ENTREVISTAS POST MORTEM
San
Francisco de Sales,
patrón dos
escritores e dos periodistas.
XOSÉ MARÍA GÓMEZ VILABELLA
Dedicado ao meu preclaro
confesor,
Don Manuel Varela Gorgoso,
Párroco de Montecubeiro.
-o-
¡Señor, dáme a man, tira de min!
¡Cando fixeches a
Adan, a min me fixeches; e despois diso, redimíchesme; así que agora tócame
pedir o herdo, tal que un oficio nesa gloria dos anxos, pois, se traballador
fun na terra, no Ceo non quero ser menos! ¿Currículo? ¡Ti ben o sabes, que nos
teus arquivos está: plantei árbores, criei fillos, mal que ben escribín algún
libro…! O que non fun foi periodista, aínda non, e afellas que me chama esa
profesión…
¡Faime periodista no Ceo, Señor, ávido que estou por coñecer os secretos que se me furtaron aquí abaixo, nesta terra dos segredos e dos secretarios!
¡Faime periodista no Ceo, Señor, ávido que estou por coñecer os secretos que se me furtaron aquí abaixo, nesta terra dos segredos e dos secretarios!
-o-
Cuestionario
Ben querido e admirado Francisco, pois o de Santo, na ultratumba coido que
o seredes, que o seremos, todos, ou case todos, así que me tomo a liberdade de
apearche o tratamento. Nesta confianza, eu, que non son periodista, ¡aínda que
me gustaría selo!, e santo, tampouco, ¡que tamén me gustaría!, de chegado á
idade indeclinable da partida, do Ascenso, ¡se Deus mo concede!, se non me
tomas a mal este abuso de confianza pídoche, de antemán, que me acompañes, aí
no Ceo, ¡desde que saia do Purgatorio, por suposto!, para que me presentes uns
cantos persoeiros, aos que adoezo por facerlles enquisas, ¡de tan enigmáticos
que me resultaron aquí na terra!
Se é certo, ¡que o é!, que no Ceo non hai secretos, ¡tantas cousas, tantas causas, que na terra se nos ocultaron!, a min apetéceme, moito, coñecelas a fondo, para acabar de entender o por que, a motivación, a causa, daquelas cousas que tanto me estrañaron aquí abaixo, nesta terra tan..., tan misteriosa!
Se é certo, ¡que o é!, que no Ceo non hai secretos, ¡tantas cousas, tantas causas, que na terra se nos ocultaron!, a min apetéceme, moito, coñecelas a fondo, para acabar de entender o por que, a motivación, a causa, daquelas cousas que tanto me estrañaron aquí abaixo, nesta terra tan..., tan misteriosa!
Non me interpretes mal, que non quero, ¡nin serei quen!, para
censurárlle-los feitos mal feitos, se algún os tivo; trátase, simplemente,
dunhas dúbidas metodolóxicas que me acompañaron nesta vida, e quero ampliar
coñecementos por se, nalgún momento, Deus me encomenda a garda dalgún humano, que
daquela quixera estar preparado para..., para contribuír a rebaixa-los erros do
vivir humano, que se me fai que nisto os mortais andamos lentos! ¿Non che
parece, querido Paco de Sales, co sabio que fuches, que sería un bo apostolado
impartir sabenzas e experiencias, aínda que só fose soprándolles á orella nos
seus momentos de dúbida? ¡Isto é o que pretendo..., se non é moita pretensión,
se non é moito pedir!
A estes efectos, e para gañar tempo, ¡que aos mortais non nos sobra!,
gustaríame levar, desde aquí, un vademecum, un cuestionario mínimo, coas
preguntas iniciais que desexo facerlles..., ¡iso, Aí Arriba, na Eternidade!
Daquela, coa venia; pero, ante todo, un aviso para os de aquí Abaixo: Non quero
flores, que se murchan da noite para a mañá; prefiro a sombra dos meus carballos,
¡tan propicios que son para, nela, razoar!
-.-
Tomo I
Parentela
deste inquisidor. Aquí vou poñer o cuño de TOP SECRET porque..., porque
isto, este apartado, é da miña absoluta confidencialidade. Admito que algo lles
teño, e quero, preguntarlles aos meus, pero xa levo a plena convicción de que,
se algo me fixeron que non me gustase, foi certamente por ignorancias térreas,
e nunca por desafecto ou mala fe, sen descartar tampouco as posibles
influenzas, certas intrigas, que non intrigas certas, dos meus inimigos,
¡tantos que puxo Deus no meu camiño, precisamente para beneficiarme, pois sabido
é que sempre lles debemos moito aos inimigos, e pouco aos amigos!
-o-
Tomo II
Ante todo, bendito San Francisco, a
intriga meirande das moitas que levarei na maleta refírese a Prisciliano,
¿santo, ou diabro? Mais para velo, como tarxeta de presentación, ¿onde estará,
por onde andará o teólogo Xosé Chao Rego, pois quero pedirlle que nos acompañe,
que dos de Acó, dos da miña terra, coido que ninguén sabe máis do discutido cá
el, que moito deixou escrito, pero a última palabra quero que nola diga o
propio interesado, s´il vous plaît!
Nada máis depositadas as miñas cinsas na Carballeira, antes de despedirme delas,
lembrarei que se ten dito que Prisciliano utilizaba os carballos como columnas
catedralicias, como templos para as súas prédicas. Aló na casa deixei o libro
que me dedicou Chao, ¿onde, se non?, pero esta lembranza xa a tiña incorporada
á memoria, así que anda comigo.
Amigo Prisciliano, para ben ou para mal, os secretos históricos non teñen razón de ser.
Temos a Historia abarrotada de nomes e de datas, pero as ideas sementadas deben
xerminar: se son boas, para imitalas nas sucesivas xeracións; e de ser nefastas,
para queimalas co lume do inferno! Os secretos de Estado con cinco anos de
reserva teñen de sobra, pois aos rancores chégalles un quinquenio para
desintegrarse, para entrar en reflexión.
Os prebostes da Igrexa, daquela, seica mandaban máis cá Cristo: ¡Cristo,
desde a Cruz: Pai, perdóalles, que non saben o que fan! ¿Sabían o que facían
aqueles que che cortaron o garneato en Tréveris, meu querido Prisciliano? Chao
opina que non, que estabas tan por encima deles que non souberon a quen mataban,
nin se lles conviña, ou non!
¿Decátaste do interesante que é darte a coñecer? Pois, agora, que temos Internet...,
que mellor ocasión!
-.-
Falando de darse a
coñecer:
Basilio Fernández López
Falecido no ano 1987, déronlle o Premio
Nacional de Poesía (póstumo) no 1992
EN TEMPOS PROSAICOS A POESÍA VAI
POR DENTRO
LA POESÍA DE BASILIO FERNÁNDEZ:
EL ESPLENDOR Y LA AMARGURA
Tesis doctoral de EDUARDO MOGA
Dirigida por la Dra. Virginia
Trueba
Programa de Doctorado
«Història i invenció dels textos
literaris hispànics”
…./…
“A muchas personas el otorgamiento del galardón a Basilio Fernández les
descubrió una dimensión completamente ignorada de la personalidad de aquel
almacenista y tratante de productos de alimentación, atildado y discreto, con
el que llevaban años relacionándose, sin sospechar que tuviese la menor
inclinación artística. Una de esas personas fue el gallego Xosé María Gómez Vilabella,
que, en un pintoresco artículo publicado en El Progreso, de Lugo, expresó su
asombro al conocer el destinatario del premio y sus recónditas actividades
poéticas.
“El pasmado
y entusiasta Gómez Vilabella da fe después del obstinado silencio que siempre
mantuvo Basilio sobre su labor de creación: “Nas diversas ocasións en que estivemos reunidos, fose por motivos financeiros
ou por relación social, amigable, temos falado de todo o divino e de todo o
humano, particularmente das súas viaxes aos Estados Unidos, pero nunca fixo
alusión aos seus pecados secretos, á súa poesía, pois ao parecer non a
consideraba suficientemente perfeccionada. Agora demostrouse que se condenou ao
silencio, ¡por un exceso de sabedoría!)”.
«¿Quién es capaz, así de primeras, de imaginarse que un almacenista de
vinos, con su guardapolvo pringado de morapio, abriendo y cerrando grifos en
aquellas cascadas con sabor a fruta de la calle Langreo, de Gijón, tenga en los
labios un cantar, en el corazón un arpa, y en el alma mil sueños de infinitud?
¿Nadie? Pues no os culpo, porque a mí me ha pasado lo mismo». (Xosé María Gómez
Vilabella, «Basilio Fernández. Premio Nacional de Poesía 1992», Suplemento
«Táboa Redonda», El Progreso, 26 de agosto, 1992)”. A tradución é miña.
Reseña biográfica de Basilio Fernández López
Poeta español,
naceu en Valverdín (Cármenes, León) no 1909, e faleceu en Xixón (Asturias) no
1987. Recibiu o Premio Nacional de Poesía en 1992, de maneira póstuma, pola
obra que engloba toda a súa produción lírica, Poemas de 1927-1987. Pasou en
terras leonesas toda a súa infancia, ata que a súa familia se trasladou a
Asturias, onde estudou Bacharelato no Instituto Jovellanos, de Xixón. Alí foi
alumno de Gerardo Diego, co que mantivo unha boa amizade, así como con Gonzalo
Torrente Ballester, co que estudou na facultade de Derecho, de Oviedo. Non deixou
de escribir, pero tivo que facerse cargo dos negocios familiares, que o
separaron dos círculos literarios, aínda que publicando en varias revistas
algúns dos seus poemas. Falecido no 1987, o seu sobriño, Emiliano Fernández
Prado, recompiloulle os poemas inéditos nun libro que titulou “Poemas de 1927 a
1987”, que foi galardoado co Premio Nacional de Poesía.
-.-
Amigo Basilio, non che perdoo a túa discreción comigo: fomos bos amigos
PERO SEMPRE FALAMOS EN PROSA, eu de parte do Banco Exterior de España, Sucursal
de Gijón, e ti como cliente. Agora, que
estamos Arriba, e coas contas, coas finanzas, saldadas, ¿falarasme en poesía?
Eu fareino en prosa, como de costume, pois a poesía non é o meu forte, e logo,
en castelán, que é o teu; iso si, con aquela vella cordialidade que nunca nos
faltou naquelas merendolas nos arboredos da Providencia. ¿Aceptas? ¡Por min,
encantado! Tamén anticipo que che pedirei que fagas por lograr que baixe do Ceo
á terra algo de poesía, que xa está ben de botellón!
¿Que admiro en ti? O mérito da túa obra, por suposto, que é valiosa, digna
dun poeta, pero, lembrándote, lembrando as nosas conversas, particularmente
naquelas merendolas dos prados da Providencia, a túa forma de falarlles aos
teus sobriños, tan amigos que eran dos meus fillos; aquela simpatía, aquela
humildade, todo sinxeleza, todo cordialidade, ata penso que ademais de declararte,
e de recoñecerte, como poeta, tamén procedía, e procede, declararte Santo. ¡San
Basilio, San Basilio de Valverdín! Eu son, e presumo de ser, do Castro Verde,
así que tiven o privilexio de tratarme cun tocaio, tocaio polo topónimo, pos do
Val Verdiño ao Castro Verde moito colorido nos amamantou, moita clorofila
mamamos; ¡cunha diferencia, claro, que ti fuches da flor, da poesía, mentres eu
me quedei na folla, iso si, na verde, tamén na verde!
-.-
Mestre de periodistas, bendito San Francisco, despois da entrevista con Prisciliano, ¿non che parece que será mellor
comezar, seguir, cos do meu entorno infantil, aínda que só sexa para ir
de abaixo arriba? Daquela fareino así, comezando por…, por…, polo xa daquela
chamado don Jesús!
¡No comment!
Jesús Vázquez Castro. ¿Que; que tal che foi, don Jesús; no Xuízo, quero dicir; que, hai moito que saíches do Purgatorio? ¡Mira que pasaron anos, pero nunca puiden esquecer aquela estampa tan…, ¿edificante?, de verte, en Agosto do ano 1937, ¡aínda non cumprira eu os 7 anos, que daquela dábanse como “uso de razón”!, rodeado de gardas e de camisas azuis, loitando con meu avó, cun vello, na nosa eira, diante da palleira, para arrebatarlle a súa caxata, ¡a un coxo! Ti non a precisabas, pero meu avó e padriño, si; o teu propósito era quitarlla para romperlla, seguidamente, nas costas, nas súas, nas do vello. No entrementres, outros gardas trouxeron a miña tía María, nai de Daniel Gómez Carballedo, e poñendo aos dous por diante mandácheslles aos falanxistas que pinchasen meticulosamente na herba da palleira, cunhas galletas, por…, por se meu primo, aquel…, ¿desertor?, Daniel, estaba acubillado nela, tal e como fixeran os de Maceda na súa. Caso de que tivese un arma, deste xeito non ía disparar; el, non, Daniel non, posto que na mesma boca do alpendre estaban os seus patrucios, daquela apuntados por vinte ou trinta fusís.
Don Jesús che dicían, e iso que eras simplemente un Cabo da Garda Civil,
pero…, ¡con mando en praza, naquel cuartel de Montecubeiro, Zona de Guerra,
zona de pánico! ¿Zona de Guerra; zona de guerra unha parroquia de mil almas,
coa fronte aló por Asturias, pragada de mouros, de mouros devoltos a Covadonga
por aquel, ¿Cid?, tan católico el que adoitaba entrar baixo palio nas igrexas
católicas?
¿Quen vos mandaba, daquela; quen vos comandaba; iso, na Comandancia de Lugo?
¡Mira ti o que son as casualidades da vida que, tempo adiante, aló en África,
convivín, porta con porta, coa filla do teu Comandante, Excelentísimo, ¡e
tanto!, López de Haro, ¡y del Rey!, José, Caballero Laureado de San Fernando,
que, ¿bendita oportunidade?, en Xullo do 37 volveu destinado para Lugo, ¡onde
facía moita falta!, “... tomando parte en acciones ¿de guerra? en esta provincia
y en la de León”. ¡Pobriño, que desgraza a súa ter que dirixir aquelas accións
¿de guerra?, ¡sen guerra!, na miña parroquia! Sorte foi a da súa filla, que eu,
daquela, cando eramos veciños, non soubese a historia de seu pai, pois nin Deus
nin o diabro me ían librar de mandarlle un “recadiño” para semellante laureado.
Mais, se Deus lle perdoou, ¿quen son eu para non facerlle outro tanto? Pero
volvendo á biografía do seu ¡obediente! subordinado:
Se meu primo non se incorporara aos vosos, cos vosos, foi por ser leal á
República, un Goberno con máis ou menos acertos, pero lícito, derivado dunha
votación constitucional. ¿Que querían, que pretendían os teus, que colaborase no
voso Alzamento ilícito? Don Jesús, que así eras nomeado polos teus perseguidos,
agora que te supoño no reino da luz, no da verdade, ¿non é máis certo que os
perseguidos deberades ser ti e mailos teus xefes, con Daniel de perseguidor?
¡Burros, que para saber do acubillo de Daniel chegaba con dous, gardas ou
falanxistas, que de noite vixiasen os arredores da casa, pois de algún lugar e
para algún lugar tiñan que ir as provisións, os alimentos do fuxido! ¡Ah, pero
iso requiría valentía, valentía e astucia, cando o voso era actuar en manadas,
coma os lobos en xaneiro, e mallar a paus nos parentes máis próximos, ¿para
lograr delacións? ¡Pero que lección che deu meu padriño negándoche a caiada, e
sosténdose de pé a pesares da cantidade de disparos que lles fixestes, ao aire, por tras
das orellas, tanto a el como á tía María! ¡E non mo negues, pois eu, aínda que un
neno, estaba diante, na eira, a dous pasos!
A primeira percepción que tiven daquel…, daquel abuso de autoridade, teu e dos
teus, foi cando saín á porta da casa, e non sei como, mirando ao redor,
descubrín uns cantos falanxistas, ¡camisas azuis e corazón mouro!, no lousado
da casa do Ferreiro, apuntando á nosa coas fusilas! Volvín para dentro, díxeno,
e ao instante, coma se fose unha praga desas lagostas do deserto, ¡a nosa eira
encheuse de feras!
¡Xesús, Xesús, que traidor fuches ao teu nome, e non me digas que o
fixeches, que o faciades, por obediencia debida, que ben se vos notaban aqueles
comportamentos de xabarís! ¡Menos mal que meu pai aínda non volvera de levar as
vacas ao prado do Pozo, e que vos viu de lonxe…!
-.-
Asociación Amigos do Patrimonio de Castroverde.
Diante da acea da Laxe.
Xosé Veiga López, “Muiñeiro da Laxe”. ¡Así que te volvo a ver, pero esta vez de cerca! Déboche a miña miopía, esta
eiva de non ver con claridade ao lonxe; pero non te sulfures comigo, pois, nin
Aquí Arriba caben as iras, nin tiveches culpa daquel impacto; antes ao
contrario, que ti e mais eu fomos vítimas, sucesivas, daqueles disparos…
Creo que foi un mércores, vinte e cinco de agosto. Ao día seguinte ía
cumprir eu sete anos. Estabamos na finca da Aira, mesmo da parte de abaixo daquela
pedreira… Os meus carretaban no pan, no centeo, para levalo á meda; mentres, o
cativo, que sempre foi traballador, aínda que na aldea non me tivesen por tal,
recollía espigas, para engadírllelas aos mollos. ¡Daquela aproveitábase todo!
Meus pais desfacían os medeiros para subi-los mollos ao carro; e miña madriña retiña
as vacas pola corda, ¡tan mosqueiras que eran! Meu padriño ía en Castroverde;
paga-los Consumos…, un imposto que gravaba o que non se consumía! De pronto, miña
madriña pegou un berro tal que nin que vise unha cobra. De vésperas pasara cos perseguidores
de Daniel o que xa dixen, así que, ¡miña pobre!, tiña os nervios máis tersos
cás espigas do centeo:
-¡Ai, Deus, que baixan cun morto pola costa de Cobula!
Ela non vía moito, pero o branquear daquel vulto envolto nunha saba, upado
nunhas angarellas, con catro homes soportándoo, era de sobra visible,
elocuente. A miña reacción ao mirar para aquel camiño, foi…, ¡nin sei como
dicilo! Espatarrañei os ollos, e, ao chorar, metéronseme para dentro. Aquela
contracción involuntaria, terrible, terrorífica, desvioume as pupilas…; ¡así que,
quedei miope, de por vida!
Daquela non soubemos que eras ti, Muiñeiro da Laxe; ti, de corpo presente,
pois a alma xa a tiñas Arriba, seguro que máis limpa cá saba na que te
envolveron aqueles veciños. Detrás dos teus portadores baixaba un home,
dacabalo… Aos poucos de chegar nós á casa, no intre en que meu pai medaba, e as
mulleres lle subían os mollos coas galletas, apareceu o avó, na egua:
-¡Primeiro de todo, unha ferrada de auga, pois da secura que traio nin falar
podo! Xa vos vin desde a Bouza, cando pasamos co cadáver do Muiñeiro…
Bebeu e secouse a suor co pano das mans, sentado no chedeiro do carro.
Despois relatounos o que todos esperabamos, a primeira parte, pois da segunda
ben o identificáramos, aínda que non de lonxe, pero si cando pasou a comitiva
polo carreiro da Bouza de Veiga, enfronte mesmo de Bergland. Acompañáraos a
Veiga, e de alí tornou para a súa, para a nosa casa.
-Aínda nun fun a Castroverde, que os atopei…, mesmo na linde das chousas de
Pena… Ou é que os mataron de deitados, ou foi que, despois dos tiros,
cruzáronos; seguramente adrede, para facer con eles unha cruz, xa que os deran
de roxos… Nada máis velos e recoñecelos, recuei coa egua e volvín para dá-lo
aviso… Coa xente que atopei polo camiño, disposta a porta-los cadáveres, volvín ao lugar do
crime…
A madriña choraba coma un río. Quen era o outro aínda non o dixera o seu
home, pero a ti, Muiñeiro, queríate, e falaba ben de ti, do divertido que eras,
sempre de humor e servizal; tíñalle oído que cando che levaban tan só un pouco
trigo, como para facer empanadas, ou o pan da festa, sempre lles dicías: Por
isto non lle resto maquía, que xa é pouco; pola fornada, si, que aínda estou
pagando os xuros da hipoteca destas obras…
O padriño persignouse, e despois volveu a falar:
-O outro é, ¡era!, Blanco de Cobula, Xosé Blanco García. Recemos polos
dous, aínda que non o precisan, ¡seguro que non!, pois mellores non os tiña a parroquia.
¡Nunca foi Abel o matón!
Meu pai e meu padriño quitáronse a pucha; e rezamos: por eles, e tamén
polos nosos defuntos, polos que daquela xa vivian neste lugar de Arriba, nesta Casa,
Santa e Infinita.
Despois diso o padriño explicou; máis ben para min, para o neno, pois os outros
coñecían de sobra aqueles mártires: Blanco de Cobula, tiña ovellas, moitas e
boas…; ¡carneiros asados ao forno para o cuartel de San Cibrao! Andara por
América, e de aló trouxo, máis que cartos, unha retranca multiplicada, sutil, que
lle servía, en particular, para discuti-los abusos daquel cura da parroquia.
¿Viñan de aí as queixas? ¡Xa lle preguntarei cando fale con el, coa súa ánima!
En canto a ti, Muiñeiro, paso á túa enquisa:
-¿Quen te acusou, e por que? ¿De que te acusaron? Por alí díxose que aquel
señor, aquel veciño, que che prestara os cartos da obra estaba rabiando por
cobralos, principal e xuros, para casa-las fillas, pero iso non me ten lóxica,
pois, de morto, e con teu irmán na guerra, ¿quen lle ía pagar? Outros dixeron
que os teus piropos ás mulleres, casadas incluídas, orixinaron uns celos
asasinos… ¡Pode ser, pero todos me afirmaron que a maiores non pasabas, que
eran simples bromas dun carácter alegre e aberto! Eras socio da Unión, iso si,
pero, ¿había pecado, pecado mortal, nunha institución que se ocupaba da
cultura, da biblioteca circulante, conferencias, teatro de afeccionados, etcétera,
así como de cooperar na compra de sementes, ferramentas e abonos minerais?
Cando o teñas a ben, dimo, acláramo, que quero mandar esta mensaxe á parroquia,
ou máis exactamente, aos nosos inimigos da parroquia, para que che devolvan, e
nos devolvan, a honra que nos quitaron aqueles alzados, aqueles matóns do
Glorioso Alzamento.
¡Ah, que se me esquecía: Dálle os meus saúdos, e cos saúdos os meus parabéns,
á túa irmá Carme, Carme da Laxe, que ben sei que pasou a súa vida, a terreal,
de servidora da Igrexa! Alí na parroquia contábase que cando foi Ama do Cura
durmía sempre, acotío, co coitelo de mata-los porcos debaixo da súa almofada…,
por se o crego se confundía de cama, que daquela non había luz eléctrica, nin
sequera nas reitorais. Ben quixese vela, aquí Arriba, pero seica é difícil
porque me dixeron que está de Abadesa das monxas de clausura, nada menos que
iso!
-.-
¡Responsable ante Deus e maila Historia!
S. E. Don Hermenegildo. Como foi o responsable principal, o causante, de medio século de miserias e
de traxedias (primeiro a súa ditadura, e despois a súa semente, que moita
deixou, máis da que podamos apreciar á primeira vista, á primeira das
análises), neste país dos coellos (Hesperia), e por ende, das miñas
penalidades, comezadas na flor da miña infancia, con xermolos que brotaban e
rebrotaban incluso na subseguinte democracia, preparei un cuestionario de cen preguntas,
pero…! O pero estará en que o de Sales porame a man diante:
-¡Alto aí, aprendiz de periodista! Na terra non houbo un pendolista que lle
arrincase unha soa verdade; e Aquí Arriba, menos aínda, porque…, está
incomunicado!
Crin entendelo, pero non era por aí:
-¡Claro, claro; -díxenlle a San Francisco-; ao teu tocaio enterrárono cunha
lousa xigantesca enriba do seu cadaleito, naquel Valle de los Caídos, e como
carecía de virtudes, non tivo forzas para uparse, para subir ao Ceo! Algún día igual o devolven ao Pardo, ¡que é o sitio dos "pardillos"!
¡Unha lousa
ben acaída, de tonelada e media!
(Esta foto, da pomba ensanguentada, tamén é “post”; a pomba de Picasso era
branca)
-¡Frío, frío! Amigo Xosé María, no periodismo non valen as suposicións; hai
que documentarse, hai que comprobalo todo, incluso nos detalles máis ínfimos! Don
Francisco Paulino Hermenegildo Teódulo (Teódulo = Servo de Deus?) o que é subir,
subiu, que o fixo a base de responsos…; ¡deses frades do Val dos Caídos! O
impedimento impedinte para as túas entrevistas está no fallo celestial, pois fallaron…;
pero mellor vén comigo, para que o vexas de cerca, que é como teñen que ollar os
periodistas, ¡meténdose no ollo do furacán!
Fómonos achegando, aínda que con precaucións pois tíñano rodeado de volcáns
en plena erupción, nunha erupción de chamas inextinguibles.
-¡Aí o tes!
-¡Pero…, está baixo palio! ¡Comprendo, comprendo; é para que non o queimen
esas chamas, as volcánicas!
-¡Outra vez dás en frío! San Pedro, que como foi mentireiro naquela ocasión
do Pretorio, nada odia tanto como as mentiras, propuxo, e Deus aceptoullo, que
ese sacrílego, que abeiraba os seus crimes debaixo do palio sacrosanto, e tan
soberbio que acuñaba as moedas do César poñéndolles aquel letreiro de que el era
“Caudillo de España por la gracia de Dios”, purgue, polos séculos dos séculos, debaixo
dese palio incombustible.
-Entón, ¿tamén está incomunicado?
-¡Xa o ves; non só incomunicado, senón que o teñen de pé, que tamén lle
negaron un cabalo, pois o seu defensor, Pérez de Urbel, que foi o primeiro dos
abades do Val dos Caídos, saltándose o artigo 1242 do Código de Dereito Canónico,
pediu que lle traspasasen aquel que tiña o Cid en Burgos, como digno sucesor
seu, pero esa pretensión foille refusada por…, pola súa, propia, soberbia!
-Neste caso, as soberbias serían dúas: a propia de D. Hermenegildo, sumada
coa de Fray Justo!
-¡Exacto, exacto; vexo que vas aprendendo, meu querido aprendiz de
periodista!
Era ben certo aquilo de que este…, ese señor, tiña baraka, que se librou do inferno milagrosamente. ¿Que está purgando...?
¡E logo, que menos lle ían dar!
O de Sales confirmoume o que xa se dicía na terra: Que o ferrolán criouse
no colo de súa nai, que o bañaba coas bágoas causadas polas infidelidades de D.
Nicolás, seu pai, aquel Coronel de Máquinas da Armada. Efeminouno de mala maneira,
atiplándoselle a voz, e á forza de disimular, como facía súa nai con respecto
ao pai, Hermenexildiño aprendeu a mentir, a esconder pensamentos e intencións.
¡Un fallo circunstancial, emocional, educativo, que o pagamos ben caro, tanto
os españois coma os mouros, que tamén foron vítimas súas, que os levou
enganados a Covadonga, dicíndolles que llela reintegraba…, pero acabou enterrándoos
en Guitiriz! Fraga, un dos seus herdeiros, tempo adiante participou na
Sociedade do Balneario..., pero suponse que o fixo por devoción agradecida!
-.-
Manuel Arburúa de
la Miyar
O da dereita, claro; está con Ernst Beyeler e con un
dos fillos de March.
¡Deu-los cría, e eles xúntanse!
Don Manuel, señor Presidente, aunque ya no estamos en el Banco (Exterior de
España), nobleza y acatamiento lo exigen, así que le hablaré en castellano…,
cuando me conceda audiencia!
Ante todo, mi agradecimiento, que no puedo olvidar que V.E. acató la recomendación
que le entregaron de parte del Director del Banco de España, Don César de Arruche
Villanueva, y V.E. ordenó, ¡supongo!, aprobar el examen de ingreso en ¡su! Banco,
el Exterior de España, al ¡zoqueiriño! de Bergland, que era tanto como admitir
a un marciano, a un miñaxoia!
Y con mi agradecimiento, mi respeto, mi acatamiento, pero eso, ¡supongo!,
no implica insubordinación, pues Aquí Arriba, ni usted es Presidente del Banco,
ni yo un Aspirante. ¡Si ya entramos, es que somos…, eso, Bienaventurados!
Hecha esta presentación, y en beneficio de la rigurosidad histórica, me
dispongo a inquirir:
Es, o no es cierto, lo afirmado por sus enemigos, ¡usted, que lo fue de los
rojos, también los tuvo, y no sólo en el bando contrario!, que cuando aquel
¿trasiego? del tesoro español, un buen día, ¿o fue un mal día?, se cruzó en el
propio Banco de España, donde Vd. había entrado como Director del Centro de
Contratación de Moneda, con el fotógrafo Diego Ragel, aquel compadre de la
Dolores Ibarruri (le bautizara a su hija Margarita), y Vd. le pidió al
fotógrafo un favor muy, pero que muy, especial: que le fotografiase todos los
documentos de las transferencias de oro y de plata enviadas por el Gobierno
legal, por el de la República, a Moscú y a Francia.
De Vd., Arburúa, se dijo que logró hacerse con aquellos documentos, y que
los sacó ocultos debajo de su propia camisa! Ragel se los pasó al papel de
copias, etc. Acto seguido, Vd., Arburúa, le hizo otro ruego: que conservase los
negativos en su casa…, para no levantar sospechas. Así lo hizo Diego, que los
ocultó en una caja precintada y adherida con una cinta debajo de la mesa del
salón. Algunos días después, Ragel cruza hasta el bando nacional y entrega las
reproducciones a Franco. Luego volvió a Madrid. Pudo haber abandonado la capital
definitivamente, como lo hizo Vd., pero Diego era padre de seis hijos y
movilizarse con tantas personas hubiera sido motivo de sospecha.
Cuando las tropas sublevadas tomaron Madrid, en 1939, Ragel volvió a su
taller para destruir toda la documentación fotográfica realizada durante la
guerra que pudiera comprometerle. Pasaron los días y una vez instaurado el nuevo
gobierno, entregó los negativos de las transferencias en el Ministerio de Hacienda.
Aquellas imágenes permitieron recuperar los 150 millones de francos franceses
que se guardaban en la cámara acorazada del The Chase Bank de París.
Pero la jugada no paró ahí ya que parece haber constancia de que Vd. mismo,
junto con su compañero Manuel Vila, fueron encargados de llevar a París una
remesa de divisas…, y que desde París, o ya antes de llegar a París, regresaron, pero…, a Burgos! Los dos obtuvieron
premio franquista, pues una heroicidad así…; si fuesen militares, una laureada!
Otra admiración que le tengo fue aquella de cuando don Hermenegildo le cesó
como Ministro de Comercio…, y Vd. se pasó la noche firmando “Licencias de
Importación de Vehículos” para sus amigos! Sí, hombre, si, aquellos coches que
luego serían llamados, “¡Gracias, Manolo!”, por la originalidad de su engendro.
¡Querido Presidente, no me canso de admirar su astucia; a su lado estos
politiquillos de la democracia son unos borregos, que no saben esconder, ni siquiera
sus “Cuentas de Panamá”!
Recén
inaugurado este edificio da central do B.E.E., Carrera de San Jerónimo, 36-
Madrid-14
aquí
me admitistes, e aquí me destinaron. Este foi o primeiro día:
-.-
Excmo. Sr. D. Mariano Gómez-Zamalloa y Quirce.
Meu querido, meu admirado, Zamalloa, perdóalles, como bo cristián que eras, que fuches, porque non sabían o
que fixeron, nin a quen llo fixeron, quitándoche esa rúa, ¡precisamente na túa
Coruña natal! Se eu fose periodista, daquela houbese defendido a tan preclaro
defensor, pero sonche un simple diletante!
Por se algún dos culpables me le, vou deixar aquí uns trazos da túa biografía,
da real, da verdadeira, a ver se así lles cae a cara coa vergoña, e che devolven,
se non a rúa, polo menos a vergoña.
-¿Desde cando foi pecado ingresar na Academia Militar, para servi-la
Patria?
-¿Que debía facer un militar senón acudir á guerra de África, aínda que só fose
para vingarnos pola cantidade de mestizos que deixaron na Península aqueles...,
muslimes, aqueles afeccionados aos muslos
das godas, e menos mal que o noso Santiago non lles deixou repousar na túa/na
miña Galicia!
-¿En Ceuta, en xullo do 36, que lle quedaba a un Oficial máis que acatar
aos seus superiores, rodeado como estaba de..., de alzados?
-No Pingarrón, Jarama, naquel monte, rodeado de inimigos, merecía, ou non
merecía, unha laureada, aquel Capitán, ti mesmo, que medio cego pola terra das
explosións que te rodeaban, colliches, ti mesmo, una metralladora, en lexítima
defensa?
-Con todo o que che levaban predicado de que a URSS comía vivos aos nenos
españois levados da España republicana, ¿que lle incumbía a un laureado? ¡O que
ti fixeches, irte cos teus soldados, que mellor os protexerías ti, ti mesmo,
que non aquela caterva de ineptos e de covardes mal ascendidos na guerra de
España?
-Xa en Madrid, este soldadiño, este que subscribe, tivo a honra de ser, no
ano 1948, un de tantos dos teus, cando eras Teniente Coronel Jefe do Batallón
de Infantería del Ministerio del Ejército. ¡Estaba de Deus que íamos ter algo
en común, aínda que fose pouco pola miña parte, ao teu lado!
-Despois de que o teu antecesor como Gobernador de Ifni, Ramón Pardo de Santayana,
¡aquel si!, un bo acatador das ordes de don Hermenegildo, pasase todo o seu
mandato permitíndolles aos nativos o..., ¡o indicible!, entre outras desmandas,
unha folga de catro semanas, cos víveres da poboación española esgotados,
chegaches ti, Excelencia, para relevalo, e ao dicirche por radio que non che podían
render honores no aeroporto porque a tropa andaba polas azoteas, temerosa das
fusilas dos nativos, ti, Zamalloa, ¡e ademais de Zamalloa, Gómez!, desde o mesmo
avión, ¡un tío collonudo, galego en definitiva!, ordenaches baixalos das
azoteas, e a culatazos que tirasen as portas das tendas cerradas. ¡Así se fai,
e se os nativos estaban cansados de recibir dádivas e atencións, que se puxesen
a negociar, pero dando a cara..., se é que xa estaban, ou se consideraban,
civilizados!
-Veu o ataque traidor, nocturno, do 23 de Novembro do ano 1957..., e cos
nosos postos do interior cercados polas armas inimigas, que custou 500 mortos
liberalos, se non fose pola túa pericia, valor, audacia, savoir-faire militar,
prudencia en definitiva, de500 igual pasábamos a 5.000, e para iso, galegos, na
súa maioría, pois galega era, aquel ano, a maior parte da guarnición de “reemplazo”,
séxase, ifneña.
Meu querido Zamalloa, ¡déboche a vida, pois eu, como directivo do Banco
Exterior de España, que tanto lles estorbaba, (e tanto lles axudara), aos
nativos, tamén estiven na lista que traían os atacantes, por se fose pouco o atentado
que me fixeran en Maio do 1957! Ti, ¡Excelencia!, unha vez liberados os postos
do interior organizaches as columnas para avanzar en dirección a Agadir, liberando
así a totalidade do Territorio, á vez que lle demostrabas ao novo Marrocos que
en España, no territorio español, aínda non se poñía o sol, PERO..., ¡aquel querido
do moro Juán!..., unha noite, que me lembro perfectamente dela porque me asomei
á ventá impresionado polo ruxido dun cuatrimotor, ¡o primeiro que aterraba en
Sidi Ifni! ¿Un paxarraco da maneira, a hora tal? ¡Pois si: E nel, o General
Alcubilla, de parte de don Hermenegildo, para que retirases as tropas, formando
un círculo defensivo tan só a cinco ou seis quilómetros da capital; ¡pero só
iso, ou pasaríache o mesmo que a Tella..., outro laureado defenestrado!
-¿Con estes antecedentes, franquista ti, un coruñés de pura cepa?
¡Como pouco,analfabetos!
-¿Franquista un General que se enfrontaba a Franco, e que tomaba o viño cos
soldados, que os visitaba no hospital para comprobar persoalmente se os feridos
estaban ben atendidos? ¡Ignaros; onde estudastes Historia, que seguro foi en
libros franquistas!
-¿Un católico tan humano, tan católico e tan humilde, que mandou a un dos
seus fillos ao convento franciscano?
-Meu, ¡noso!, Zamalloa, despois da satisfacción de saudarte no Ceo, e de
poñerme novamente ás túas ordes, pasarei a saudar á túa neta, tan encantadora,
María de la Paz Gómez-Zamalloa, que non a volvemos a ver desde a celebración, nas
Palmas, do Cincuentenario da Guerra de Ifni! Tan boíña e tan simpática, se teu
avó non fose un amante da paz, ¿ía permitir que che puxesen ese nome?
Nas Palmas: General Vitaliano Arés Guillén, Mary-Paz (neta
de Zamalloa), Diego Barber (doante deste monumento), a miña dona Xosefina, e pechando
grupo, á dereita, este mal pendolista, que non atopa verbas axeitadas, suficientes,
para darlle ao noso laureado
os lauros que se merece.
Fraternidade, ela, Xosefina; e desagradecemento
o dos nativos.
A miña dona, homenaxeada polo Exército
nas Palmas,
na celebración do 50º da Guerra de
Ifni!
-.-
Don Nicolás e mailo
seu fillo, de igual nome.
D. Nicolás Salmerón y Alonso, que foi Presidente na I República de España. A ti si que che vou chamar de Don,
nada menos que con maiúsculas, aínda que me deas a túa confianza para apearche
o tratamento. ¡Mereces o grado máximo da nobreza, da nobreza dos feitos, e non
aqueles tira levitas que lle tiraban dela aos Reis para que lles asignasen un
brasón heráldico! Estou seguro que cho recoñeceron Aquí Arriba, neste Ceo das
Excelencias, neste Ceo da Xustiza!
Aquí, no seu soto, xace, tamén, a túa nora, miña tía Ramona.
Agora paso a dicirche os meus asombros; principalmente, dous: Que tiveses a
honradez e maila valentía de negarte a firmar aquelas sentenzas de morte que
che causaron o cese a pouco de estreada a Xefatura do Estado. ¡Naqueles tempos,
e con aquela mentalidade inquisitorial…! ¿Sabes como te chamaban en Lugo, no
meu Lugo, no Lugo da túa nora, daquela que viñeches desterrado, para exercer de
simple profesor? ¡Nada máis e nada menos que, “O Rei da República”! Non é conto
nin é chufa, que así o teño visto en referencias da prensa local.
O outro pasmo, ¡igual ou parecido!, foi que tiveses a ben casa-lo teu fillo
Nicolás coa vosa criada, con miña tía! Pero non só iso, senón que lle puxestes
dúas institutrices, unha de castelán e outra de francés. ¡Nunca houbo unha
criada, unha cinsenta, tan enxalzada! Pero ela soubo corresponder, pois ata se
utilizaron na Institución Libre de Enseñanza obras traducidas do francés por
miña tía, pero iso foi tempo adiante.
Excelentísimo Señor Don Nicolás, dáme a receita desa forma de ser túa, tan
nobre e tan ilustre, sequera sexa para pasarlle unha mensaxe, un sopro, á
orella dos meus netos, que me teñen oído falar de ti, e que teñen na casa as
vosas fotos, pero cómpreme insistir, para que te imiten nas virtudes…, e mais
non te fixeron Santo aí abaixo, na terra, senón que te tiveron illado, postergado,
esquecido. ¡Todos, menos eu; e algún que outro dos limpos de corazón, tamén!
Non é soberbia pola miña parte, senón compaixón daqueles cegos que non queren
ver, tanto que abundan nesta Iberia, neste país dos coellos!
-.-
O cabalo de Brais
Dona Josefa Rielo de Brais. Querida veciña, ou case debería chamarche madriña,
segunda madriña, ¿coidabas que ía roldar aquí polo Ceo sen entrevistarme
contigo, sen cambiar impresións? ¡Neno era, pero son precisamente os nenos os máis
agradecidos, non si? ¡Estouche moito, moito moitísimo!
Ti, para min, mereces coma o que máis este tratamento
de dona. ¡Unha gran señora, e iso que non eras de casa rica, senón mediana! Déboche,
e pídoche, esta entrevista. A miña pregunta consiste en que ratifiques a miña
crenza de que, dalgún xeito, puxeches en min, no neno da casa de Gómez, o relevo,
a substitución, do teu querido fillo, Rogelio, que se veu ao Ceo de 15 anos.
Querida señora Josefa, non cho quitou Deus, como ti pensabas, senón que, ao
contrario, converteuno Deus en anxo para que te levase da man, para que che
soprase ánimos na convivencia con aquel xateiro, con aquel Brais que admitiras por
esposo. ¡Sorte que tivo Rogelio con subir cedo, pois aguantar a seu pai, igual
que fixeches ti, non ía ser doado!
Brais, que por aquí andará, xa que Deus é a bondade
personificada, absoluta, non creo que teña un posto de moita altura: O del,
como xateiro, era enganar; brasonar e enganar. Eu non teño queixa del, pero
algo brutiño si que era, que ben o demostrou prohibíndoche incorporar no teu
testamento aos teus sobriños. Brutiño e presumido, que aínda o estou vendo
naquelas bestas escollidas, aparelladas a estilo marqués, manta de Palencia,
esporas de prata… A asma apertouno bastante nos últimos tempos, pero aínda así
dicíase que non deixaba ás criadas sen apertalas, acotío! ¡Boh, igual eran lerias,
particularmente en descrédito da vosa Aída, tan guapa, ou máis, cá protagonista
daquela ópera musicada por Giuseppe Verdi!
As túas atencións co neno dos veciños foron innúmeras,
pero houbo dúas especiais: No inverno gardábasme nun bote da vosa espeteira uns
anacos de xeo, dos carambos do tellado, ilusionándome coa afirmación de que,
cando chegase a primavera, volveríanse caramelos, ¡e volvéronse! ¡Seguro que
mos compraches na feira de Mosteiro, e que despois, de retirada a auga do xeo,
gardáchesmos naqueles botes! A outra tamén se repetiu, por varios anos. Na época
das cereixas, e antes de que as comesen os merlos, chamábasme por detrás do
voso hórreo: “Pepiño, vén apaña-las cereixas nestas cerdeiras que plantou o meu
Roxelio…, antes de que as ripen os merlos!”. E agora chega a miña pregunta:
¿Que premio che deron, aquí no Ceo, por tantos agarimos como me tes concedido?
¡De antemán xa sei que foron moitos, e bos, proporcionados, pero, como
economista que fun, gústame coñecer a cantidade…, ademais da calidade!
-.-
Campo do Val (Maxide)
a onde nos levaba o Mestre para facer instrución premilitar.
D. Jesús Rojo López, Maestro Nacional (Depurado). ¿Depurarte, a ti, que eras o mestre máis puro de cantos coñecín ao longo
da miña vida terreal? Pero, de primeiras, antes de facer comentarios, pídoche a
venia para apearche o tratamento…, agora que estamos no Alén, e que eu son
maior de idade, abolidas as clases sociais e mailos respectos humanos desa
terra tan terrosa, tan finxida; esa que deixamos aló abaixo!
Para comezar: Alédame verche a man esquerda fora do peto do teu pantalón!
Isto evidénciame que non se resucita cos mesmos corpos, senón en corpo san, glorioso.
Dicíase que a tiñas así dunha parálise infantil…, ¡e precisamente a esquerda,
ti, que fuches depurado atribuíndoche tendencias esquerdosas! Daquela, cando fuches
mestre titular do Maxide de Lugo, en toda a contorna non había ninguén que fose
tan de dereitas coma ti: ¡usabas a dereita para todo, pois a outra, miña pobre,
nin asomaba polo puño da túa chaqueta! Agora que me lembro: ¡Mira se serías de
dereitas que incluso te namoraches da filla do principal falanxista da parroquia!
¿Non sería seu pai, pois dicían que prefería para ela un Garda Civil, quen te
acusou…, do que fose, para que te depurasen, e coa mesma acabases desterrado da
túa Galicia, concretamente para a escola de Santa Eulalia dos Oscos? Se eu, que
daquela era un de tantos dos teus alumnos, tivese a cara endurecida, que ma
endureceu a vida, pouco a pouco, habíame achegar ao Pombal para dicirlle: Amodo,
señor, pois con don Jesús a súa filla non periga, ou é que non ve que non lle
pode meter man, pois se utiliza a dereita para facelo, con que man a colle polo
talle, que non ten máis, pois a outra, xa sabe, tena tolleita! ¿Foi por iso,
por iso da man, polo que te lanzaron ao espazo, ás montañas ástures?
Outro si digo, como din nos xuízos: ¿Se tan de esquerdas eras, por que me
castigaches naquela ocasión na que me neguei a seguirte no teu diario, obrigatorio,
cántico do, Cara al Sol? Esta é a principal das miñas preguntas. Como ves,
agora tócame a min preguntar, que xa non son un neno da túa escola.
Só teño contra ti que en certa ocasión, diante dos colegas, cualificáchesme
de “veleta”, coidando que saltaba do Norte ao Sur, de tema en tema, sen determe
neles. Sinceramente, estabas errado pois o meu era un sarabullo de imaxinación
e de saberes, que me aburría deternos en cousas simples requetesabidas; ao
contrario dalgún veciño, máis lerdo cá min, que non daban saído da Cara de
Christus. Eran as consecuencias dunha escola complexa, con alumnos de sete a dezasete.
Eu tiña que ir a unha escola de nenas, que en xeral son máis espelidas, pero daquela,
o que é nenas listas, só tiñas unha, coa que competía eu. Na miña prontitude en
levanta-la man para responderche ás preguntas colectivas non había soberbia nin
veleidade algunha, senón o natural afán de competir coa túa preferida…, ¡que lle
dabas clases nocturnas a cambio da túa pousada gratuíta! ¿Verdade que si, verdade
que foi deste xeito, e por iso te molestaba a miña competición? ¡Ela tiña un mestre na casa, pero eu tamén, meu pai!
-.-
Dª. María Isabel Luísa (Isabel II). ¡A mesma, a das fazulas, coas meixelas de sempre, coas que te retrataron!
Comparada coa outra, coa, mal chamada, Católica, ti polo menos sempre me
caíches simpática; ¡como que non hai golfo que non sexa simpático!
Aí en Lugo debémosche a rúa do Paseo; xunto coa Praza de España, os paseos
dos parrafeos, dos namoros. ¡Claro, tratándose de namoros, tiña que levar o teu
nome; iso ademais de que viñeches inaugurala! Pero o caso é que en Lugo somos
algo desagradecidos para certas cousas, e demos en chamarlle “Da Reina”, así, a
secas. ¡E como raíñas houbo tantas…!
A outra non quero nin vela. ¿Óesme, Paco de Sales? Nin ma presentes: unha
muller que se proclamaba Católica, e que seica anda soprando para que a canonicen…,
despois de casarse con seu primo para roubarlle a herdanza á sobriña, á
¿Beltraneja?, falsificando para iso a correspondente Bula Papal? ¡Liberanos
Domine! Ítem máis: Aquilo, aquela orde ao seu plenipotenciario, de que, “… no
cejeis en la castra y doma de Galicia!”. ¡Vaia tipa, e iso que era dos de Tras
do Támara, paisana nosa para máis agravio!
Volvendo ao meu saúdo, ¿Isabeliña? ¡Non; Isabelona! Eu facíate no harén dos
musulmáns…, xa que non tiñas abondo co mariquiña de teu primo, aquel primo por partida
dobre, aquel Francisco de Asís de Borbón, duque de Cádiz! Claro que, de ben
pensado, ¿como lle ías ser fiel a un efeminado? Vexo que te perdoou Deus, así
que…, onde hai patrón non mandan os mariñeiros! De propósito: Cando o teñas a
ben, vasme presentar ao teu amigo, ao valenciano Puig y Moltó. ¿Que para que? ¡Humana
curiosidade, que non a perdín de todo: teño o proído de cotexar a súa face coa
dos Borbóns actuais, os meus contemporáneos!
De ser isto certo, ti non deberas presentarnos ao teu Afonso XII. De ser
certo, vai resultar que tes en común coa Isabel I algo máis do que apreciamos a
simple vista. ¿Por que? Aquela cabreouse cos galegos, e tamén cos portugueses,
porque admitíamos á Beltraneja, á, suposta, filla de don Beltrán de la Cueva. ¡Miúda
lea que armou! En común, de opostas polo vértice: a I repudiando, facendo
repudiar, sen ADN, que daquela non se coñecía, á suposta descendencia dunha mancebía;
e ti, levándolle a contraria, entronizando precisamente o froito doutra mancebía
real. ¡Forzas do mesmo signo repélense; e as do contrario, atráense! En todo caso,
non me fagas caso, pois eu, de monárquico, só teño oito meses de vida, o que
vai desde agosto, no que nacín, a abril do trinta e un, que veu a República. Como
raíña fuches un desastre, pero, como simpática…, ti, ti e maila Chata, túa
filla, outra Isabel, ámbalas dúas!
Estouche falando con toda seriedade, pois aquí Arriba, no Ceo, non caben os
namoros carnais, e aínda que os houbese, estouche casado, casado e ben casado, con fillos e netos, propios, de
matrimonio! Imaxínome que estarás atarefada gardando as poucas raíñas que xa
quedan, pero, cando teñas un momento de vagar, pídoche que me volvas a recibir para
explicarme qué teñen, ou qué che parece que teñen, de avantaxe, as monarquías
sobre as repúblicas. ¡É algo que nunca se explicou satisfactoriamente aló
abaixo, na terra!
-.-
Bergland antes da C.P.
O camiño da Agra de Fóra estaba abaixo das casas,
á nosa esquerda.
Severino Rielo Otero. (O Indiano de Bos Aires). ¡Ilustre veciño, veciño ilustre, cabaleiro da besta torda, con aquel pendentif de ouro no teu chaleco, para
soste-lo teu reloxo, tamén de ouro, no peto daquel cruzado que encubría, que abrigaba,
un corazón enorme, tamén de ouro! Non che fallou o corazón, que o tiñas excelso,
pero si os pulmóns, apreixados por unha bronquite que che permitiu entrar no
Ceo mentres outros aínda daban que facer na terra!
A miña pregunta, no teu caso, máis que un signo de interrogación leva, debo
poñerlle, dous ou tres, pero…, de admiración!!! ¿Como é posible tanta bondade e
tanta comprensión nun simple mortal, que non mortal simple, que nin me puxeches
mala cara, daquela, naquela ocasión, alí no camiño da Agra de Fóra, cando o
cativo dos teus veciños escaravellou, coa aguillada das vacas, un niño de
avespas, no valado de riba, e ti, que chegaches aos poucos conducindo o voso
carro das vacas, tiveches que sufrir o ataque das avespas vingativas, que non
só atacaron a túa cara de indiano curtido senón, e tamén, á parella das vacas,
¡miñas pobres!, que tolearon coas molestias do veleno, rompendo incluso o xugo e
non afogando de milagre, por culpa miña que non das súas peallas? Eu non me
teño, nunca me tiven, por agresivo, pero, de verme nas túas circunstancias, ía
serme difícil a contención, pois aquel neno, inconscientemente si, pero merecía
unhas tabanadas…, para que lle servisen de escarmento! O escarmento estivo no
teu sorriso comprensivo, indulxente, pois daquela aprendín a ignominia de
maltrata-los animais, por avespas que sexan!
Evoquei o teu reloxo, pero quédame sen dicir, sen agradecerche, sen encomiar,
que, cando estivo enferma miña nai, tendo que tomar certos medicamentos cun
horario ríxido, ti deixácheslle, prestácheslle, de propia iniciativa, aquel famoso
reloxo de peto, ¡de ouro! Ademais da túa bondade evidente, eu, que son mal
pensado, sempre pensei que naquel xesto había unha especie de purgatorio de culpas
alleas, por aquel fillo bravo de teu irmán Xosé con miña tía, coa María de Gómez…
O das avespas foi inenarrable, pero máis che debo: Que nos puxeses, nas ruadas,
aquel fonógrafo con discos de “La Voz de su Amo”, que nos aledaba as noites
largacías daqueles invernos inmensamente largacíos… Aqueles periódicos, que che
mandaban do teu Bos Aires, de cando en vez, e que, xenerosamente, nos deixabas ler,
descubrindo, neles, a letra da Negra Sombra, aquela sombra negra que ti cantabas
co ritmo que lle dera o noso ilustre Xoán Montes Capón.
¡Canto aprendemos no noso país cos dicires e coas actitudes daqueles
indianos, vosoutros, retornados máis por morriña que para lucir os pesos
prateados daquel Río de la Plata! Pois agora volves a ser emigrante, Aquí
Arriba, a perpetuis! Pero, ¿verdade que
non botas en falta aquel mar das bágoas, o terráqueo? Esta é a miña pregunta, e
fágocha na seguridade de que a túa resposta servirá para animar aos desterrados
do Paraíso, que morren co medo á morte, cando debían, debíamos, sentirnos
felices sabendo que, detrás da morte vén a vida, e non á viceversa!
Pasa a
ENTREVISTAS POST
MORTEM
-II-
Xosé María Gómez
Vilabella
No hay comentarios:
Publicar un comentario