un pin, sexa debaixo, por arriba, ou na dianteira? Non me atrevo a preguntárllelo porque eu aínda son dos daquela xeración que anelaba nos porcos para que non fozasen o esterco, e igual me chaman carroza!

Nunha carroza acabou aquela cinsenta encantadora, aquela do zapato…, pero iso xa é un conto, outro, un conto precioso, pero, esquecido.

Perdón polo extravío, ¡este teclado…!, que eu quixen referirme á limpeza lingüística, algo que tamén está en crise. ¿Outra, outra crise? Lamentablemente, si, pero esta, sen deixar de ser económica -economía dos falares ben falados, e por ende, escasos-, é máis ben social.

Hai as súas excepcións, pois onte a miña dona, ¡que por algo me conserva en propiedade, que sigo a gusto con esta ama, cadora máis!, antes de pasar á torta das oito décadas, bendiciu a mesa. Nestes tempos nos que tanto abundan os malfalados, oír unha bendición é un anticipo da mesmísima Gloria.

-.-

La luna en el mar riela,

y en la lona gime el viento…

Riazor. As noites aínda están frías, así que, na Coiraza, hoxe, entre lusco e fusco, catro románticos, catro parellas, máis ben de idades avanzadas. Este non é un sitio axeitado para prosaicos, nin para prosaicos nin para mamonciños deses de botellón por chupete. Sobran farois, pero non aos efectos diso que demos en chamar seguridade cidadán. Sobran farois porque lle fan competencia á lúa!

O Riazor de fai un século; ¿como será dentro doutro?

-Se Galicia é o país dos mil ríos, cantos rielos, cantos regachos, baixarán dos nosos montes para nutrir este piago de ondas e de escumas? ¿Sábelo?

-Dis ben, pois os ríos son unha cooperativa de rielos, e como fillos entrañables que son, que somos, sempre “… van  dar en la mar, que es el morir; allí los ríos caudales, allí los otros medianos y más chicos…”, aos que Jorge Manrique, de ser galego falante, chamaría, como fago eu, rielos.

Dinlle un bico, que mo merecía, mais para non chamar a atención das tres parellas que nos rodeaban, tireillo coa punta dos dedos, aclarando:

-Mira se son rico a tal momento, que teño comigo o ceo, a terra e mailo aire; por se isto fose pouco, á miña dereita unha estrela, ou se o prefires, unha Rielo; e no alto, a lúa, ese faro que hoxe está competindo co de Hércules.

-Maridiño, suxíroche que non consintas que ese romanticismo trasnoitado che apague aquela vocación que tiñas polas matemáticas, polas matemáticas e pola economía, que en definitiva é unha aplicación das matemáticas.

-¿Pourquoi, Madame?

-Pouca cousa é un faro, por moito que o erixise Hércules, para competir coa lúa. A lúa é, debera ser, debera proclamarse, deusa da Boa Administración, que non é igual que Administración Única! Recibe os raios do sol, máis ou menos como fai Facenda, pero a lúa retórnaos en forma de axuda á navegación.

-Por terra non navegamos…

-¡Niso tes razón, pois algúns, máis que navegar, voan; van coma globos…, porque teñen a cabeza gasificada! ¡Mira que cho di unha mestra!

Nestas picardías estabamos cando aterrou de par nosa unha gaivota.

-¡Veñen pedirnos o voto…! –Exclamei, sempre inclinado aos malos pensamentos.

-¡Pero aínda estamos en xaneiro…; están descansando, que non todo vai ser voar e darlle picadas ao ar! Mira que ben escolleron os símbolos: no mar, as gaivotas; na terra, as rosas. ¡Políticos tiñan que ser!

-¡Xa! ¿E no Ceo?

-No Ceo, os anxos!

As ondas ían e viñan, bicando na area, pero facíano cun ruxido que era máis perceptible canto máis avanzaba a noite. Díxenlle:

-¡Aí as tes, que non lles dá vergoña bicarse en público, e non como fixeches ti, que maldito un bico che puiden arroubar ata a mesmísima noite das vodas!

-Foi despois, despois das vodas…; ¿ou xa non lembras que nos casamos por poderes; un martes, 13 de xuño!

-Muller, que se me lembro! Foi a noite máis longa da miña vida: despois de comer, alí no Casino de Sidi Ifni, cos compañeiros do Banco, baixei ao hotel, ao Suerte Loca, e deiteime un poco…, para meditar! Tan ledo me vin, tan satisfeito do paso dado, que cando espertei xa deran as ceas…, así que volvín para xunto de ti!

-¡Eu aínda estaba en Lugo!

-Tu, si, pero a túa lembranza durmiu comigo, tan real que ata se me figurou que respirabas comigo, ao unísono. O único que non lembro é se durmín cara á ventá ou cara ao interior…

-Veña, ímonos para a casa, que se está metendo o resío…, e xa deliras!

-¡Si, amor; que sempre me fas delirar, sexa de cerca ou de lonxe!

-.-

Se Chopin levantase a cabeza…

Se Chopin, o tísico Chopin, o esfameado Chopin, levantase cabeza, íase asombrar da cantidade de pianistas que taponan as saídas dos mercados. ¡Que velocidade de tecleo; e nada de nocturnos, todo diúrnos…, e todo en euros! Con iso e con todo, aínda non vin a ninguén que as aplauda. ¿Farao a empresa? ¡Seguro que si, que llo merecen!

Cando lles falla a partitura, o código das barras, danlles aos dedos. E logo que teñen unha memoria para recordar etiquetas…! Atentas, guapas, e con dactilares de deusa. Mira que sabían vender aquelas mozas da feira dos queixos, pero coma no Súper, nada!

Este é un mundo de desagradecidos, pois ata lles damos os cartos con receo, repasando as moedas; nalgún caso, nin  moedas: ¡tarxeta de plástico! Hoxe en día os romanos non terían que raptar sabinas, pois habendo mozas destas ata lles servían para reconta-lo ouro, ¡setenta mil libras que se levaron de Galicia, nun ano, segundo Plinio! ¿Quen llelas pesaría daquela, co molesto que é manexa-las romanas, que por algo se extinguiron? ¡As que usaban eles, peor, pois seguro que tiñan perlos falsos…, para raspiñar nos envíos a maquía do Pretor!

Moitos rosarios deben rezar as nosas paisaniñas agora que non teñen que ir á feira, que llelo dan todo feito, envolto, pesado e medido. ¡Co incómodas que debían ser aquelas faldriqueiras cheas de cobre, e non estas tarxetas de crédito! O perigo está en que, coa crise, dean en rouba-las patacas na propia pataqueira, como lle pasou a Parmentier cando trouxo de América a raza delas!

-.-

Cilistro, perdón!

Celestino Fernández de la Vega cos seus contertulios. Á esquerda, Manuel María.

1914-1986

Señor Cilistro, que tratarte de don é pouco, perdón! Perdón por poñerte tan alto, no estante digo, que deste xeito pasei anos sen verte, ata que hoxe se me ocorreu achegar unha escada para situarte en sitio apropiado, accesible. Boa a fixo ese que descubriu o principio da gravidade pois, en honor seu, e por molicie nosa, vimos colocando abaixo os volumes gordos, os de maior densidade celulósica, deixando os de alto contido, que adoitan ser máis lixeiros, para as táboas que rozan o teito.

Tiven remorsos, remorsos que foron eficaces pois hoxe achegueite a min, á miña man, e por ende, aos meus ollos. Ben sabes que me estou referindo ao teu “O segredo do humor”, un libro verde que non é apto para xente verde, inmatura. Nuns días, en penitencia, non penso facer outra cousa: pan, auga…, e volver a lerte! ¡Merécelo!

…

Na primeira das lecturas bautizáchesme, e tirei dela un espello que nos mostra aos galegos por dentro. ¡Fernández de la Vega e, Pasarín, apelidos oriúndos de Castroverde e da Fonsagrada, dous zumes familiares, dous “humores”, que tiñas incorporados, asimilados! Pero nesta segunda lograches que a miña confirmación fose episcopal, absoluta, ortodoxa ao cen por cen. ¡Ortodoxa, que non heterodoxa!

Sen dicilo expresamente, con só analizar o carácter e maila obra cervantina, ¡unha das mil análises que propós!, deixaches ben claro, coma ninguén, que iso de “… en las montañas de León tuvo lugar mi cuna…”, (Sanabria), hai que traducilo por, “de León”, cando se outean os nosos cumes desde o chan dunha Mancha lisa e anódina, e por tanto, miope, sen soportes nin para os muíños de vento, mentres os mesmos mantos, eses mantos verdes que se forran de armiño nas nevaradas, ollados desde a Mar Tenebrosa, son…, Galicia, a Gallaecia Occidental de Cervantes!

Nunca dubidei de dúas cousas: de que a vexetación forma carácter, e de que a sublimación do carácter leva consigo unha fonda rebeldía fronte á adversidade. Se desa cor non fose a nosa alma, ¿seríamos tan trotamundos, tan correcamiños, como levamos demostrado? Afianzándome en que cus inquedos son aqueles que, tendo bo asento, tentan melloralo; asentados en mal asento, as pernas tóllense. Pero hai un certo paradoxo que me ten desconcertado: ¿Por que os galegos, pero non só os galegos, cando nos vemos diante dunha cámara poñemos sorrisos de foto, así sexa cando somos interrogados, cando se nos pide información acerca de dramas locais, traxedias incluídas? A miña mente tan aló non chega, así que, admirado Celestino, coa confianza que me dará este enraizamento común nas terras do verde castro, cando nos vexamos nas Alturas, cando ollemos desde Arriba esta terra da verdura, vouche preguntar por ese fallo, polo menos aparente, desconcertante, da nosa idiosincrasia.

-.-

Pasa a

SALMODIAS PROSAICAS

-III-

Xosé María Gómez Vilabella