martes, 8 de julio de 2008

A MESTRA DAS SAIAS LONGAS -II-



.../...

-->
O fiadeiro da véspera rematou con música de fondo, aquela da radio, da Blau Punk, pero tivo un momento de estridencia, de tensión, cando un rapaz, casualmente fillo dun desertor da do 36, lle pediu ao pai de Amalia que lle buscase, ou lle deixase probar co dial, se se oía alí a…, a Pirenaica! Amalia, que captou aquela interferencia ao instante, evitou unha deflagración irrompendo en escena e pedíndolle ao rapaz, ao veciño, que a acompañase ao muíño, que se lle esqueceran as zapatillas cando estivo vixiando a peneira, e…, tiña medo de ir soa, por máis que levase a luz de carburo! O rapaz, un mocetón xa entrado en quintas, accedeu con toda ilusión esperanzado en que o carburo non lles impedise algún arrumaco, pero si que foi obstáculo pois Amalia alargoulle o candil para que o portase…, e así tívoo coas mans ocupadas! Cando estiveron de volta a radio xa estaba, intencionadamente, apagada. ¡Que listos eran os caciques daquela contorna!

Por aquel entón aínda non se coñecía a anestesia previa, así que os oito macabeos foron pasados a coitelo, sen piedade, e o sangue recollido, segundo era costume, para elaborar riquísimas filloas. Os porcos sufriron pero os matachíns gozárona, pois entre crime e crime bicaban a bota con todo deleite. ¡Os homes, todos, e algunha muller, tamén!

Amalia, a reflexiva Amalia, seguía coas súas reflexións, sen por iso deixa-la axuda correspondente, salvo, excepto, en cada unha das oito agonías, que lle partían a alma. Tivo claro que o seu eran os libros, por moito que a branqueasen!

Os rapaces, entre eles o da luz de carburo, cada vez que izaban un porco pasándolles aqueles traveseiros polas patas traseiras, animaban a inmolación cantando, a pleno pulmón, o

Lá em cima está o tiro-liro-lito
Cá embaixo está o tiro-liro-ló
Juntaram-se os dois na esquina
Tocar a concertina, dançar do solidó.
Comadre, ai minha comadre!
Eu gosto da sua pequena!
É bonita, apresenta-se bem
Parece que tem a face morena!
Comadre, ai minha comadre!
Eu gosto da sua afilhada!
É bonita, apresenta-se bem
Parece que tem a face rosada!

¿Quen dixo que non é divertida a xente da aldea? ¡Si que o é, que sempre o foi, pero hai que saber entendela, que non todas as mestras foron capaces diso!
-.-




-->
En compás de espera,
pois os mozos, fose por timidez ou por ocupación, aínda non se achegaran.

A profesora de lingua encargáralles, como tarefa vacacional, unha redacción baseada na feira de cada lugar, para que as futuras mestras se fosen adestrando na tradución lingüística, tan necesaria para entender como para facerse entender nas aldeíñas que lles correspondese ilustrar cando saísen Mestras; este foi o exercicio que presentou Amalia, segundo se lle pedira, nas dúas linguas, pero aquí vai o de galego:

Non é que me custe madrugar, nin me custa nin me desgusta, pero hoxe fíxeno en demasía, que lles puiden axudar algo na casa pois cando me presentei no campo da feira os pendellos estaban nus, sen lonas e sen mercadorías. Foron vindo pouco a pouco, pero non en gran cantidade, e iso que amenceu despexado; teño para min que este país aínda está saíndo do seu retroceso bélico, e non abundan nin a oferta nin a demanda. O primeiro que apareceu foi un coche da Empresa Montaña, do que por certo se baixou un señor que teño por ilustre xa que foi capaz de educar un fillo non menos ilustre: refírome ao pai de don Delio Mendaña, Director do Instituto.

Policarpo, que todos lle chaman así, sen don, ten o don da amabilidade, pois correspondeu ao meu saúdo cun sorriso de orella a orella:

-Mire, eu fun alumna do seu fillo, e estoulle moi agradecida porque nunca unha palabra tivo máis alta cás outras connosco, cos seus alumnos, fósemos femias ou varóns, e iso que íamos das nosas casiñas tan bravas coma as xatas cando se lles abre por primeira vez a cancela do prado…

-Dáme satisfacción oílo, miña nena, pois o agradecemento non abunda, e iso que me coñezo este país de punta a punta, desde Ribadeo á Maragatería! ¿E logo, qué fas aquí, onde tes o cesto dos ovos?

-Señor, é que…, é que virá miña nai, pero máis tarde; adianteime porque quero retrata-la feira, para…, iso, para facer unha redacción que nos encargaron! Mentres non lle vén xente, pode contestarme unhas preguntas?

Policarpo aceptou, e aquí vai a entrevista:

-Para comezar, ¿qué tal se levan vostedes, os intermediarios, cos produtores do rural?

-Muller, se tivese a cultura do meu fillo, que entre outras cousas domina o francés, contestaríache cun, comme ci comme ça, pero voucho dicir na lingua deste país: ¡coma o can e o gato! As produtoras chegan cansadas á feira, e por tanto xa veñen de mal humor; traen pouco e queren mercar moito, así que comezamos con regateos para acabar, por veces, con insultos; eu procuro conterme, pero algunha piteira…, iso, que merece que lle chamen así! Do outro lado, Montaña, sempre escalando montañas, esixe mercadorías baratas por dous motivos: un, porque pretenden pasarlle diante a don Juán Marx; en riqueza, quero dicir; o outro é que eles tampouco poden vender caro porque nas cidades…, nas cidades, hoxe por hoxe, hai máis tixolos que cartos!

Nisto que comezaron a chegar mulleres co seu cesto das pitas e dos ovos, e non quixen seguir importunando pois…, ¡o negocio é o negocio, a negación do ocio! Dinlle as grazas e pasei ao posto do barreiro, que estaba expoñendo as cuncas, ben lustradas por certo:

-Dígame, señor, vén de moi lonxe?

-¿Qué se veño de lonxe…? ¡Veño de Bonxe! Veño dunha cárcere de barro, da que non damos saído: a miña muller amasa que amasa, seu pai atiza que atiza, e eu, arrastrado polas feiras…! Despois din que Deus fixo o home de barro…, ¡pois boa paciencia tivo o Señor! As mulleres sodes máis feitucas porque…, porque sodes costela pura! Pero voume deixar de andrómenas para atenderte: ¿Cales cuncas che gustan máis, cales queres mercar? Mira, estas grandotas fágoas así para o caldo, por aquilo que din de que, ¡Se non queres caldo, dúas tazas! Coas miñas non fai falta repetir…, ou non quedaría para o resto da familia! As cativiñas, estoutras, estas de máis verniz, son para o viño…, pois sendo cativeiras non admiten que se lle engada auga, auga ao viño, ¿entendes, rapaza?

¡Claro que o entendín, pois viña de padecer un mal consello que lle dera ao Taberneiro da miña parroquia! Cortei dicíndolle unha mentira piadosa para non decepcionarlles as perspectivas mercantís: Que estaba agardando por miña nai, para que decidise ela…

Mesmo a continuación do barreiro xa estaba o capador premendo nunha cocha, porque seguramente a estaban cebando… ¡Deus, isto debe ser parecido a iso que lles fan as nenas dos mouros, cortándolles o clítoris! Aprovéitanse da capacidade procreadora, e para o resto, coitela! Chegárame cos berros da nosa matanza, ¡oito agonías!, así que me larguei, correndo, para a outra esquina do campo.

Pero caín de matamala en matapeor porque na feira das vacas había unha discusión que…, ¡que nin a Guerra do 36! Un xateiro cagábase no de arriba e no de abaixo, xurando e perxurando que cando marcou o xato foi porque o dono lle dixera que estaba conforme no prezo, pero que nisto chegou a súa dona e…, volvéronse atrás! O xateiro insistía: -¡Me cago en Tal, me cago nese deus que todo o compón, pero despois vén a muller, e todo o descompón!

Se os homes teñen de certo que as mulleres descompoñemos os pactos, ¿qué nos espera ás mestras, maiormente nas escolas mixtas, onde o lema é ensinar a convivir? Remato aquí, que non sigo coa redacción ata que as miñas profesoras da Normal me ensinen a ensinar, a ensinar sen conflitos de xénero! Se non son capaces de mostrarme o bo camiño, a receita eficaz, eu non sigo: ¡métome monxa!
-.-



Xa que nos dixeron que nos conviña adestrarnos en facer redaccións con respecto á función escolar, hoxe teño motivo e ocasión propicia para facer outra, pero esta vouna gardar como elemento do meu currículo íntimo, digamos que, ¡de mestre a mestra!, pois igual estea aquí a base, o fundamento, a raiceira da miña vocación, ¡se é que a teño!

Deuse o casual de que pasase por aquí aquel señor que tivemos na casa un par de invernos, para darnos escola, a min, e comigo a uns cantos nenos da veciñanza, cando era cativiña. Xa non pon escola, pero segue tratándose moito con meus pais, e iso que el non é tan carca coma o meu. Co pretexto de que íamos cocer, e miña nai estaba preparando unha empanada de roxóns, díxolle meu pai que á volta da súa viaxe se quedase a comer connosco, que poñeríamos a radio, e que xa mandaría o noso criado á súa casa, na nosa egua, para dicirlles que tranquilos, que o levaría o propio rapaz, na mesma egua, aló á noite, despois da sobremesa.

Aledoume moitísimo pois o señor, ademais de bo mestre, que por tal o temos en toda a rodeada, é un señor de moitos saberes: ¡sabe, e non só sabe, senón que sabe transmitir! Tanto o estimo, que incluso me atrevín a dicirlle que estimaba ter unha fotografía súa, para poñela diante da orla de Maxisterio, ¡se chego a estar nunha desas!, como un símbolo, como unha lembranza de que fun a Maxisterio preparada por un mestre, por un mestre tan mestre, ou máis, que os de agora, que os de título enmarcado. Casualmente tiña na carteira unha desas que chaman “de carnet”, e deuma; aquí a plasmo, para honra e gloria súa.




-->
Díxome que celebra a miña ¿suposta ou certa? vocación pois se Xesús recibía o tratamento do Mestre iso significa que ensinar é a función suprema, a máxima dun ser humano; en certo modo, máis que ser cura, pois sen mestres tampouco habería curas. El foi autodidacta, que se di, pero aprendeu por si mesmo a ler nos libros, tanto o que poñen coma o que vén entre liñas, pois os textos conteñen o que dixo o autor pero tamén a afouteza que tivo, tanto para saber como para saber dicir.

Moito falamos, que meus pais despois do café deixáronnos sós para que tratásemos das nosas cousas sen interferencias, e el mandoume apagar a radio sinalándome que os locutores non lle interesan en tanto en canto non aprendan a falar pausadamente, dando tempo e ocasión non só para oílos senón, e tamén, para meditar no que van dicindo.

Díxome que o ensino é un sacerdocio porque cómpre convencer, converter en sabio ao ignaro, e logo que a cada quen hai que falarlle na lingua e coas verbas que entenda o alumno, que iso está sendo unha das causas do atraso escolar, pois os nenos que non son escolarizados na lingua materna, na fogareña, reteñen as verbas coma quen aprende a ladaíña, coma un loro, sen profundar no seu significado real.

-¿E vostede, sabendo o que sabe, por qué non se matriculou para facerse Mestre do Plan Calleja, aquel dos tres anos, e sen Bacharelato?

-¡Miña nena, porque primeiro é comer, máis importante co saber, máis aínda; e se na casa facía falta aquel ferrado de trigo…, qué era mellor, comer ou paga-la matrícula? Os que nacestes en casa rica debédeslles moito aos pobres, aos que traballaron e traballan para vosoutros por un tego de fariña, pois a fame deles proporcionou a vosa enchente, e coa enchente, medrades, e acadades os títulos; pero toma nota que iso non é de balde, ou polo menos para tódalas xeracións, pois nalgunha delas teredes que devolver o préstamo.

-¿Cómo…? –Interrompino, que xa estaba intrigadísima.

-Aquí o camiño bifúrcase: Ou compartir, sendo a mellor forma de facelo ensinar aos demais a saír da súa pobreza, tanto da material como da mental; ou mete-las mans no peto, dándose de fillos de papá, co cal, a pobreza, que é unha vingativa, acabará con vosoutros, que os porá de alfombra daqueles pobres que saísen listos, e traballadores, e honrados… ¡Non cho sei dicir mellor!

¡Vaia se mo dixo, que por algo o estou poñen neste papel para non esquecelo; ben que sinto non dispoñer dun pergamiño, e de letras de ouro, porque esta lección é das de poñer nun altar! Pero aínda engadiu algo, que tamén merece poñelo por escrito:

Que non se pode demorar o ensino pois o neno está receptivo mesmo desde a súa nacenza, e que lles incumbe aos pais, en particular á nai por ser a que está máis cerca dos nenos, inventarse unha especie de preescolar na casa; para iso a muller necesita tanto ou máis có home estar preparada, instruída, para esa función. Que se el mandase, mentres os rapaces van ao Servicio Militar, as mozas non farían, senón que recibirían, un auténtico servizo social de instrución maternal, abarcando desde a xeración aos partos, e dos partos á escola primaria. Que iso que facemos agora no chamado Servicio Social é un camelo, unha chapuza. Profetizou que, -así dixo-. que algún día a muller traballará habitualmente fóra do fogar, e daquela, ¡ai dos nenos!, porque terán que deixalos en garderías, xa antes de quitarlles os cueiros, e iso será un martirio, tanto para a nai como para os nenos.

¡Deus, este si que é un homo sapiens! Non se cansou de repetirme que o ensino ten que serlle grato ao neno, canto máis neno máis tenra e afable a ensinanza, porque o ser humano repele que o eduquen con rixideces. Hai que convencelo de que é divertido aprender; o de que ademais de divertido é proveitoso, útil, iso para máis adiante. Que o autoritarismo pretérito, incluído o actual, levará á xuventude á súa repulsa, pasando, polos efectos do péndulo de Foucault, a unha pasividade e a unha tolerancia extrema nos fillos dos fillos, que dará lugar a unha rebeldía atroz nos netos, e volta a comezar! Que os extremos, os extremismos, son malos, etcétera, etcétera.
-.-



-->
Amalia, impresionada con aquela conversa do seu antigo mestre, pasou outra noite sen durmir, que nin que tivese exames ao día seguinte, e tívoos, en efecto, que se levantou coa conciencia examinada:

-Estou aquí, ben quentiña e ben comida, debruzada nesta cociña económica, que de económica ten pouco pois ese Xulio está farto de carrexar estelas de carballo, e por aí adiante, sen saírnos da parroquia, cánta xente haberá escasa de lume e de comida! Pero, ¿que podo facer, eu mesma, por min mesma, sen que sexa poñer á proba a meus pais?

Descorre e descorre, cansa de estudar e de matinar deu en asubiar, costume que tamén tiña seu pai cando estaba aburrido.

-¿Qué estou facendo, que isto é cousa de homes? ¡Vanme chamar “A Merla”, como facemos con este rapaz do Bidueiro, ese que lle chaman “O Merlo” porque, cando non ten que facer, colle unha fouciña e bótase ás silveiras, roza que roza, cantaruxando e asubiando, que nin que fose un merlo!

-¿Un merlo? Entre os dous, se nos dese por andar de porta en porta, agora no Nadal, cantando panxoliñas…

Colleu un abrigo e un paraugas e foise de consuno á casa do “Merlo”:

-Oes, non sei qué che parecerá, pero, neste tempo que hai pouca labor, ti, eu, e algún máis, podíamos ensaiar unhas cantas panxoliñas, e cantalas polas casas, como seica facían antes da Guerra. Co aguinaldo que nos dean podemos facer uns cantos regaliños para os pobres da parroquia. ¿Qué che parece?

-Muller, por min, encantado, pero hai dous peros: O primeiro terá que ser contar co crego, que ben sabes que toma a mal os divertimentos que non pasan pola censura, pola del, ademais desoutra que ten prohibidos os disfraces, os carnavais, as cantigas en galego, etcétera.

-¡Co crego falo eu!

-¡Xa; e ata será mellor, pois como es estudante, a ti non che vai dicir que non! Para o galego teño unha solución, que me ensinou Raúl, ese da serra, unha cantiga do seu Portugal, ¡e así, mesturándoa coas galegas, se nos pilla a Garda Civil, como eles son castrapeiros, dicímoslles que cantamos en portugués, ¡e cantámoslles! A segunda é, ¿onde ensaiamos?

-¡Onde vai ser, na miña casa, que podemos reunirnos na capela…, xa que é unha cousa relixiosa!

Dito é feito, así que, aos poucos días cantaban mellor cós merlos:
Santos reis, Santos coroados
Vinde ver quem vos coroou
Foi a Virgem mãe sagrada
Quando por aqui passou
O caminho era torto
Uma estrela vos guiou
Em cima de uma cabana
Essa estrela se poisou
A cabana era pequena
Não cabiam todos três
Adoraram Deus Menino
Cada um por sua vez.
-oOo-



-->
Outra vez solfexando.

-¿Vuelves a esconderte, o qué? ¿No te había colocado aquí delante, entre las primeras?

-Dona Ana, por favor, sexa paciente comigo, e déixeme estar aquí, na última fila, polo menos ata fin de curso, que aínda podo decepcionala!

Foi sincera, era sincera; e as compañeiras, admiradas, deixaron de terlle envexa. Así comezou o segundo trimestre. ¿Fíxoo por humildade, ou por intelixente? Coñecéndoa, cabe pensar que por ambas circunstancias.

As clases na Normal máis que para mestras eran para taquígrafos das Cortes, pero como xa non os había, contados eran os que acudían á academia E.R.T. do Campo Castillo para estudar gamas; e da Normal, ningún. Como aínda non empezaran a vir os bolígrafos, veña lapis ou estilográfica. Os lapis eran baratos pero había que afialos, e de tan mala calidade que lles rompía a mina a pouco que se apertase. En canto ás estilográficas, con iso de que había que recargalas, tiñan que levar encima dúas ou tres, pois con tantos apuntes, e tan poucos libros, tocáballes escribir máis que un oficial de notarías. Outro inconveniente de tanto anotar era a deformación das caligrafías, que acababan tendo máis de médicos que de mestras. En particular as pedagoxías eran un rolo, un rolo enrolado, que precisaban dunha bobina de papel sen fin, coma os de El Progreso: Os libros de texto eran escasos, e como as profesoras se fiaban máis das súas experiencias que das disquisicións dos especialistas, veña rolo! Máis tarde, xuntas, por grupos, recollían e refundían aquilo que lembraban, ou o que tiñan apuntado.

Amalia, e con ela as outras, saía con máis desexos de estalicarse nun banco do Parque que de visita-la catedral, pero…, a noite non é propicia para os bancos dun xardín, e menos nas friaxes de Lugo! Tamén lles apetecía tomar un cafeíño debaixo dos Soportais, pero…, outro pero! Poucos cartos e demasiados miróns, demasiados rapaces no Paseo ollando para as pernas das rapazas daqueles veladores, por longas que levasen as saias! En definitiva, clase, catedral, e…, pousada! Namentres, o de sempre: ¡as labreguiñas envexando ás estudosas, e non só as estudosas, pois tamén era un luxo irse para Lugo aprender corte e confección! ¿Qué meigallo terían aquelas murallas cando tal prestixio daban a quen preso nelas estaba?
-.-




-->
¡Menos mal que os libros eran pequenos, pequenos e lixeiros!

¡Os libros, si, pero elas, non, aínda que pouco se lles recoñeza a súa docencia; e da decencia non digamos pois a Normal de Lugo foi o mellor noviciado do país, non si sor Amalia, sor…? En Lugo ata os vagalumes teñen unha rúa dedicada, pero destas lumieiras do Maxisterio nin sei se as lembrarán os propios alumnos!

¿De onde veñen? Iso está fácil de reconstruír, pois, sendo do Primeiro, naquel Plan cumpríalles estudar: Relixión e a súa metodoloxía; lingua castelá: gramática e análise lóxico gramatical, metodoloxía da lingua; matemáticas: aritmética e a súa metodoloxía, con algo de álxebra; xeografía e historia de España, coa súa metodoloxía; filosofía, con psicoloxía, lóxica e ética; fisioloxía e hixiene; labores e ensinanzas do fogar. (Os traballos manuais estaban reservados para os varóns, pero nin a eles, nin a elas, lles dixeron o por qué desta discriminación!). Aínda había máis, ¡para que non tivesen tempo de pensar en frivolidades!, que tamén tiñan, tamén soportaban: caligrafía; educación física e a súa metodoloxía; práctica de ensino, e…, ¡cómo non: formación político-social! Metodoloxía de todo, e para todo, ¡mestras en todo e de todo!, coa única excepción do método Ogino-Knaus, que lles era prematuro; ¡iso despois, nos cursiños prematrimoniais, para as que os fixesen, pois as aliadas non os precisaban!

As solteiras, catro, sorrín, pero á da dereita, ¡de dereitas na foto!, cústalle facelo, e non é estraño pois vaia esforzo e vaia valentía a súa, deixándolle o fogar ao marido, ¡quen sabe onde, que igual o tiña en Mendreiras! ¿Qué lles reservaba a vida? O máis seguro é que aínda non pensaban niso; de momento, gozala, e…, aprobar! O fotógrafo, que igual foi Barreiro de afeccionado que era á rúa de San Marcos, captoulles a súa candorosa expresividade, pero…, ¿o futuro? En Lugo, os romanos dos Cincuenta xa non utilizaban auspices; ¡vivíamos non Estado paternalista, proteccionista, providente, e en Santo Domingo a aguia imperial estaba tan alta que ninguén ollaba para ela, así que mal se podía auspiciar!

Se eu fose iso, auspice, á rapaciña da dereita auspiciaríalle un porvir castrense. ¡Vista á fronte e paso marcial! Ten o tipo axeitado para subxugar a un Tenente de Academia, pero farao con dozura; ¡iso salta á vista! Nótaselle carácter, pero sen perder esa dozura máis que normal. Un tipo así ten que dar unha excelente máter familias; iso ademais dunha boa Mestra. Tela na Normal é pouco pois non precisa normalizarse, que xa o está, que xa o é, iso, en grado sumo, por riba do normal naqueles tempos de tanta mediocridade. Se eu estivese de sentinela no cuartel de San Fernando, alí ao lado da Normal, presentaríalle armas, renderíalle honores, pois ten tódalas trazas de merecelos, e para iso sen a altivez de moitos dos que visten de caqui…, para disimula-los seus coiros! En definitiva, que vai pola esquerda, pero é pola esquerda do espectador!

A seguinte, se non fose porque leva gafas pareceríase á Virxe dos Ollos Grandes: ¡unha santa, outra! Ten pintas de discreta, ¡unha virxe prudente! Entre o que sabe, e mailo que chegará a saber, un pozo de sabedoría, pero vese tan modosiña que sempre o disimulará, sempre tratará de pasar inadvertida; ¡aquí pillouna o fotógrafo porque ía coas amigas, só por iso, tan celosa que é da súa intimidade! Humilde e sinxela, sen por iso deixar de ser valente, afoutada, decidida: ¡cando se poña a predicar cos feitos, coa exemplaridade, é capaz de chegar misionando á terra dos tuaregs! Leva o paso coa anterior, así que, se non casa cun militar, cerca andará. Tan xeitosa se ve, que vaia sorte a que terá aquel que lle dea os seus fillos a criar, a educar, a exemplarizar. ¡Daría calquera cousa por ser eu mesmo o pai de tales críos, así que farei os posibles para reservala en exclusiva, para que non contraia outros compromisos, así me teña que casar con ela por poderes!

A do medio moito me lembra a Rosalía de Castro, así que ben burro será o poeta que non se namore dela. ¡Ese aire sensible…; ten que ser unha melosa de carajo, como din na Terra Cha! Nin esta, nin as outras, precisan normalizarse: ¡xa son excelsas, de nacemento! Nótaselle que ten ansia de saberes, de saberes e de faceres, disposta a calquera sacrificio con tal de serlle útil á humanidade; se non se cruza na vida con algún desviavidas, esta rapaciña tamén chegará a ser cotizada; ¡o difícil seralle atopar con alguén que a mereza!

Pasando a vista á da gabardina branca… ¡Esta rapaza é de altos voos, tan altos que merece vivir en Madrid, e que lle dediquen unha fonte do estilo da Cibeles! A Ministra non chegará, pero merece vivir na cidade deles. Nótaselle don de xentes… ¿Ingresará no corpo Diplomático? ¡O que é merecer, meréceo, pois non hai máis que vela para apreciala no que vale! Se marchase para a Corte, para a de maiúsculas, e non para unha aldeíña, Galicia terá nela unha excelente embaixadora, que a esta nunca lle chamarán, despectivamente, “jaleja”! O seu aire, o seu aspecto, é como dunha gran empolladora…, que “empollar” se dicía en Lugo, por aqueles anos, aos que estudaban máis do normal, aínda que fose na propia Normal!

Por último, a da dereita, esa que non mira para o fotógrafo… ¡Claro, mira para dentro, olla os seus recordos, as súas ansias, profundiza nas súas cousas! Ten tódalas pintas de ser unha muller formal, laboriosa, intelixente, e…, casada!

Aquel día só se retrataron estas cinco, pois Amalia ía na súa visita catedralicia. ¿E as outras? ¡As outras, como de costume, estudando para mestras, con tal afinco que nin diante dun retratista se paraban!
-.-



En Lugo dobramos o século, pasando ao 51 coas futuras mestras en preparación, en maduración, pero nas aldeíñas outro tanto, que se esforzaban por recuperar o nivel do 36, pois en moitas cousas aínda non fora superado. Volvía a haber abonos, as radios xeneralizáranse, e polas estradas, de cando en vez, asomaba un auto. As corredoiras, entre catro perras das Deputacións, dúas do Concello, e moita “prestación persoal”, que nunca foi regateada, comezaron a ter anchuras, e nalgún que outro caso, empedrado, pero os mortos aínda seguían levándose ao lombo. Os vivos puxeran tendas nos emprazamentos das feiras, así que as viaxes de Montaña, as piteiras de Montaña, foron a menos. Algo se avanzaba, algo se avanzara, pero as mulleres seguían atidas á potestade do marido, que incluso precisaban da súa conformidade para adi-la herdanza paterna. ¡Moita Sección Femenina, e pouco mando en praza!

A todo isto Lugo seguía sendo a terra do nabo, así que, caldo, caldo con unto, non faltaba. E cando escaseaban as herbas, con apelar ás hedras dos carballos…! Os mozos fartáranse de pagar o quinto polas cavadas do señorío, así que deron en emigrar. Os veteranos da guerra, salvo os eivados, xa casaran, e agora afloraban os fillos da anterior, da intermedia, pero…, ¡antes emigraban que malcasaban! O mullerío enchía as igrexas, as igrexas pero tamén as agras, pois moitas delas deron en arar, en gradar, en leva-las vacas ao boi, en por si! O país púxose patas arriba, tal e tanto que comezaron a ter médico, médico residente, todas a cada unha das poboacións vilegas. O que seguía escaseando eran as escolas, ¡tantas que programara a República!, pero entre a guerra e mailas depuracións, ou non había locais ou estaban con substitutos, ¡dobre enchufe, coma a luz!, cando non pechados. ¡Fame de mestres/as, subseguinte á das cartillas de racionamento, para daquela extinguidas! Tan alto subiron, que tódolos caciques se pirlaban por conseguir unha, así fose fea, así fose torta, así fose xorda! ¡Nunca houbo dote máis cobizada que un título de Mestra!

Como os pobres preferiron emigrar, pasar a ser criados de descoñecidos, no idioma que fose, as Casas Grandes deron en fraquear, esgotándose os caseiros da Fonsagrada, que seica foi o último reduto deles. Iso de eslombarse sen estar afeito, iso de abaixarse á aixada, ou deixa-la propiedade a monte, fíxoos pensar na Montaña, ¡na Montaña Cantábrica! ¿Qué facían en Santander coas pintas? ¡Muxilas, que iso pode facerse sentado! Despois viñeron as ordenadoras, pero foi máis tarde, moito despois; de momento, muxir, e que viñesen á propia casa polas cántaras, que xa estaba ben de carrexar a cotío, chovese ou nevase, para o coche da Liña. ¿Consecuencia directa, inmediata? ¡As leiras a prado, pataqueiras incluídas! Na Normal, acelerando a normalización das rapazas, nin se decataron desta evolución; nin desta evolución nin do feito de que as mestras, afeitas a estudar xuntas, deron en proxectar ensinar xuntas, cobizando grupos escolares; habendo grupos, obtendo grupos, podían vivir ao abeiro das murallas, e ir e volver cada día, e casarse con un chupatintas, desprezando os destripaterróns, por terratenentes que fosen!
-oOo-


A culpa é de Ana Frank




-->
Chámome Amalia, e estudo para Mestra… Isto comeza así: Veño da catedral onde estiven meditando que na Normal tomamos apuntes dos diversos coñecementos que nos servirán, como tixolos científicos, para ir construíndo o edificio da nosa pedagoxía, pero non hai edificio habitable sen unha moblaxe axeitada. Un edificio sen mobles pode ser un monumento, pero non alberga, non resgarda. No noso caso concreto, ese edificio material resultará oco se non leva uns aditamentos espirituais que nos fagan dignas de ser imitadas. ¿Qué é cultura? ¡Ao meu entender, apropiación, condensación, transpiración…! Transmitimos, ou máis ben, transmitiremos, no seu día, o que saibamos, pero se a cultura tende á perfección do ser humano, esta transmisión ten que ser, deberá ser, dupla, como as dúas caras dunha moeda. O noso debe ser coma aquilo de, Mens sana in corpore sano… ¡Predicar co exemplo! Por ende, se non somos exemplares, de mente sa, aos nosos coñecementos pasaralles coma aos dos alemáns, que os levaron a fabricar armas, e coas armas, guerras!

Xa lera “Mis moradas”, de Santa Teresa, e tamén sei que San Agustín escribiu, “Mis confesiones”, pero hoxe don Celestino acabou de darme o empuxón ao dicirnos que unha tal Ana Frank escribiu un diario íntimo, que o teñen os xudeus pouco menos que de Toráh xa que o estiman instrutivo para levar con paciencia as adversidades e mailas fraquezas. Supoño que se referirá ás fraquezas do espíritu… ¡Pois iso; temos que apuntalar o espírito, comezando por nós mesmos! Nesta intención, dun xeito parecido a como tomamos apuntes lectivos, dispóñome, coa axuda de Deus, a tomar nota do que vaia observando na evolución da miña alma, na miña propia autoeducación, e se algún día, ao estilo desa Ana Frank, e igualmente como Santa Teresa, estas reflexións chegan a ter algún valor, algunha utilidade formativa, depurativa, despois da miña morte, por suposto, que antes daríame vergoña, deixo autorizada a súa divulgación desde aquel intre. Todo isto no suposto de que alguén, alguén de recta conciencia, as considere o que xa dixen: formativas!


Notas ou aclaracións previas a este, chamémoslle “Diario íntimo”, da nosa Amalia:

Non deu máis datos acerca da súa inspiradora, Ana Frank, así que descoñecemos se os omitiu con algún propósito ou se foi que o seu profesor non coñecía, ou non quixo darlles máis detalles daquela rapaciña exemplar.

Daquela rapaciña, Ana, (Annelies Marie, ou Anne, Frank) hoxe sábese que era xudía, perseguida e escondida con seus pais nun almacén, e que escribiu o seu “Diario” entre o 12 de Xuño de 1942 e o 1º de Agosto do 1944. Uns veciños delatáronos, ¿para qué haberá malos veciños, será unha proba providencial de Deus?, e levaron a Ana, con súa irmá Margot, a Bergen-Belsen, onde morreron ambas, ao parecer por culpa dun tifo propiciado polas calamidades daquel campo. Un benfeitor da familia atopou o “Diario” de Ana, e deullo ao pai delas, quen lle permitiu ao editor Contac que o publicase baixo o título Het Achterhuis (A casa de atrás), distribuíndose ao longo do ano 1947. ¿Cómo chegou a Lugo a noticia deste libro, que aínda non estaba traducido cando xa falou do mesmo aquel cóengo, aquel profesor da Normal? En definitiva iso importa pouco, pois o que vén a conto é o efecto directo naquela decisión da nosa Amalia.



-->
Estiven meditando se isto será bo, se será efectivo, se serei capaz de facer unha película, unha fotografía escrita da propia alma, das miñas reflexións; se poderei servir de exemplo para as Mestras futuras. O que teño por certo, nestas reflexións, é que, acaso por culpa das guerras que tivemos nos últimos anos, este mundo, e particularmente España, que é do que máis sei, con todo ser pouco, estase materializando dun xeito progresivo, e por tanto, alarmante. Neste mesmo Lugo observo un fariseísmo escandaloso; nin ás moras lles serve de nada o velo se queren pasarse da raia, nin a nosoutras as saias. ¡Vaia por Deus! Veño da catedral, e alí non estaban todos os que son, nin son tódolos que estaban. Aí temos o caso desa Ana Frank, unha rapaciña exemplar, e iso que era xudía! Pero, ao que vou: dedicarme a min mesma, pois a caridade ben entendida seica empeza por un mesmo.

¿Sei as cousas necesarias para salvarme, e de paso para cumprir os meus deberes se chego a ser Mestra? Vexamos: Non basta con saber, que tamén hai que poder, e aqueles que vimos de casas ou familias prepotentes se cadra somos os que menos podemos, os máis lastrados. Non é doado amar ao próximo como a ti mesma cando se vén, xeración tras xeración, de abusar, de aproveitarse, dese mesmo próximo. Nunca pedirei unha escola próxima, nun lugar onde coñezan as miñas raiceiras pois serame imposible, ou polo menos difícil, facerlles crer que os amo como a min mesma.

Coido que non é pecado ser rico, vir de familia acomodada, ¡que o somos todas, ou case todas, pois as pobres xa non soben a Lugo, e á Normal, menos! O pecado está en ser rico con altivez; a virtude é, será, elevar ao alto aos pobres, sacalos da súa miseria, alzalos á mesa dos ricos, pero como colegas, e non coma iso que se di polo Nadal de, ¡senta un pobre á túa mesa!

Se queres perfección vende o que tes, e ségueme!, dixo Cristo, pero a Biblia hai que entendela segundo os tempos; neste materialismo de hoxe en día paréceme máis eficaz, máis humano, que os ricos ensinen aos pobres a subir, a subir con honra, con dignidade. Non subirán todos, que tamén dixo Xesús que, pobres sempre os teredes! Xesús non mentía, que non era propio da súa divindade, pero tamén hai que entendelo: Sempre houbo, e haberá, un tipo de pobres irredentos, que eran, que son, os pródigos, e tamén aqueles que non se deixan elevar, que non se deixan levar, que gozan na malicia e na molicie. Como no pecado vai a penitencia, ¡aí os temos, purgando por culpa da súa propia indolencia! Non obstante, haberá que tirar deles, pero sen orgullo, levándoos da man con dozura, con caridade, con amor. En definitiva, que desde hoxe mesmo fago o propósito de amar a Deus sobre tódalas cousas, e ao próximo coma a min mesma. ¡Amén!
-.-



¿Cheguei a dubidar en serio dalgunha verdade da fe; cheguei a negala? ¿Fe non é iso de crer o que non vimos? ¡Pero se o temos visto todo, pois todo, todo o que máis pode importarnos está nos evanxeos, neses documentos históricos escritos por uns señores de existencia real, histórica, que preferiron deixarse matar, padecer persecución e martirio antes que mentir, antes que abxurar dun testemuño, real e vivido, compartido por eles mesmos!

É certo que Pedro, pero iso foi antes de que o confirmase o Espírito Santo, acovardouse, e negou a Cristo, ¡tres veces!, pero despois ben que chorou pola súa infamia, por aquela mentira, quedando vacinado para o martirio subseguinte. Eses mesmos que se cagan en Deus, sen querer estano recoñecendo, están admitindo a súa existencia e maila súa obra, pois, se non estivesen pasmados pola bondade e pola sabedoría infinita do Creador, maldito se lles estorbaba a súa existencia. Non produce iracundia aquilo que non existe; o que non existe non estorba. Estórballes a bondade infinita de Deus fronte á súa malicia, que a quixesen libre, libérrima, absoluta, e ben se decatan de que o diabro está detrás da cruz, ensinando, regañando os dentes, precisamente porque hai cruz, e nela, un salvador. ¡Cáganse co medo, precisamente co medo que lle teñen a Deus, ignorando, querendo ignorar, que un pai non quere que os fillos cometan delitos, aínda que só sexa por non velos en prisión, no purgatorio dun cárcere! O curioso do caso é que esa maldita, mal-dita, expresión soe darse nos varóns que pretenden afianzar o seu machismo, un machismo de macho, que é como por aquí lles chaman aos mulos, esa especie estéril.
-.-



-->
¿Desesperei da miña salvación; ou descoideina presumindo que Deus non me abandonará? ¿Tardei en confesarme despois de pecar? ¡Eu, non; que me lembre, non, pero teño que previr, debo previr deste desalento á xente que me rodee, comezando polos nenos da miña escola!

Na miña bisbarra, e coido que, desgraciadamente non será a única, téñense dado desesperacións que levaron ao suicidio. Desesperaron da súa salvación material, e arriscaron a outra? Aquí eu quixese saber algo de teoloxía para non patinar, pero o sentido común dime que ninguén se suicida por desesperado senón por enfermidade, por enfermidade mental. Na parroquia de Montecubeiro aos suicidas seica os enterraban no monte, nese que chaman “Zarro Novo”. ¡Error, lamentable error, comezando polos sacerdotes que tal aprobaban ou esixían! Un pai non condena aos fillos así como así, e por conseguinte, Deus, menos aínda, nunca!

Tampouco hai que abusar da paciencia de Deus; non porque non a teña infinita senón porque sería unha deslealdade gravísima da nosa parte, de parte das súas criaturas. Por outra banda está ese receo, por non chamarlle pereza, a confesarse. Xesús, o propio Xesús, cando nos ensinou a rezar incluíu esa petición que di: Perdoa os nosos pecados como tamén perdoamos nós. ¡Só nos puxo de conditio sine qua non que o fagamos nós! Eludir a confesión equivale a esconder os pecados. ¿Esconderllos a Deus, ou aos seus delegados, facultados por El mesmo naquel apoderamento imperativo de, Recibide o Espírito Santo; a quen lles perdoéde-los pecados, quedaranlles perdoados; a quen llelos reteñades, quedaranlles retidos? ¡Señor ábreme os ollos para que eu mesma llelos poda abrir aos meus nenos, que a saber canto os desviarán nas súas casas, na propia familia ou na veciñanza!

¿Qué digo dos demais, se eu mesma fixen pouco por conservar aquela limpeza da auga sacramental? Señor, prométoche que, de aquí en diante, mirareime algo menos nos espellos, e máis, moitísimo máis, no da miña conciencia. Penso lavarme por dentro outro tanto ou máis que por fóra, coa esperanza…, ¡coa esperanza, non, coa seguridade de que, aínda que sexa pouco a pouco, voume librar desta cotra que fun collendo, en parte pola miña despreocupación, pero tamén porque vivín, e vivo, neste mundo enlamado, máis propio dos cochos que das persoas, outros cochos!

Xesús lavoulles os pés humildemente aos discípulos; eu teño que facer outro tanto cos meus, cos meus nenos, ¡polo menos cos nenos! Irradiar humildade, humillarme, que ben dixo Cristo que aquel que se humille será enxalzado. ¡Pois logo; a qué espero?
-.-


-->

¿Falei sen reverencia das cousas santas, dos sacramentos, da Igrexa ou dos seus ministros; procurei adquirir a debida instrución relixiosa, asistindo ás predicacións, cultos dos domingos, conferencias relixiosas, etcétera? ¡Si, pero non sempre, que non é doado fuxir deste fariseísmo actual, que din que é froito dos disimulos que impuxo a tensión bélica! Doado non será, pero posible si, sempre, e con máis esixencia para os que nos dispoñemos a ser foco, espello cultural.

Líbrenos Deus desa xente que se persigna por calquera cousa, como escandalizándose do ambiente no que viven, ¡participado e fomentado por elas mesmas! Aquí á catedral vén moito, e moi enveada, unha celestina da Rinconada da que din que é carteira da carteira dos curas…, que leva e que trae papeliños co enderezo de certos tapadiños… ¡Teño que seguila para comprobar se é certo, pois de selo vai ser a primeira muller á que lle vou tirar dos pelos, que a forte non me gana! Se comprobo que é mentira, heime poñer de xeonllos aos seus pés, en representación dos seus difamadores, para pedirlle perdón, e tamén para suxerirlle que cambie de templo, pois, neste Lugo dos deuses romanos, grazas a Deus temos igrexa ou capela en tódolos barrios.

Tamén haberá que enfrontarse a expresións do tipo de, Este viño está bautizado! Os curas son os únicos pais que chaman sobriños aos fillos; e outras parvadas polo estilo. Este apostolado que me propoño, neste ambiente tan groseiro, vaime traer, pode traer, as súas complicacións, pero Santa Tareixa de Ávila, de Ahumada e de Cepeda, non lle propuxo a seu irmán irse a terra de infieis para que os martirizasen, que así lograrían a conversión duns cantos? ¿E o noso paisano, Díaz Sanjurjo, non se foi ao Vietnam en predicación, a risco de que lle cortasen o garneato, como así fixeron? ¿Por qué vou a ser menos, por qué unha mestra non o vai ser, sendo, como se supón que é, unha misioneira; unha misioneira, polo menos, e polo pouco, da cultura? As nosas paisaniñas van lavar ao río, e lavan a sucidade de toda a familia… ¿Qué é, ou qué debe ser unha mestra máis que unha lavadora de cueiros para que a infancia se críe con limpeza? ¿Cabe máis limpeza que a limpeza moral?

¿Instrución relixiosa? Máis debéramos ter, máis debéramos recibir, pero nós, na Normal, a Deus grazas temos a don Celestino, un cóengo que, ademais de saber, sabe predicar, que non sempre é así, que por aí adiante, tal que nalgún triduo, ou novena, hainos que fan durmi-las moscas pola súa monotonía, polas súas reiteracións, pero aínda son peores eses que tratan de espelirnos cunhas alusións terroríficas, inquisitoriais, ás chamas do inferno. Non estou preparada para discutir se hai inferno ou non, se iso do inferno foi un invento da Igrexa coa esperanza de converter polo temor, pero abundo máis na crenza de que o amor é máis certo, máis efectivo, máis propio dun Deus que nos ama, que nos ama e que está disposto a perdoarnos, aínda que o faga con certas condicións, ¡faltaría menos! ¿Non será que aterrorizándonos con amezas dun Deus terrorífico lle collamos medo, un medo cerval, e precisamente, con ese medo, un odio atroz? Disto tamén quero falar con don Celestino, pois, como di o Catecismo, Doutores ten a Igrexa que volo saberán responder.
-.-



¿Abandonei a oración e o recurso a Deus nas tentacións; recei, meditei, fixen lecturas espirituais, practiquei visitas á catedral, ao Santísimo Sacramento aquí exposto a tódalas horas para maior facilidade dos crentes, e todo iso segundo as miñas posibilidades, para afianzar e para intensificar a miña vida cristiá? ¡Máis ou menos, si; si que cumpro, e a xuízo das miñas compañeiras, incluso con exceso, que algunha xa me ten por beata, e os rapaces máis aínda! Como dixo o mouro, aquel que se ateña aos cans que lle ladren polo camiño, nunca á Meca chegará!

Certo é que tampouco é indispensable achegarse a unha igrexa concreta para rezarlle a Deus, que o temos na súa Creación, incluso entre os potes, como ben observou a miña amiga preferida, Tareixa de Ávila. Aquí en Lugo, menos na Rinconada do Miño, coido que o temos en todas partes; e por alí tamén andará, pero fanlle pouco caso. Onte, levada por unha curiosidade malsá, deume por baixar desde a Praza do Campo á Porta do Carme, e nunca en tales apuros me vin, pois os rapaces que roldaban pola rúa en vez de piropos dixéronme tacos. Claro que tampouco é malo saber onde está o malo para fuxir del, para decatarse de que tras da cruz, neste caso tras da rúa da Cruz, está o diabro.

Levaba comigo, ao pescozo, a cadeíña de ouro que me regalou por Reis meu tío Antón; coa medalliña da Virxe dos Ollos Grandes, por suposto. Aquí en Lugo chamámoslle así, a Virxe dos Ollos Grandes, fixándonos no grandes que llos puxo o escultor, pero cómpre ir máis aló: ¡é a Virxe dos Ollos Grandes porque nolos abre, a nós, a estes mortais pitoños! ¡Deus, qué guapa é a Virxe, qué guapo é ser virxe, pero alguén ten que casar, que tamén é un mandato divino: ¡Medrade e multiplicádevos!, que así está no Xénese, con mandato imperativo.

¿Rezar e meditar? Rezar é falar con Deus, con Deus pero tamén cos nosos intercesores, tantos que temos Aló Arriba! Se tan grato me resulta falar con meus pais, que sempre estou ansiosa de que veñan a min, de que suban a Lugo, cómo non o vou estar de facerlle confidencias a Deus, e tamén á Virxe María? Os que non rezan séntense orfos, teñen que sentirse orfos, de pai e de nai, por máis que os teñan a cotío con eles, nas casas respectivas. A relixión non hai que inventala, vén con nós ao mundo; ¿ou non é relixión adorar, admirar, a obra de Deus, os nosos prados, os nosos ríos, as fontes, os montes, as árbores…, e incluso a xente, pois ata os de mal vivir son simpáticos, se cadra os que máis, para enganar! Onde estea un neno, alí está Deus; ¡Deixade que os nenos se acheguen a min! ¿Por qué o diría? ¡Téñoo claro: porque neles está, ou debe estar, a inocencia, e por tanto, a bondade! ¿Pode haber algo máis sublime, pero á vez de máis responsabilidade, que ser mestre ou mestra? A sociedade confíanolos, confíanos o mellor que ten; ¡daquela, miúda responsabilidade a nosa!
-.-



¿Fixen cousas supersticiosas, dándolles creto; participei en prácticas de espiritismo, ou similares? Agora non hai masonería, pero hai pandas de amigos que igual se poñen de acordo para o que non deben. ¡Non hai masóns pero si amasadores de grandes fortunas, que tras do estraperlo veu a especulación, e cousas así!

Sempre tiven a sospeita, por indicios, de que lle censuraban a meu avó aquilo de facerse co lugar nunha partida de cartas… Hoxe dixo un rapaz, aí nun café dos Soportais, que sabe dun subministrador do Exército que xoga cos mandamais da Unidade, e sempre perde! -¿Cómo é tan rico se sempre perde? Preguntoulle o que estaba con el, precisamente na mesa de atrás, que por iso os oín, aínda que sen pretendelo. A resposta do seu amigo e confidente non se fixo esperar: -¡Sempre perde para gañar, que así gañan todos: Os do cuartel, que tiran coa pólvora do Rei, como se dicía antes polos cartos do Estado, gañan no tapete verde; e o provedor gaña na mercadoría que lles serve! Franco seica perseguiu á morte aos masóns, que tamén os había en Lugo, a barullo, polo que oín dicir, que iso nunca se escribiu, segundo afirma meu tío Antón, o máis entendido de política na miña familia. Antón engade, máis ben polo baixiño, e para iso cando non están os criados: -Franco odia aos masón porque…, porque non o quixeron recibir, nin apoiar, que por iso se tivo que ir, coma Santiago, a matar mouros! A diferenza está en que a Franco quéreno os mouros, a pesares de que os levou á morte; e a Santiago non o poden ver, pero é por culpa dos cristiáns, que lle puxemos nas mans unha espada, unha espada de madeira!

Parece mentira que a estas alturas, mediados do século XX, siga habendo quen tales cousas crea; sen volver a vista moito atrás, cando estiven na casa polo Nadal díxose que a Cabrona de Mosteiro quitaba os orizós cunha palla de sete nós. ¡Non hai palla que teña sete nós, nin de trigo nin de centeo, pero ela failles crer que a ten, que a atopou na Agra de Lóngaras, que por algo se chama así, porque alí medra moito a palla, e ela, que ten poderes, atopouna, atopou a dos sete nós! Outra cousa que fai é levantar a “espinilla”: fai que mide os brazos do enfermo para dicirlle que se lle caeu a espiña, e que por iso padece. Estíralle as mans ata case arrincarllas, e despois mándalle descansar mentres ela reza o paternóster do revés, ¡que xa é arte! O enfermo séntese aliviado, e os seus acompañantes abren o cesto para facerlle un bo regalo á Cabrona. ¡Todos contentos! Agora me explico que Martinho, o santo dumiense, cando andou predicando pola Gallaecia do Norte se decidise a escribir o seu De correctione rusticorum; ¡cando hoxe é así, qué non sería daquela!

Teño unha compañeira, e que Deus me libre de poñer aquí o seu nome, que cando a vou buscar á súa casa sempre sae dela co pé dereito por diante; eu, en paralelo, persígnome, coa intención de que me vexa e me imite, pero o empate non se desfai; se soubese facelo, e se tivese picardía abonda, moito me gustaría poñerlle unha táboa en falso para que se esnafrase, a ver se perdía a superstición. ¿Vedes como tenta o diabro, que me estaba soprando para que faga unha cousa peor coa aparencia de corrixir unha menor? Algo así debe pasar en moitas ocasións, así que Deus me garde de criticar, pois tamén está aquilo de ve-la palla no ollo alleo, e ignorar a viga do propio!
-.-



-->
¿Calei, reserveime pecados na confesión, recibín indignamente algún sacramento, deixei de cumpri-lo precepto pascual, lin algunha cousa nociva, ou perversa?

Á primeira cuestión coido que podo contestar en negativo pois é tal o medo que sempre nos imbuíu o noso párroco, tan carca coma o que máis, que antes ben me fixo acusarme de rapazadas inofensivas e intranscendentes, pero foi mellor así, que mellor será lavarse con exceso que andar cotrosa.

Non é doado examina-la conciencia; de min falo e para min falo, pois é tan elástica, pode ser tan elástica, tan acomodaticia, tan hipócrita co propio interesado, que vai a onde a levamos. A conciencia é o noso primeiro e principal alumno, que nolo dan, que o recibimos, en mantillas, limpo e puro, pero despois, con iso de que vivimos en sociedade, ¡en suciedade, di don Celestino!, ímola deformando, acomodando ás comenencias de cada idade, de cada circunstancia e de cada lugar. ¡Para educar, educarse!, que tamén o dixo o outro día dona Carme a conto de non sei qué.

Hai limpadores e limpadoras de tódalas clases, desde eses dos zapatos de Santo Domingo ata os desenfeluxadores das chemineas, pero especialista en conciencia ten que ser cada un da súa, da propia, que nisto non vale o de, Tío, pásame o río. ¿Cómo? Eu penso que me está dando resultado este costume que estou collendo de examina-la miña mesmo despois de lavar os dentes, antes de meterme na cama. Ten que ser antes pois tan pronto me sinto acariñada polas sabas vólvome de pedra. Como pretendo ser unha mestra esixente, voume propoñer autocualificarme de cero a dez: ¿Hoxe porteime ben? ¡Un dez! ¿Mal? ¡Un cero! ¿Regular? ¡un cinco?

O de ler cousas nocivas ou perversas, aínda que veña no catecismo hoxe en día non ten aplicación práctica pois desapareceron aquelas publicacións que lles chamaban…, coido que era, que se dicía, pornográficas! Pero segue habéndoas, pois, con iso da censura da prensa, as porcalladas non se din, pero encóbrense! ¡A de cousas que pasan neste Lugo beatífico, e no resto do país menos non será xa que os pecados adoitan ser proporcionais á riqueza dos pecadores! En particular, as fulanas dos fulanos… Daquela igual é certo iso que se di de que, Ollos que non vén, corazón que non sinte. ¿Non ven, ou fanse as cegas; non oen, ou fanse as xordas? ¡Eu, que pensei que desapareceran Sodoma e Gomorra…! En Xerusalén o mercado seica estaba no atrio dos xentís, pero aquí témolo, incluso, de murallas para dentro; máis disto non vou falar, nin falar nin escribir, pois, coa axuda de Deus, para cando alguén me lea xa terá vido outro diluvio. ¡O malo é se non quedan arcas de Noé para tanto animal como temos agora, e o Titanic afundiuse!
-.-


Non podo evitalo, que non se me vai da cabeza a teima desta moral farisaica do franquismo. ¡Non podía ser doutra maneira, co Xefe baixo palio, suplantando ao Santísimo! Isto para os de Lugo é un agravio comparativo; para os demais, non o sei.

Desde aquel día que baixei á porta do Carme estou coma o médico que non acerta coa receita apropiada, pero coido que debe habela. ¡A sociedade ten que retiralas desa mala vida, desa vida lacerante que, para máis humillación, chaman, “mulleres da vida alegre”! Hai quen di que a cousa comezou en África, e que diso vén o “mal africano”. Que en África lles dan mouriñas aos soldados, lexión, regulares, etcétera, para que se encoraxen e ataquen con decisión precisamente aos seus concidadáns, aos rifeños. ¿Isto non é dobre moral? Ademais das enfermidades que collen, o mal exemplo que dan, alí, pero tamén aquí, que lles veñen contando aos nenos as súas proezas machistas. Teño unha condiscípula na Normal, filla dun militar que está agora no cuartel de San Fernando, e díxome, en moito secreto, iso si, que aos mouros, en Asturias, dun xeito parecido a como facían os centurións romanos ao tomar un poboado, deixábanlles viola-las nativas…, en premio!

A Historia que nos ensinan di que o vicio vén de Sodoma e de Gomorra…; pero en África, niso que chaman Protectorado, ¡un protectorado sen protección!, polas trazas, polas referencias que teño, nós, os nosos, fundaron a escola de perversión. ¿Son viciosas, de seu, as moras; sono as cristiáns destoutras latitudes? ¡Esta si que é unha análise difícil, e non as que facemos en Lingua! Dándolle voltas no meu caletre, pois deste tema non me atrevo a falar con ninguén, ¡que a saber cómo interpretan as miñas inquietudes!, penso que a causa prima está na pobreza; nas dúas, na pobreza moral, pero tamén na material. Se esas rapazas, fosen brancas ou mouras, nacesen en boas familias, estarían educadas, educadas e mantidas, co cal eliminaríamos unha das posibles causas das súas desviacións.

¿Fundar unha especie de congregación de Fulanas arrepentidas? Non sei se sería eficaz, pois, ademais da dificultade de convencelas para que traballen a favor da comunidade en labores dignas, tal que facendo punto con esas máquinas que empeza a haber nas fábricas, ás que chaman tricotosas, está a cousa de que se sabería a súa procedencia, non faltando quen fixese por retrocederlles o paso dado. Para iso, para esas fundacións, faría falta moito capital, ¿e quén o ten, quén está disposto a doalo? Podería intentarse convencer algún vello, ou vella, que, de arrepentido dos seus pecados, estivesen dispostos a testar a favor delas, como facían certos señores na Idade Media, pero aqueles ían ás fundacións, polo menos nalgún caso, para encerra-las súas queridas, e por veces, as propias fillas.

Fago promesa de seguir matinando neste problema, a ver se lle atopo solución ao longo da miña vida; nos de matemáticas a Profesora danos os datos precisos, pero nos da vida, nos da vida cotián…, quén mos dá? ¡Só podo pedirllos a Deus, que de seguro é o que máis interese ten en solucionar este problema, aínda que coa reserva de que sempre demanda a nosa axuda, a nosa entrega, a nosa colaboración, para facernos merecentes das súas solucións! Dalmau Carles editou un libro de Soluciones Matemáticas, tan útil para os mestres… ¡Se tivese confianza co noso bispo, pediríalle que me dese apuntes para estoutro libro de “Solucións morais”; aínda que, ben pensado, tampouco el debe ter receitas, pois, de telas, xa as tería aplicado na súa diocese! ¿Daquela, qué nos queda, qué cómpre facer? ¡De momento, rezar; estudar e rezar, para seguir discorrendo, pois os inventores tamén inventaron as súas fórmulas de igual xeito, matinando, matinando…!
-.-


-->

¿Dixen palabras ou expresións groseiras; fun valente en protestar contra os que falan mal, ou polo contrario, rinlles e celebreilles as grazas, os chistes equívocos?

A riqueza expresiva, os matices da nosa lingua son excelsos, insuperables, proba máis que evidente da súa antigüidade e do seu arraigo territorial, pero…, ¿por qué será que gran parte das cousas boas teñen o seu pero, tal que aquelas mazás, ou o que fose, do Paraíso Terreal? Xuro e prometo ámbalas dúas cousas, que son parecidas pero non iguais, que prestarei unha especial atención ao vocabulario dos meus alumnos; nos demais non terei influencia posto e suposto que non aspiro a ningún cargo público, pero no meu ámbito comprométome a ser inflexible, e iso por dous motivos: por elegancia e por dignidade.

Desde que teño uso de razón sempre me doeron as expresións altivas ou obscenas, e iso aínda que non fosen comigo, aínda que non procedesen dos meus interlocutores. Certo é tamén que tiven un bo mestre, pois ao señor Xosé María nunca lle oímos unha palabra máis alta cás outras, fose con nós, cos alumnos, ou con outras persoas. ¡Iso é ter personalidade; respectar e facerse respectar! ¿Os exabruptos tamén llos debemos á guerra, ás tensións da guerra, as amarguras da guerra, ás desilusións da guerra? ¡É posible, pois os desequilibrios, desequilibrios traen!

Tratarei de distinguir entre falar mal e ser mal falados. Falarán mal, con pouco vocabulario, usando, nesa escaseza, termos non ou pouco apropiados, aqueles que non oíron ou leron máis, indixentes da cultura. Os mal falados sempre actúan así porque nos seus adentros escasea a virtude. Tamén están, estamos, os castrapeiros, a cabalo de dúas linguas mal sabidas, mal sabidas e peor explicadas. No Bacharelato démoslle bastante ao latín, pero aínda así non sabemos, nin entendemos, da Misa a metade. Din, fálase, de que vai sendo hora de que teñamos outro Concilio, e daquela triunfará a proposta deses cregos que chaman avanzados, que se espera a súa proposta de que os actos litúrxicos, ou polo menos unha parte deles, se realicen na lingua propia, na principal do oínte. Non me fago ilusións ao respecto porque os cardeais son velliños, case todos, e coa vellez, como lle pasaba a meu avó, dá pereza cambiar de camisa. ¡Cambiar de chaqueta é outra cousa!

Xesús non tivo inconveniente en falarlle aos seus na lingua vulgar, que seica era o arameo; de falarlles en grego, ou en latín, entenderíano? Salvadas as distancias, nós, os mestres de minúsculas, tamén deberemos utilizar a lingua materna, a usual, salvo cando haxa que acollerse aos libros de texto, se queremos ser intelixibles, se nos damos a respectar. Estoume lembrando dos remendos que elaboran os nenos da miña propia parroquia, e din que non somos dos máis atrasados da bisbarra, para rirse do Cura, retorcéndolle as verbas, tirando delas chistes ou expresións irreverentes. ¡Ai, Deus, que aquí temos un problema grave, grave e grande, pero non teño suficiente confianza con ningunha das profesoras para falarlle disto! Se Pedagoxía é a ciencia que trata da educación e dos métodos de ensino, ¿que educación nin qué métodos son estes de estudar con palabras que non entendemos, ou que non son familiares, para despois facer o que se nos ordena, igualmente con verbas inasequibles? Un médico chino, poño por caso, pode curarnos se escribe ben a receita do medicamento, só iso, pero, un mestre? ¿Cómo podo curar a ignorancia ambiental se me mandan a unha aldeíña onde non lean o periódico, nin lles chegue a radio, onde só lles soe o latín do párroco? Os mozos, con iso de face-la mili, aínda que á forza, pero algo de castelán aprenden, e saben, e lembran, pero, as nenas, as mozas, as mulleres en xeral?

A todo isto, como no Plan actual non entran idiomas estranxeiros, salvo unhas nocións de francés en terceiro, iso levamos adiantado, que nos podemos dedicar con plenitude aos dous deste país, pero o caso é que o galego, tan vetado polas autoridades, está case sen libros para estudalo a fondo, para purgarlle as impurezas, os castrapismos e mailos localismos do noso entorno, tal que “bros” en Castroverde, e “macheta” en Castro do Rei. A carreira das mestras é a máis doada de todas!, afirman con xactancia eses rapaces que estudan en Santiago… ¡Si, si! Chegar a profesora, con tres anos de cóbados, e tres xamóns para a música, suficiente; pero o de mestra, o de mestra-mestra, iso é fariña doutro saco!
-.-



¿Xurei ou afirmei algo en falso; acaso con dano para alguén; reparei os danos causados? Desta, líbrome, pois aínda que algunhas compañeiras o fan, e alí na parroquia tamén, eu nunca crucei os dedos para xurar ou prometer. ¡Non sei; sempre me pareceu inadecuado, baixo e innecesario, pois, se ten fe en min aquel que me escoite, crerame, e do que non, nin con cruces nin sen elas!

Esta reflexión que se me ocorreu hoxe tráeme á memoria unha cantidade enorme de liortas xuvenís das que tiven noticias nos últimos anos, e de algunhas fun espectadora…, ¡máis ou menos de lonxe, segundo o terreo! Oio dicir que adoitan ser por culpa das rapazas de dobre palabra: ¡Pasearei contigo, e co outro tamén…, por se me fallas! Se faltan eles, elas calan; pero á viceversa…, ¡estaca limpa, digo, sucia! A verdade é que despois da Guerra, ¡maldito referente, que sempre a temos no pensamento!, os rapaces, entre os que morreron por aló, os que fuxiron, os que se quedaron no Exército, na Policía, gardas de prisión, etcétera, obsérvase un certo desequilibrio. Unha profesora, que neste intre non lembro cal, comentando que nas clases da tarde, nas dos varóns, apenas hai matrícula, dixo algo así como que, por lei da oferta e da demanda, como non acurtemos as saias poucas posibilidades imos ter. Rímonos moito, pero, coa risa, ningunha lle pediu explicacións. ¡Perdón pola anécdota, querido lector/lectora, se alguén, algún día, chega a lerme!

Ben pensado, aquí por Galicia non vexo que sexamos de natureza mentireiros; mal pensados, si; coido que si. E chufóns, tampouco; algo laións, si, que igual nos vén da pouca sorte que tivemos ao longo da Historia, pero isto déixollo á profesora de Historia, que desta materia sabe máis cá min. Volvendo ao dos paus: ¡De carballo, que sempre que poden doutra madeira non usan, non as queren! Na miña observación, en tódalas especies o macho é algo mandón, ou incluso matón, pero tampouco perdamos de vista ás galiñas, que ben teño observado como coquetean co galo, e despois de socorridas baten as ás, como sacudíndose, como disimulando, facéndose as inocentes, as agraviadas. ¿As mulleres temos ese defecto? Teñámolo, ou non, o caso é que despois dunha liorta, tal que na feira ou na festa, son as propias mulleres as que recoñecen que adoita haber provocación, ou deslealdade previa. ¡Xesús, Xesús, mira ti por onde aquilo da Eva, aquilo da tentación, ata puido ser verdade!

A cousa de reparar os danos esa si que é problemática; unhas veces porque non se sabe, outras porque non se quere, e tamén ocorrerá que, nalgún caso, nin se pode! Estiven máis dunha hora sen escribir, matinando nisto das reparacións, e a verdade é que estou coma no túnel do Oural, sen verlle saída ao tren. ¡Reparar é terrible! Por exemplo, ¿cómo repara o pai dun fillo de moza, desde que se casa con outra? ¿Cómo se repara o descrédito dunha persoa, tal que se foi causado pola lingua larga, ou mentireira, doutra? ¡Aínda que se volva ao sitio onde se ofendeu, e se busque á persoa coa que faláramos, vainos crer de segundas? ¡Nin que lle xuremos de xeonllos que estivemos mentindo pola rabia que lle tiñamos! Daquela, ¿receitas? ¡Só atopo unha: non verte-la tinta, pois, de tinguido, quen o destingue?

En resume, para cerrar esta folla: ¡Cando se nos incite a dicir o que non debemos dicir, só hai un remedio: morde-la lingua, mordela ata que sangue se preciso fose!
-.-



¿Fixen algún voto, promesa ou propósito en cousa importante que non cumprise, de serme posible?

Na miña parroquia, que é, naturalmente, onde máis coñezo, e a que, evidentemente, me serve, e servirá, de referente básico, hai o dito de que, Só podo prometer aquilo que sexa capaz de cumprir; o resto, vela-aí-vai! Por poder, pódese, que tamén se pode mercar unha corda; pero, pasala pola viga…, cousa de tolos!

Tanto en ética como en psicoloxía mira que lle estamos dando cancha á cousa do libre albedrío, enfrontándoo ao determinismo. Sen libre albedrío mal se poderían facer promesas pois teríamos que acatarnos ao noso sino… Por certo, isto do sino de cada quen está moi arraigado nas nosas aldeíñas, e hai quen cre rotundamente niso, ¡que fagas o que fagas, digas o que digas, e prometas o que prometas, se o teu sino é afogar no río, diso non te librarás! Teño que pasarme por Fusalba para preguntarlle se ten aquel libro do Martinho, “De correctione rusticorum”, pois unha desviación tan arraigada seguro que xa existía nos seus tempos.

A primeira das promesas é o noso propio nacemento, ¡e iso si que é involuntario para o principal actor, para o protagonista da súa propia historia! Vimos ao mundo como promesa de felicidade para os pais, principalmente para eles, aínda que tamén, e supoño que en segundo lugar, para os avós. ¿Cumprímola? Non sempre se pode, non sempre nos deixan as circunstancias. Ortega dixo aquilo de que, “Eu son eu, e mailas miñas circunstancias”. De feito están aí, que no meu caso, se meus pais fosen pobres, por moita vocación que tivese, arestora estaría gardando nas vacas! Arestora, non, que xa é de noite, pero muxindo nelas seguro que si.

Cando escribín a interrogante destas reflexións nin pola cabeza se me pasaba que o tema fose tan…, direi, matizable! Agora mesmo, entre as miñas compañeiras, hai un par delas que levan o cordón franciscano, evidenciando que se viron en apuros e que pactaron iso. Dise que o hábito non fai ao monxe, o que, na miña tradución pode interpretarse como que, máis que relixiosas, foron egoístas, apelando ao, “Do ut des”, que mo explicou meu irmán, o que estuda para…, ¡como é galego, e por tanto un mestizo dos romanos, Dereito! De feita a promesa, claro está que a deben cumprir, pero, ¿non lles sería máis rendible facer unha obra de caridade, tal que privarse dalgún antollo e darlles aos pobres da porta da catedral o monto do mesmo? Por moito que as vexamos de hábito dubido que nos resulten exemplares, que onte mesmo oín como lles dicían, -A ver, beatas, qué facedes sorríndolles aos rapaces, quitándonolos, cando o voso é profesar nas Pepas?

Tiñamos aquilo das disciplinas nos conventos… ¿E non sería máis efectivo afondar na Biblia, vernizándose de teoloxía, para lograr, e de paso impartir, un mellor coñecemento de Deus? ¡Se sacrificio é darse lategazos, estudar, matarse a estudar, coido que tamén o é! Cando nos falan moito dunha persoa, ¿verdade que ardemos en gañas de coñecela persoalmente, directamente? ¡Pois con Deus, igual, que por iso estamos obrigados a divulgar a súa doutrina, para que o noso entorno arda en desexos de coñecelo algo máis, máis a fondo! Está visto que o mundo das promesas é infinito, pero hai que saber facelas, saber escollelas; modestamente, así o penso, e así o entendo!

Condicionados polas circunstancias, si, moito ou pouco segundo os casos, pero, polo menos en teoría, mentalmente, o noso libre albedrío é unha especie de abano que se ramifica en todas e cada unha das súas pugas: De situados no cruce dos camiños, ¿cal escollemos, se por veces se nos presenta un abano deles? ¿E despois, na bifurcación seguinte, e na outra, e na de máis aló…? ¡Deus nos ampare, e nos dea sentido común, iso que di a de Psicoloxía que é o menos común dos sentidos; Deus nos dea tino, e luces para atinar, pois na noite da ignorancia tódolos gatos, tódolos camiños, son pardos!
-.-



¿Deixei a Misa, ou unha parte importante dela, en día de precepto?

Esta reflexión lévame, ou tráeme, ao romance de Omaña, (de Riello, León), que o teño que preparar para recítalo mañá na clase de lingua española, que así mo encomendou a Profesora, dona Herminia Cabrera, pero dáme certo repelo, pola letra en si, pero tamén porque, coa envexa que me teñen algunhas compañeiras, ou iso me parece, vanme tomar por “empollona”; mais teño que facelo, pois, de negarme, ou de alegar que non o memoricei, xógome a sinatura:

Pa misa diba un galán - caminito de la iglesia
no diba por ir a misa - ni pa estar atento a ella,
que diba por ver las damas - las que van guapas y frescas.
En el medio del camino - encontró una calavera
mirárala muy mirada - y un gran puntapié le diera;
arregañaba los dientes - como si ella se riera.
Calavera, yo te brindo - esta noche a la mi fiesta.
No hagas burla, el caballero - mi palabra doy por prenda.
El galán todo a aturdido - para casa se volviera.
Todo el día anduvo triste - hasta que la noche llega:
de que la noche llegó - mandó disponer la cena.
Aun no comiera un bocado - cuando pican a la puerta.
Manda a un paje de los suyos - que saliese a ver quién era.
Dile, criado, a tu amo - que si del dicho se acuerda.
Dile que sí, mi criado - que entre pa ca norabuena.
Pusiérale silla de oro - su cuerpo sentara’n ella:
pone de muchas comidas - y de ninguna comiera.
No vengo por verte a ti - ni por comer de tu cena:
vengo a que vayas conmigo - a media noche a la iglesia.
A las doce de la noche - cantan los gallos afuera,
a las doce de la noche - van camino de la iglesia.
En la iglesia hay en el medio - una sepultura abierta.
Entra, entra, el caballero, - entra sin recelo’n ella:
dormirás aquí conmigo, - comerás de la mi cena
Yo aquí no me meteré, - no me ha dado Dios licencia.
Si no fuere porque hay Dios - y al nombre de Dios apelas
y por ese relicario - que sobre tu pecho cuelga,
aquí habías de entrar vivo - quisieras o no quisieras.
Vuélvete para tu casa, - villano y de mala tierra,
y otra vez que encuentres otra, - hácele la reverencia,
y rézale un paternóster, - y échala por la huesera;
así querrás que a ti t’hagan - cuando vayas desta tierra.

¿Imos á Misa, particularmente na parroquia rural, que é onde non pasan desapercibidas as ausencias, para ver, e facernos ver, ou cumprimos co precepto de achegarnos á Eucaristía? ¡Unha mestra debe sabelo, e debe remedialo, de serlle posible, pero eu aínda son…, iso, unha aprendiz de mestra! En todo caso, debo prepararme para exemplarizar, e nunca para escandalizar.

O único que non me gusta da Misa é que o celebrante nos dea o traseiro, salvo cando fai as lecturas ou entoa o Dóminus vobíscum. Din que significa que o seguimos, que seguimos a Cristo, pero non é así pois Xesús sempre deu a cara: no seu bautismo, na Predicación, na Santa Cea, na Cruz… Oremus para que isto se actualice, se tal é posible, posible e/ou conveniente!

Na Misa está todo: O evanxeo, as ofertas dos nosos froitos, que así facía Abel, a última cea, o reparto do pan e do viño, convertidos milagrosamente nun darse do pai ao fillo, ¡aos fillos!, por pródigos que sexamos, ou fósemos… Tampouco me gusta que recemos, que nos fagan rezar polo Ditador; ¡ou quizabes si, que ben o precisa para que Deus lle meta na cabeza que o Xefe debe ser, tan só, un Primum inter pares! De momento, Señor, Ora pro nobis, ampara e ilumina estas mestriñas que estamos ansiosas de selo!
-.-



¿Estiven en Misa notablemente distraída; impedín que a escoitasen os que de min dependen, tal que os criados de meus pais, ou non lles facilitei o desprazamento; santifiquei, ou non, o día do Señor, tal que participando en actos caritativos e de piedade?

É difícil non distraerse cando non se entende, ou pouco, a lingua na que se celebran; se isto me pasa a min, ¡bo mérito ten que estean atentos os meus veciños da aldea! ¿Fano por un temor reverente, con Deus ou co párroco? Cando se celebran na nosa capela, como o espazo é reducido, mesturámonos, pero na parroquial, con iso de que os bancos dos homes están á esquerda, e os reclinatorios das mulleres á dereita, logo parece unha guerra entre homes e mulleres! Tenme intrigada esta xebra, esta separación, e un día comenteillo a miña nai, pero ela, ¡miña pobre!, como é máis inocente cós Santos Inocentes, só me soubo dicir: -É que os homes veñen de traballos brutos, e non se lles dobran os xeonllos para axeonllarse nas selas! Brutos, os traballos, tamén o son os de moitas mulleres, e logo que traballan, traballamos, máis horas cá eles.

Tanto o criado coma a criada, mandámolos á Misa de cedo, que só ten o inconveniente, ademais da madruga, que o sacerdote non adoita facer homilías; a vantaxe é que, se queren comungar, logo volven, e logo fan a parva. O que máis desfai as Misas son as feiras, que nesta bisbarra hai xente que vai a Meira ou a Castroverde, e ambas se celebran en domingo, alternando. O das feiras en domingo vén de tempo inmemorial, de cando mandaban os señoríos, e daquela había Misas a esgalla para que as oísen os feirantes, pero viñeron as tabernas, e…, suplantaron ás igrexas!

A Misa, ademais de celebración relixiosa, ten unha función social extraordinaria, pois á saída celébranse grandes paroladas, recóllese o correo, mándanse recados, e incluso se inician contactos que poden acabar en voda. Nunha desas paroladas, que me acheguei ao Taberneiro porque estaban con el os seus netos, que tamén estudan, só que outras cousas, estaban falando precisamente disto, e dicía el, que estivo e traballou en Madrid, que as Misas da cidade son outra cousa, que ninguén se ennoiva nelas, unha xuntanza de descoñecidos; pero máis lles dixo aos netos, non sei se con algunha intención posto que eu estaba presente: -Se buscas noiva, non a busques na feira nin na Misa; búscaa na súa casa, vestida de cada día!

¡O que saben estes labregos! Teñen tantas ocupacións, danlle a mil tarefas, e de todo saben, de todo entenden; moito ou pouco, pero algo si, algo de todo. A min o que máis me sorprende é o seu refraneiro, que de poñelo por escrito…, un dicionario! Levando a auga ao meu muíño: Cos nove meses de curso, ¡un parto anual!, debíamos facer un cursiño agrícola nos veráns; quero dicir, converternos en alumnas e que os patrucios fosen os nosos mestres. ¡Coido que nos viría ben, pois…, quen predica sen coñecer a lingua, os saberes, dos misionados?

¿Actos caritativos? ¡Uf; poden ser de mil clases, pero un dos principais coido que é comezar por nós mesmos, abrirnos a novos saberes, ser humildes cos humildes, e soberbios cos soberbios, pois os tales, mendigos son, aínda que non mendiguen! No que vou vendo, un soberbio só se pode amansar cantándolle as corenta, que vén a ser o que fan eles cos pobres; e hai alguén máis pobre, máis necesitado de caridade, que un soberbio?
-.-



¿Que se traballei corporalmente, ou feito traballar, sen necesidade urxente, e por un tempo considerable, no Día do Señor? Este inquérito non mo fixen eu, por máis que sexa do estilo dos meus, que mo formulou o meu confesor ao expoñerlle algunha das dúbidas que se me presentaron nas reflexións anteditas.

Non, rotundamente non; e vouno comentar porque entendo que o secreto de confesión é para o confesor, non para o confesado, pois nada me impide nin prohibe acusarme en público das miñas faltas se con iso provoco que se repudie o pecado, calquera que sexa. Precisamente a soberbia está, coido que está, en non recoñecer as faltas, nin as faltas nin as limitacións de cada quen.

Nestas aclaracións aprendín moito, que xa o irei plasmando neste Diario, segundo o lembre, e sempre coa intencionalidade antedita: ¡estimular o repudio común, absoluto, do pecado! Para comezar, isto de traballar en festivos… Aquí discutín algo co confesor, se se lle pode chamar discusión a un intercambio de estimacións, pois, -lle dixen-, se para o sacerdote os días de máis traballo son os domingos e demais festivos, a evolución social, particularmente médicos e outras profesións ou actividades de sanidade e de seguridade, esixe que alguén traballe, e se esforce, precisamente mentres outros estamos en Misa, ou na novena, ou no rosario… Na cultura da autosuficiencia, con tal de cazar a véspera…! Pero hoxe é distinto, e coido que nisto imos a peor, aínda que debera dicir, a mellor, porque é precisamente nos días que algúns teñen libres cando outros deben estar prestos a atendernos necesidades que, limitándonos ás dúas horas do catecismo, quedarían desatendidas. ¿Non dixo Xesús que non era pecado quita-lo burro do pozo se caeu, ou o tiraron, en sábado? ¡Aí o temos!

Outro tema que saíu a colación foi o do xaxún e maila abstinencia; iso de compra-la bula, etcétera. O confesor aquí foi máis benévolo aclarándome que hai circunstancias: idade, comer de man allea, ou non ter onde escoller, etcétera. Permitinme traer a colación que no da abstinencia non estamos lonxe dos musulmáns pero eles aínda están peor, que teñen prohibido o porco, e non só en Coresma! Díxome, ¡outra máis, pois o confesionario tamén é un aula para certas cousas!, que en tempos de Muhammad había unha triquinose atroz, sen vacina nin nada parecido, así que o lexislador do Islam, que iso foi, máis que un profeta un lexislador, prohibiulles radical e absolutamente ese veleno.

Vouno dicir, vouno poñer, e máis non estou segura de acertar, pero fágoo para que sexa estudada esta cuestión: a Igrexa, tan esixente coas carnes, por qué non considera pecado o alcohol, o tabaco, certas herbas, certos produtos alucinóxenos? ¡Sorte ten a Igrexa de non ordenar mulleres, pois, se eu chegase ao presbiterio, a que ía armar reclamando iso, reclamando que se proclamen pecado, pecado mortal, os consumos anteditos!

Nota: Vou poñer aquí que non se lle permita a don Arturo, o confesor das Aliadas, ler estas reflexións, pois, co esixente que seica é, igual me excomunga, aínda que sexa despois de morta!
.../...

Pasa a

A MESTRA DAS SAIAS LONGAS -III-

Xosé María Gómez Vilabella

No hay comentarios: